Γράφει ὁ Δημήτρης Νατσιός, δάσκαλος-Κιλκὶς
Συνεχίζουμε τήν περιήγηση στήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν, μέ τήν ἀρχαία Ἑλλάδα.
Πρίν μπῶ στό θέμα θέλω νά σχολιάσω κάτι. Τίς προάλλες εἴδαμε στό «τιβί» κάποιον ἐκπαιδευτικό σέ ΕΠΑΛ νά βιαιοπραγεί ἐναντίον μιᾶς μαθήτριας. Τιμωρήθηκε αὐστηρά καί καλῶς. Στίς εἰκόνες εἴδαμε καί κάποιες ἄλλες ἀξιόποινες πράξεις ἀπό τούς μαθητές πού πέρασαν ἀσχολίαστες, γιατί, σύμφωνα μέ τήν καταστρεπτικό ἰδεολόγημα «παιδιά εἶναι, δέν πειράζει, βράζει τό αἷμα τους καί λοιπά...».... (Ἀπό τό «δέν πειράζει», ἐφευρέθηκε... ὁ «δεμπειρασμός»).
Πρῶτον: κάποιοι συμμαθητές της ὅρμησαν ἐν βρασμῷ καί χειροδίκησαν κατά τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ. Δέν πειράζει...
Δεύτερον: Ἕνας μαθητής «τραβοῦσε» μέ τό κινητό του τήν σκηνή. Τό κινητό ἀπαγορεύεται στό σχολεῖο. Ξέρουμε ὅτι ὅλα σχεδόν τά παιδιά προσέρχονται μέ τό κινητό στήν τάξη. Ποιός ἐλέγχει; τί κάνει τό ὑπουργεῖο; Τίποτε. Δέν πειράζει...
Τρίτον: ἀναποδογύρισαν καί κατέστρεψαν, γιά ἐκδίκηση, οἱ μαινόμενοι συμμαθητές τό αὐτοκίνητο τοῦ ὄντως ἀπαράδεκτου ἐκπαιδευτικοῦ. Αὐτό εἶναι ἤ δέν εἶναι ἀδίκημα; Τιμωρήθηκαν; Μᾶλλον ὄχι. Εἶναι παιδιά, δέν πειράζει.... Αὐτός, ὁ «δεμπειρασμός» ὅμως τρώει τά σωθικά τῆς πατρίδας.
Ἄς γυρίσουμε πίσω. Σέ κάθε σπίτι, σέ κάθε σχολή στήν ἀρχαία Ἑλλάδα «βασίλευε» ὁ Ὅμηρος. «Τήν Ἑλλάδα ὅλην πεπαίδευκεν οὗτος ὁ ἀνήρ» θά πεῖ ὁ Πλάτων. Οἱ γονεῖς ἀνατρέφουν τά παιδιά τους γιά νά γίνουν καλοί καγαθοί πολῖτες. Σκοπός τούς ν' ἀποκτήσουν τά παιδιά τήν ἀρετή, λέξη πού δέν ἐξηγεῖται, ἀλλά βιώνεται. «Οὐκ ἔστιν ἀρετῆς νόημα τιμιώτερον». Δέν ὑπάρχει τίποτε πιό πολύτιμο ἀπό τήν ἀρετή.
Ὅ,τι κι ἄν γίνουν τά παιδιά πρέπει νά τά διακρίνει ἡ ἀρετή, γιατί «πᾶσα ἐπιστήμη (τέχνη) χωριζομένη ἀρετῆς πανουργία τίς καί οὐ,οὗ σοφία φαίνεται», λέει ὁ Πλάτων στό πασίγνωστο ρητό του. Ἀρετή μᾶλλον ἐννοοῦσαν οἱ ἀρχαῖοι τήν ὑστεροφημία. Τό νά φεύγει κάποιος ἀπ' αὐτή τή ζωή καί ν' ἀφήνει πίσω του μία λαμπρή ἀνάμνηση.
«Ἡ δέ ἀρετή καί θανώσι λάμπει». Ἡ ἀρετή λάμπει ἀκόμη καί μετά τό θάνατο τῶν ἐνάρετων ἀνθρώπων. Πῶς ὅμως παίδευαν οἱ γονεῖς ἐνάρετους ἀνθρώπους; Στό ἀριστουργηματικό ἔργο του «περί παίδων ἀγωγῆς» ὁ Πλούταρχος ἀνθολογεῖ, γύρῳ,γύρω στό 50 μ.Χ., ὅλη τήν προηγούμενη σοφία.
Ἀντιγράφω λίγα θαυμάσια σπαράγματα :«Οἱ γονεῖς», γράφει, «νά μήν παινεύουν ὑπερβολικά καί φουσκώνουν τά παιδιά μέ ἐγκώμια, γιατί μέ τίς ὑπερβολές τῶν ἐπαίνων γίνονται ματαιόδοξα καί κακομαθημένα».
«Νά ὁδηγοῦμε», συνεχίζει, «τά παιδιά πρός τίς σωστές ἐνασχολήσεις μέ συμβουλές καί λόγους καί ὄχι μέ ξυλοδαρμούς καί κακοποίηση. Ἀκόμη νά μήν τά ὑποβάλλουμε σέ ὑπέρμετρους κόπους» - σήμερα θά λέγαμε φροντιστήρια, ὠδεῖα, γυμναστήρια -«ὅπου ἀπαυδοῦν καί διακόπτουν ἤ δέν δέχονται τή μάθηση μέ ἀνταπόκριση.
Ὅπως δηλαδή τά φυτά τρέφονται μέ λιγοστό νερό, ἀλλά μέ πολύ πνίγονται κατά τόν ἴδιο τρόπο ἡ παιδική ψυχή ἀπό τούς ὑπερβολικούς κόπους καταποντίζεται». Σημειώνει παρακάτω ὁ παπποῦς Πλούταρχος κάτι πολύ σημαντικό, ἀπευθυνόμενος στούς πατέρες. «Νά παρακολουθοῦν τήν πορεία μάθησης τῶν παιδιῶν τους, νά πληροφοροῦνται οἱ ἴδιοι, τήν ἐξέλιξη τῶν παιδιῶν τους ἀπό τόν δάσκαλο». Σήμερα οἱ πατέρες εἶναι ἀπόντες ἀπό τό σχολεῖο.
Εἶναι ὅμως πλάνη γιά τόν ἄντρα νά πιστεύει ὅτι μπορεῖ, χωρίς συνέπειες, νά διοχετεύει ὅλη του τήν ἐνέργεια στήν δουλειά του, ὅπως εἶναι πλάνη γιά τή γυναῖκα νά πιστεύει ὅτι μπορεῖ νά μεγαλώσει μόνη της τά παιδιά της.
Στό τέλος καταλήγουν καί οἱ δύο μέ ἄδεια χέρια. Ἰδιαίτερη σημασία δίνει ὁ Πλούταρχος στό ψέμα. «Νά συνηθίζουμε», τονίζει, «τά παιδιά μας νά λένε τήν ἀλήθεια. Τό ψέμα εἶναι δουλοπρέπεια καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τό ἀπεχθάνονται».
Ὅταν τά παιδιά βρίσκονται στήν ἐφηβική ἡλικία, οἱ ἐχέφρονες γονεῖς, πρέπει «νά προσέχουν, νά ἐπαγρυπνοῦν καί νά συνετίζουν τούς νεαρούς διδάσκοντας, ἀπειλῶντας καί παρακαλῶντας τους, παρουσιάζοντας παραδείγματα ἀνθρώπων πού ἐξαιτίας τῆς ἀγάπης τους γιά τίς ἀπολαύσεις ἔπεσαν σέ συμφορές. Νά ἐμποδίζουν τά παιδιά ἀπό τοῦ νά συναναστρέφονται φαύλους ἀνθρώπους, γιατί παίρνουν μέρος τα κακίας τους».
Ὁ λαός σήμερα λέει «πές μου τόν φίλο σου νά σου πώς ποιός εἶσαι». Πολλοί νέοι παρασύρθηκαν ἐξαιτίας τῆς κακῆς παρέας, ὅπως συνηθίζουμε νά λέμε.
Στήν περίπτωση αὐτή ὁ γονέας ἐπεμβαίνει δραστικά, χωρίς τύψεις καί ἐνδοιασμούς, πρίν νά εἶναι πολύ ἀργά. Ὁ γονέας νά εἶναι ὑπομονετικός, συνιστᾶ ὁ Πλούταρχος. Νά μήν ἐλέγχει καί παρατηρεῖ τό παραμικρό. «Ὑπομένουμε», γράφει, «τά παραπτώματα τῶν φίλων μας τί τό παράδοξο, ἄν ὑπομείνουμε καί τῶν παιδιῶν μας;».
Τελειώνει ὁ Πλούταρχος τήν πραγματεία του μέ κάτι πού θεωρεῖ τήν κορωνίδα τῆς σωστῆς ἀγωγῆς εἶναι τό δεύτερο, μετά τήν ἀγάπη, ὅπλο τοῦ γονέα. «Περισσότερο ἀπ' ὁτιδήποτε ὀφείλουν οἱ γονεῖς νά μήν πέφτουν σέ σοβαρά σφάλματα, ἀλλά νά κάνουν ὅλα ὅσα πρέπει, προσφέροντας τούς ἑαυτούς τους παράδειγμα στά παιδιά τους, ὥστε ν' ἀποτρέπονται ἀπό ἄσχημα λόγια καί ἔργα». «Οὐ,Οὗ γάρ ὁ λόγος τοσοῦτον, ὅσον ὁ βίος εἰς τήν ἀρετήν ἄγει», αὐτή εἶναι ἡ βασιλική ὁδός γιά μιά σωστή ἀνατροφή. Αὐτό προβάλλει ἡ ἀρχαία παράδοσή μας.
Πολλοί παραστρατημένοι νέοι εἶναι συνήθως ἄνθρωποι πού πρῶτα ἀπογοητεύτηκαν ἀπό τούς γονεῖς τους καί ὕστερα ἀπό τήν κοινωνία.
Πρωτόθρονη ἀξία στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἔδιναν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες στήν αἰδῶ, τήν ντροπή. Στόν περίφημο μῦθο πού ἀναφέρει ὁ Πλάτων στόν «Πρωταγόρα», διαβάζουμε ὅτι, ὅταν ὁ Δίας ἔφτιαξε τόν κόσμο, προίκισε τά ζῶα μέ διάφορα χαρακτηριστικά (φτερά, δύναμη, ταχύτητα). Ὅμως τόν ἄνθρωπο τόν ἄφησε ἀνεφοδίαστο (κυρίως χωρίς τήν πολιτική τέχνη, τήν ἱκανότητα συμβίωσης). Οἱ ἄνθρωποι ἔτσι ἐξοντώνονταν ἀπό τά θηρία. Τότε ὁ Ζεύς, ἐπειδή φοβήθηκε γιά τό γένος μας, μή ξεκληριστεῖ, στέλνει τόν Ἑρμῆ νά φέρει στούς ἀνθρώπους τήν Αἰδῶ καί τήν Δίκη (τήν ντροπή καί τήν δικαιοσύνη). Ἔτσι θά διακανονιζόταν ἡ ἁρμονία τῶν σχέσεων στίς πολιτεῖες. Τόν ρώτησε ὁ Ἑρμῆς, μέ ποιό τρόπο νά τίς κατανείμει. Σέ λίγους, ὅπως οἱ ἄλλες τέχνες, ἤ σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους; «Σέ ὅλους νά τίς μοιράσεις», λέει ὁ Δίας, «καί ὅλοι ἄς μετέχουν σ' αὐτά τά δύο... Καί βάλε νόμο, ἀπό ἐμένα διαταγμένο, ὅποιος δέν μπορεῖ νά μετέχει στήν Αἰδῶ καί στήν Δίκη νά τόν σκοτώνουν ὡς ἀρρώστια τῆς πόλης». («Καί νόμον θές παρ' ἐμοῦ, τόν μή δυνάμενον αἰδοῦς καί δίκης μετέχειν ὡς νόσον τῆς πόλεως» - Πρωταγόρας ΧΙΙ). Τό κοκκίνισμα τῆς ντροπῆς εἶναι πολύ ἀνώτερο ἀπό ὁποιοδήποτε καλλυντικό προσώπου.
Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου