Κυριάκος Παπαδόπουλος* Σκέψεις ενός νέου μαθηματικού, πάνω στον κατευθυνόμενο μαθηματικό αναλφαβητισμό στην χώρα μας και στην σταδιακή δημιουργία μιας ελεγχόμενης μάζας. (*)
«Η αλήθεια είναι ότι o μαθηματικός, που δεν κρύβει έναν ποιητή μέσα του, δεν θα γίνει ποτέ τέλειος μαθηματικός» (Karl Weierstrass)
ΜΕΡΟΣ Α’Προλεγόμενα.
Ο Ροβινσών Κρούσος δεν αξίζει ένα άσπρο για τους διαβασμένους· για κείνους που φιλολογούν. Για λογαριασμό μου, όσο κι αν τον συμπαθώ, μη τυχόν πάρει κανένας πως τον φέρνω ωσάν μέτρο. Έτσι θα ’δειχνα πως οι απαιτήσεις μου από ένα γράψιμο είναι περιορισμένες. Ίσα ίσα, κείνο που κάνει στα μάτια μου την τέχνη πολύτιμη, είναι η απόλυτη ελευθερία που έχει να σοφίζεται και να φτιάνει πράματα που δεν υπήρχαν πριν να τα φτιάξει· νέα πράματα κι όλο νέα κι όλο νέα. Μολαταύτα η θετικότητα, η στενή θετικότητα του Ντι Φόου, είναι θησαυρός δυσεύρετος. Τα ωραιότερα βιβλία που διάβασα (πάντα αυτού του είδους) είναι γραμμένα από ανθρώπους που δεν έχουν την ιδέα πως συγγράφουν. Τέτοια βρήκα στα εγγλέζικα, προ πάντων ημερολόγια κυνηγιού, αρπαγμένα με οικονομία, του καιρού, του χαρτιού, του μελανιού και της φαντασίας· είναι γραμμένα από ανθρώπους, που συχνοχτυπά η καρδιά τους απ’ τη συγκίνηση, που πιάνουν να ιστορήσουν. Δεν είναι οι ακριβοί ρεμβασμοί κάποιου τεμπέλη, που τον τρώγει η έννοια με τι τρόπο να πει ό,τι θέλει να πει, ενώ καλά καλά δεν έχει να πει τίποτα. [Φώτη Κόντογλου, Πέδρο Καζάς]
Επέλεξα να προλογίσω με τον ακριβό λόγο του Φώτη Κόντογλου, διότι μέσα σ’ αυτή την περιεκτική παράγραφο, από τον Πέδρο Καζάς, εκτίθενται πολλά από αυτά που θα πραγματευτώ σε αυτό το άρθρο: σκέψεις για τα μαθηματικά ως μέσο επικοινωνίας και την ανθρώπινη γλώσσα ως κατασκεύασμα της μαθηματικής λογικής. Μα ποιά είναι αυτή η «στενή θετικότητα» του συγγραφέα του Ροβινσώνα Κρούσου, που σαγηνεύει τον Κόντογλου; Και ποιοί είναι οι «τεμπέληδες», «αυτοί που θέλουνε να μας ζεστάνουνε, ενώ οι ίδιοι κινδυνεύουνε να πεθάνουνε από υποθερμία», για τους οποίους ο κυρ Φώτης εκφράζει συχνά-πυκνά αποστροφή; Γιατί είναι πολυτιμότερο το κείμενο που γράφεται «με την οικονομία του χαρτιού και του μελανιού» από τις πολλές φιλοσοφίες, τις ρητορείες και τις ακατάσχετες φλυαρίες των εκάστοτε «διανοουμένων» της «πρώτης γραμμής»; Και, τέλος, ποιά είναι η σχέση των μαθηματικών με όλα τα παραπάνω;
Ο Ροβινσών Κρούσος είναι ένας τύπος ανθρώπου πρακτικού, ενός μαθηματικού μυαλού που βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση κι επιφυλακή. Αυτός ο τύπος πολυμήχανου ανθρώπου εξακολουθεί να υπάρχει στον τόπο μας, αλλά διαπρέπει πια μόνον όταν πάρει την μεγάλη απόφαση να αποδράσει στο εξωτερικό.
Τείνουμε, ιδιαίτερα στον καιρό μας και στον τόπο μας, να δημιουργούμε στεγανά, να βλέπουμε σχεδόν παντού στερεότυπα. Ο μαθηματικός είναι, για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτός που βγάζει το ψωμί του από τα μαθηματικά, ένα εξειδικευμένο άτομο, του οποίου το αντικείμενο είναι δυσνόητο έως και ακατανόητο. Για τους λιγότερους, ο μαθηματικός είναι ένας άνθρωπος με πολλές ιδιαιτερότητες, που εξερευνά έναν κόσμο που οι «απλοί» άνθρωποι δεν μπορούν καν να υποψιαστούν. Και στις δυο περιπτώσεις το λάθος που γίνεται είναι υπαρξιακό, και είναι δείγμα γενικευμένης παρακμής: διότι κάθε ένας που γεννιέται σ’ αυτόν τον κόσμο πρέπει να βελτιώνει διαρκώς τα μαθηματικά του. Να βελτιώνει δηλαδή το γλωσσικό του επίπεδο ή, ακόμη σωστότερα, να μάθει να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει από το περιβάλλον του, και να τις ταξινομεί ως προς την αναγκαιότητά τους. Στην ορθόδοξη Πατερική θεολογία η αρετή αυτή αναφέρεται ως Διάκριση.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ψηλαφίσουμε την έννοια των μαθηματικών! Όχι αυτήν που μας μάθανε ως στερεότυπο, αλλά ας διεισδύσουμε στα βαθειά μαθηματικά: κι εδώ ας μου επιτρέψετε να σας εκμυστηρευτώ από την αρχή, ότι δεν πρόκειται να δώσουμε κανέναν αυστηρό ορισμό. Θα περιηγηθούμε στον κόσμο της λογικής μέσω της διαίσθησης, μέσω του συναισθήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου