Oι Σουλιώτισσες και το κόστος της αξιοπρέπειας

Κοστίζει πολύ να ζεις αδούλωτος όταν γύρω  είναι βαριά, ασήκωτη η σκλαβιά. Ανεκτίμητο το αγαθό της ελευθερίας
Σαν σήμερα το 1803 οι ηρωίδες Σουλιώτισσες ρίχτηκαν στον γκρεμό του Ζαλόγγου μαζί με τα παιδιά τους, για να μην πέσουν στα νύχια των Τουρκαλβανών και ατιμαστούν. Σε μια εποχή που η ατιμία δοξάζεται κι η ντροπή διαφημίζεται, αξίζει να αποτίεται φόρος τιμής στην αφρόκρεμα του έθνους των Ελλήνων. Οι αφηγήσεις που ακολουθούν δεν προέρχονται από ελληνικές πηγές, αλλά από ξένους περιηγητές και ιστορικούς.
Στο βιβλίο του William Martin Leake με τίτλο «Travels in Northern Greece» (Λονδίνο: 1835, Τόμος Α΄, σ. 246-7) αναφέρονται τα εξής: «Οταν η κατάσταση έγινε απελπιστική, ο Κίτσος Μπότσαρης μαζί με μια ομάδα διέφυγαν. Από τους υπολοίπους, 150 έγιναν σκλάβοι, ενώ 25 κεφάλια στάλθηκαν στον Αλβανό Μπουλούκμπαση στην Καμαρίνα, που διεύθυνε τις επιχειρήσεις. Εξι άνδρες και 22 γυναίκες έπεσαν από τα βράχια από το ψηλότερο σημείο του γκρεμνού, προτιμώντας αυτό παρά να πέσουν ζωντανοί στα χέρια των εχθρών τους. Αρκετές από τις γυναίκες που είχαν παιδιά τις είδαν να τα ρίχνουν με δύναμη προτού εκείνες κάνουν το μοιραίο πήδημα».

Στο βιβλίο του C. Fauriel με τίτλο «Chants populaires de la Grece moderne», που εκδόθηκε στο Παρίσι 1824-25 (Τόμος Α΄, σ. 277-8), διαβάζουμε: «Οι περισσότερες απ' αυτές τις γυναίκες ήταν μητέρες, αρκετά νέες, και είχαν μαζί τα παιδιά τους, άλλες στο βυζί ή στην αγκαλιά, άλλες τα κρατούσαν από το χέρι. Η καθεμιά πήρε το δικό της, το φίλησε για τελευταία φορά και το έριξε ή το έσπρωξε γυρνώντας το κεφάλι στον διπλανό γκρεμό. Οταν δεν είχαν πια παιδιά να γκρεμίσουν, πιάστηκαν από τα χέρια και άρχισαν ένα χορό, γύρω γύρω, όσο πιο κοντά γινόταν στην άκρη του γκρεμού, και η πρώτη απ' αυτές, αφού χόρεψε μια βόλτα, φτάνει στην άκρη, ρίχνεται και κυλιέται από βράχο σε βράχο ως κάτω στο φοβερό βάραθρο. Ωστόσο ο κύκλος ή ο χορός συνεχίζει να γυρνάει, και σε κάθε βόλτα μια χορεύτρια αποκόβεται με τον ίδιο τρόπο, ως την εξηκοστή. Λένε πως από κάποιο θαύμα, μία απ' αυτές τις γυναίκες δεν σκοτώθηκε πέφτοντας».
Παναγιώτης Λιάκος

Τρελογιάννης