Από τό περιοδικό «Ο ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ»
της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους,
αριθμ. 23 του 1998
.
Με
αυτό το θέμα εκφωνήθηκε ομιλία υπό του ιερομ. Λ.Γ. της Ιεράς Μονής
Οσίου Γρηγορίου εις τον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως Βόλου την 29ην Μαΐου 1998.
Από την αξιοπρόσεκτη και επίκαιρη αυτή ομιλία αναδημοσιεύουμε το
μεγαλύτερο μέρος της προς σωφρονισμό μας.
...Όταν
προσεγγίζουμε την ιστορία εκκλησιαστικά, στην πραγματικότητα
θεολογούμε. Ψηλαφούμε τα ίχνη της παρουσίας του Θεού μέσα στην ιστορία. Ο
Κύριος είναι παρών στην ιστορία δια των ακτίστων ενεργειών του, προνοών
και ρυθμίζων τα πάντα προς το συμφέρον και την σωτηρία μας: «Κύριος
πτωχίζει και πλουτίζει, ταπεινοί και ανυψοί» (Α' Βασιλ. 2, 7).
Πίσω από το γεγονός της Αλώσεως κρύβονται οι ανεξιχνίαστες βουλές του Θεού....
...Προσεγγίζοντες,
το γεγονός της Αλώσεως φέρομε στην μνήμη μας τέσσερα σημεία, με την
ελπίδα ότι θα προκύψη και η ανάλογη πνευματική ωφέλεια σε όλους μας.
.
Α΄.
Σήμερα,
ημέρα μνήμης του μεγάλου πόνου για την πτώσι της Βασιλευούσης. Μνήμης
των θανατώσεων, των βασανισμών, των εξανδραποδισμών, των διωγμών, των
ταπεινώσεων, των παιδομαζωμάτων, των εξισλαμισμών και των λοιπών
αμετρήτων ταλαιπωριών που υπέστη ο Ορθόδοξος λαός πριν από την Άλωση
στις γύρω από την Βασιλεύουσα πόλεις και επαρχίες, κατά την Άλωση στην
ίδια την Βασιλεύουσα, και μετά από αυτήν σ' όλο τον υπόδουλο Ορθόδοξο
χώρο.
Όσο
η αυτοκρατορία εσυρρικνούτο, τόσο τα δεινά από την επέλαση των Οθωμανών
γίνονται δυσβάστακτα και αφόρητα. Η ελπίδα για ελευθερία και αναβίωσι
της χριστιανικής πολιτείας φαινόταν να απομακρύνεται τραγικά. Πρώτα η
Μικρά Ασία, ύστερα η Αδριανούπολις και κατόπιν η Θεσσαλονίκη, και πιο
νωρίς απ' αυτές οι μακρυνές επαρχίες περιήλθαν στον οθωμανικό ζυγό. Η
Βασιλεύουσα ασφυκτιά, αλλά τρέφει αγαθές ελπίδες, επειδή πιστεύει στην
προστασία της Υπερμάχου Στρατηγού και στους οικτιρμούς του φιλανθρώπου
Υιού της.
Όμως, η βουλή του Θεού ήταν η Πόλη να τουρκέψει....
...
Πονούμε για την μεγάλη δοκιμασία του Γένους, γιατί πολλές ψυχές,
αστήρικτες στην πίστι, δεν άντεξαν, λύγισαν, και εγκατέλειψαν την
χριστιανική ζωή και την ίδια την πίστι τους. Ο άγιος Συμεών,
αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, θρηνεί για την πτώση αυτή των Χριστιανών της
επαρχίας του. Το κείμενό του είναι ενδεικτικό της καταστάσεως που
ακολούθησε και την Άλωσι της Βασιλευούσης. Γράφει:
«Πού
είναι σήμερα ένας ζηλωτής της ευσεβείας; Πού είναι ένας να ποθεί να
κακοπαθήσει για την (ορθόδοξο) πίστι; Πού είναι ένας να βδελύσσεται τα
έργα των απίστων; Δεν υπάρχει κανείς. Όλοι σχεδόν δείχνουν ζήλο για την
ζωή των απίστων. Τις εναγείς πράξεις τους τις θεωρούν αγαθές, θαυμάζουν
και ποθούν τον πλούτο, επαινούν και επιζητούν την πρόσκαιρη τρυφή που
αποπνέει δυσωδία και εκπηγάζει σκώληκες. Και χάριν αυτής της τρυφής
προδίδουν, αλλοίμονο, και τους Χριστιανούς στους απίστους και τα
χριστιανικά πράγματα... Αλλά και πολλοί ανόητοι, με τον παραμικρό
πειρασμό... γίνονται αποστάται και αρνηταί του Θεού και συναριθμούν οι
ταλαίπωροι τους εαυτούς των με τους ασεβείς... Ποιος να μη θρηνήσει γι'
αυτά; Ποιος, έστω κι αν έκλαιγε σ' όλη του τη ζωή, θα πενθούσε γι'
αυτούς αρκετά; Γι' αυτούς που χάθηκαν, για τους υβριστάς του Θεού, γι'
αυτούς που υποδουλώθηκαν στους δαίμονες για την πρόσκαιρη ζωή, για την
φθαρτή ηδονή, για την άθεη και ρυπαρή ζωή;»1.
.
Β΄.
Σήμερα,
ημέρα μνήμης της φιλανθρωπίας του Θεού, που δεν άφησε το δούλον Γένος
απαράκλητο, αλλά δια της Εκκλησίας και επαρηγόρησε και εστήριξε και
προετοίμασε για την εθνική ανάστασι.
Ο
πόνος για την μεγάλη δοκιμασία του Γένους μετριάζεται χάρις στην
φιλανθρωπία του Θεού, ο οποίος είναι ο παιδεύων και πάλιν ιώμενος.
Το
πρώτο δείγμα της θείας αγάπης είναι η παραχώρησις ειδικών προνομίων
στην Εκκλησία από τον Πορθητή. Χάρις σ' αυτή την οικονομία του Θεού -αν
και πάμπολλες φορές δυναστικά παραβιάσθηκαν τα προνόμια από τους
τυράννoυς- η Εκκλησία κατά τούς χρόνους της δουλείας έπαιξε τον
εθναρχικό της ρόλο, παρηγόρησε τους κατατρεγμένους ραγιάδες, καλλιέργησε
τα ελληνικά γράμματα, εθέρμανε την αποσταμένη ελπίδα στους ταπεινούς
ναούς της και στα μοναστήρια της με τα κρυφά σχολειά, και έβαλε τα
θεμέλια για την ανάστασι του Γένους.
Οι
άγιοι Νεομάρτυρες είναι το δεύτερο μεγάλο και παρήγορο δώρο του Θεού
στο υπόδουλο Γένος. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τους εγκωμιάζει και
δικαίως και αψευδώς τους ονομάζει «δόξα και καύχημα της Ανατολικής
Εκκλησίας... και παράδειγμα υπομονής εις όλους τους Ορθοδόξους
Χριστιανούς οπού τυραννούνται υποκάτω εις τον βαρύν ζυγόν της
αιχμαλωσίας»2. Προσφυέστατα παρουσιάζει τους αγίους Νεομάρτυρας να
ενισχύουν τους καταπιεζομένους Χριστιανούς: