ἐν αἰθρίᾳ: Ὁ Σταυρὸς ὡς Ἐκτύπωμα πάνω στὸ Δῶρο τοῦ Θεοῦ

Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2017

Ὁ Σταυρὸς ὡς Ἐκτύπωμα πάνω στὸ Δῶρο τοῦ Θεοῦ

π. Δημήτριος Στανιλοάε

Ὁ κόσμος εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ὁ προορισμὸς αὐτοῦ τοῦ δώρου εἶναι νὰ ἑνώσει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεὸ ποὺ τὸ παραχώρησε. Σκοπὸς τοῦ δώρου εἶναι νὰ αὐθυπερβαίνεται συνεχῶς. Ὅταν παίρνουμε ἕνα δῶρο ἀπὸ κάποιον, θὰ πρέπει πρωτίστως νὰ κοιτοῦμε τὸ πρόσωπο ποὺ τὸ ἔχει δωρίσει καὶ ὄχι νὰ κρατοῦμε τὰ μάτια μας στὸ δῶρο. Ὡστόσο, συχνά, τὸ πρόσωπο ποὺ λαμβάνει ἕνα δῶρο συνδέεται τόσο στενὰ μαζί του, ὥστε ξεχνᾶ ποιός τοῦ τὸ ἔχει δωρίσει. Ὅμως, ὁ Θεὸς ἀπαιτεῖ ἀπὸ ἐμᾶς ἀγάπη χωρὶς ὅρους, γιατὶ εἶναι ἀπείρως μεγαλύτερος ἀπὸ ὁποιοδήποτε δῶρο ποὺ μᾶς παραχωρεῖ, ὅπως ἀκριβῶς σὲ ἀνθρώπινο ἐπίπεδο τὸ πρόσωπο ποὺ μᾶς δίνει ἕνα δῶρο εἶναι ἀσύγκριτα πιὸ σημαντικὸ ἀπὸ τὸ δῶρο ποὺ μᾶς δώρισε, καὶ θὰ πρέπει νὰ τὸν ἀγαποῦμε γι’αὐτὸ ποὺ εἶναι καὶ ὄχι λόγῳ τοῦ δώρου του.

Μὲ τὸν τρόπο αὐτό, κάθε δῶρο ἀπαιτεῖ τὸν δικό του σταυρό, καὶ ὁ σταυρὸς αὐτὸς ὑπάρχει γιὰ νὰ μᾶς δείξει ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ δῶρα δὲν ἀποτελοῦν τὴν ἔσχατη καὶ τελικὴ πραγματικότητα. Ὁ σταυρὸς αὐτὸς ὑπάρχει, μὲ ἄλλη μορφή, μέσα στὸ δῶρο καί, μερικὲς φορές, μέσα στὴν πλήρη ἀπώλειά του.

Μποροῦμε νὰ διακρίνουμε πολλὲς σημασίες στὸ σταυρό, ὡς ἐκτύπωμα πάνω στὸ δῶρο τοῦ κόσμου ποὺ μᾶς δίνει ὁ Θεός. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς εἶπε ὅτι «ὅλες οἱ πραγματικότητες, τὶς ὁποῖες προσλαμβάνουμε μὲ τὶς αἰσθήσεις ἀπαιτοῦν τὸ σταυρὸ» καὶ «ὅλες οἱ πραγματικότητες, τὶς ὁποῖες κατανοοῦμε μὲ τὸ νοῦ μας χρειάζονται τὸν τάφο». Σὲ αὐτὲς τὶς λέξεις τοῦ ἁγίου Μαξίμου μποροῦμε νὰ προσθέσουμε τὸ ἑξῆς: ὁ ἄνθρωπος, στὴν πεσμένη κατάστασή του, αἰσθάνεται τὴν κατάλυση τοῦ παρόντος κόσμου καὶ τῆς ἴδιας τῆς ὕπαρξής του ὡς πόνο, ὡς μαρτύριο καὶ ὡς λύπη, γιατὶ ἔχει δεσμεύσει τὶς εὐαισθησίες, ποὺ ἀποτελοῦν μέρος τῆς ἴδιας τῆς ὕπαρξής του, μὲ τὸ σχῆμα αὐτοῦ τοῦ κόσμου ποὺ παρέρχεται. Αὐτὸς ὁ σύνδεσμος μὲ τὰ πράγματα τοῦ κόσμου γίνεται αἰσθητὸς μὲ ἰδιαίτερη δύναμη ἀπὸ ἐκείνους ποὺ δὲν πιστεύουν ὅτι ὑπάρχει ὁποιαδήποτε περαιτέρω μεταμόρφωση αὐτοῦ τοῦ κόσμου μετὰ ἀπὸ τὴ ζωὴ ποὺ γνωρίζουμε τώρα.

Ὁ χριστιανός, ὡστόσο, μεταφέρει αὐτὸν τὸ σταυρὸ τοῦ κόσμου καὶ τῆς δικῆς του ὕπαρξης ὄχι μόνο μὲ περισσότερη εὐκολία ἀλλὰ καὶ μὲ ἰδιαίτερη χαρά, γιατὶ γνωρίζει ὅτι μετὰ τὸ σταυρὸ ἀκολουθεῖ ζωὴ ἄφθαρτη. Μὲ τὴν πίστη βλέπει τὸν κόσμο ὡς σταυρωμένο καὶ νεκρὸ γι’ αὐτὸν καὶ τὸν ἑαυτό του, μὲ ὅλες του τὶς ροπές, ὡς σταυρωμένο καὶ νεκρὸ γιὰ τὸν παρόντα κόσμο. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι δὲν ἐνεργεῖ στὸν κόσμο καὶ ὅτι δὲν ἀσκεῖ τὴν εὐθύνη του ἀπέναντί του, ἀλλὰ ὅτι ἐργάζεται προκειμένου νὰ ἀναπτυχθοῦν στὴν παρούσα κατάσταση τοῦ κόσμου –προορισμένου καθὼς εἶναι νὰ φθαρεῖ καὶ νὰ πεθάνει– τὰ σπέρματα, οἱ σπόροι τῆς μελλοντικῆς ἀνάστασής του. Ποθεῖ νὰ σταυρωθεῖ ὁ κόσμος αὐτός, καὶ ἡ δική του ὕπαρξη μέσα σὲ αὐτόν, ὅπως σταυρώθηκε ὁ Χρiστός. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἑκούσια ἐπιθυμεῖ νὰ ὑποστεῖ τὸ μαρτύριο τοῦ σταυροῦ μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς ἀνάστασης σὲ ἕναν ὑψηλότερο ἄφθαρτο κόσμο, μιᾶς ἀνάστασης, ἡ ὁποία εἶναι πραγματικὰ μέσα καὶ μαζὶ μὲ τὸν Χριστό. [...] Παρ’ ὅλα αὐτά, δὲν εἶναι μόνο ὁ χριστιανὸς ἐκεῖνος ποὺ βιώνει τὴ δική του ζωὴ καὶ τὴ ζωὴ τοῦ κόσμου μὲ τὴν προσδοκία τῆς σταύρωσής τους, ὡς καρφωμένες πάνω στὸ σταυρὸ τῆς παροδικότητας τῆς παρούσας μορφῆς τους∙ ὅλοι ἀναπόφευκτα τὶς βιώνουν. Γιατὶ ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ὅλοι ὅσοι ἀγαποῦμε θὰ πεθάνουν, καὶ ὁπωσδήποτε αὐτὸ εἰσάγει τὴ λύπη μέσα στὴ χαρὰ τῆς κοινωνίας μας μαζί τους. Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ ποὺ κάποιος συσσωρεύει εἶναι ἐφήμερα, καὶ ἡ γνώση αὐτὴ ἐπισκιάζει τὴν ἱκανοποίηση ποὺ κάποιος βρίσκει σὲ αὐτά. Μὲ αὐτὴ τὴν ἔννοια, ὁ κόσμος καὶ ἡ δική μας ὕπαρξη μέσα στὸν κόσμο ἀποτελοῦν ἕνα σταυρό, τὸν ὁποῖο θὰ σηκώσουμε μέχρι τὸ τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς μας. Ποτὲ ἕνας ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ χαρεῖ πλήρως μὲ τὰ δῶρα, τὰ ἀγαθὰ καὶ τὰ πρόσωπα αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Αἰσθανόμαστε τὴν παροδικὴ φύση αὐτοῦ τοῦ κόσμου ὡς συνεχὴ σταυρό. Ὅμως, οἱ χριστιανοὶ μποροῦν νὰ βιώσουν αὐτὸν τὸ σταυρὸ μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς ἀνάστασης καί, ἑπομένως, μὲ χαρά, ἐνῷ ἐκεῖνοι ποὺ δὲν ἔχουν πίστη πρέπει νὰ ζήσουν αὐτὴ τὴν ἐμπειρία μὲ ὅλο καὶ αὐξανόμενη λύπη, μὲ τὴν αἴσθηση ὅτι ἡ ὕπαρξη στερεῖται νοήματος καὶ μὲ μίαν ἀπόγνωση τὴν ὁποία δὲν μποροῦν νὰ ἁπαλύνουν πλήρως.

Ὁ Σταυρὸς στὶς Σχέσεις

Ἡ εὐθύνη μας ἔναντι ὅσων βρίσκονται δίπλα μας δημιουργεῖ ἕναν ἰδιαίτερα βαρὺ καὶ ὀδυνηρὸ σταυρό, λόγῳ τοῦ εὔθραυστου τῆς ζωῆς τους, ἡ ὁποία εἶναι ἐκτεθειμένη σὲ ἕνα πλῆθος ἀσθενειῶν καὶ δυσκολιῶν, ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτοῦ τοῦ κόσμου στὴν παρούσα κατάστασή του.

Οἱ γονεῖς ὑποφέρουν ἔντονα καὶ πολὺ συχνά, ἐξαιτίας τῶν ἀσθενειῶν καὶ τῶν δυσκολιῶν τῶν παιδιῶν τους∙ φοβοῦνται γιὰ τὴ ζωή τους, τὴν ἀποτυχία τους, τὰ ὅσα ὑποφέρουν. Ἑπομένως, ἡ ζωὴ τῶν γονέων γίνεται μία ζωὴ συνεχοῦς ἀνησυχίας, καὶ ὁ σταυρὸς τῶν παιδιῶν εἶναι δικός τους σταυρός. Ὁ δικός μας σταυρὸς γίνεται βαρύτερος μὲ τὸ βάρος τοῦ σταυροῦ ἐκείνων μὲ τοὺς ὁποίους ἐρχόμαστε σὲ ἐπαφή, γιατὶ μοιραζόμαστε τὴν εὐθύνη γιὰ τὴ ζωὴ τῶν παιδιῶν μας, τῶν συγγενῶν μας, τῶν φίλων μάς καί ἀκόμα ὅλων τῶν ἀνθρώπων μὲ τοὺς ὁποίους, μὲ τὸν ἕνα ἢ τὸν ἄλλο τρόπο, συνδεόμαστε. Φέρουμε εὐθύνη γιὰ ὅλα ὅσα μποροῦν νὰ ἀπειλήσουν τὴ ζωὴ ἐκείνων, τοὺς ὁποίους φροντίζουμε ἔχοντας τὴν ὑποχρέωση, ὅσο μποροῦμε, νὰ τοὺς ἁπαλύνουμε τὶς δυσκολίες τους καὶ νὰ βοηθήσουμε τὶς ζωές τους. Ἔτσι, μποροῦμε νὰ φανερώσουμε καὶ νὰ ἐνισχύσουμε τὴν ἀγάπη μας γι’ αὐτοὺς καὶ τὴ δική τους γιὰ ἐμᾶς, νὰ καλλιεργήσουμε τοὺς σπόρους μιᾶς μελλοντικῆς ζωῆς γιὰ νὰ εὐδοκιμήσουν, ἐνισχύοντας τὴ δική μας καὶ τὴ δική τους πνευματικὴ ὕπαρξη. Στὴν εὐθύνη μας αὐτὴ ἔναντι τοῦ πλησίον μας βιώνουμε πιὸ ἔντονα τὴν εὐθύνη μας ἔναντι τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστός, ποὺ σπλαχνίστηκε ὅσους ὑπέφεραν καὶ ἔκλαψε γιὰ τοὺς νεκρούς, ἔδειξε αὐτὴ τὴ σημασία τοῦ σταυροῦ Του.

Μιὰ δεύτερη ἔννοια τοῦ σταυροῦ στὶς σχέσεις εἶναι ἡ ἑξῆς: ὁ πεσμένος κόσμος συχνὰ βιώνεται καὶ γίνεται αἰσθητὸς ὡς ἕνας σταυρὸς μέχρι θανάτου, μέσα ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ ἄνθρωποι, μερικὲς φορές, δροῦν ἀπέναντί μας μὲ τρόπο ἐχθρικό, ἂν καὶ δὲν τοὺς ἔχουμε βλάψει. Μᾶς ὑποπτεύονται γιὰ κακὲς προθέσεις ἐναντίον τους. Μᾶς θεωροῦν ἐμπόδια στὸ μονοπάτι τῆς ζωῆς τους. Συχνὰ γίνονται ἐχθροί μας, ἐξαιτίας τῶν ὑψηλῶν καὶ εὐγενῶν πεποιθήσεων, στὶς ὁποῖες μένουμε πιστοί. [...]

Ἐπίσης, νιώθουμε ὡς βαρὺ σταυρὸ τὶς ἐσφαλμένες ἐπιλογὲς τῶν παιδιῶν μας, τῶν ἀδελφῶν μας καὶ πολλῶν ἀπὸ τοὺς συνανθρώπους καὶ τοὺς συγχρόνους μας. Φέρουμε ὡς σταυρὸ τὴν ἔλλειψη κατανόησής τους γιὰ τὶς καλές μας προθέσεις καὶ τὰ ἀγαθὰ ἔργα μας. Σχεδὸν ἡ κάθε προσπάθειά μας νὰ μεταδώσουμε τὴν καλοσύνη τῶν συνοδεύεται ἀπὸ μαρτύριο καὶ ἀπὸ ἕνα σταυρό, τὸν ὁποῖο σηκώνουμε, λόγῳ τῆς ἔλλειψης κατανόησης τῶν ἄλλων. Ἡ εὐχὴ νὰ ἀποφύγουμε τὸ μαρτύριο αὐτό –αὐτὸν τὸ σταυρό– θὰ μποροῦσε νὰ σημαίνει γενικὰ τὴν ἀποκήρυξη τοῦ ἀγώνα καὶ τῆς προσπάθειας νὰ κάνουμε τὸ καλό. Ἔτσι, χωρὶς τὸ σταυρό, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρχει οὔτε ἀληθινὴ ἀνάπτυξη οὔτε ἀληθινὴ ἐνδυνάμωση τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἡ ἀποφυγὴ τοῦ σταυροῦ σημαίνει τὴν ἀποφυγὴ ἐνώπιον τῶν ἀδελφῶν καὶ τῶν τοῦ Θεοῦ τῆς εὐθύνης μας ἔναντι συνανθρώπων μας. Μόνο μὲ τὸ σταυρὸ μποροῦμε νὰ παραμείνουμε παραδομένοι στὸν Θεὸ καὶ σὲ ἀληθινὴ ἀγάπη μὲ τοὺς συνανθρώπους μας. Δὲν μποροῦμε νὰ ἐξαγνίσουμε ἢ νὰ ἀναπτύξουμε τὴ δική μας πνευματικὴ ζωὴ ἢ αὐτὴ τῶν ἄλλων ἢ τοῦ κόσμου γενικά, ἐνῷ ζητοῦμε νὰ ἀποφύγουμε τὸ σταυρό. Ἑπομένως, δὲν ἀνακαλύπτουμε τὸ βάθος καὶ τὸ μεγαλεῖο τῶν ἱκανοτήτων καὶ δυνάμεων αὐτοῦ τοῦ κόσμου ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἂν προσπαθήσουμε νὰ ζήσουμε χωρὶς τὸ σταυρό. Ὁ δρόμος τοῦ σταυροῦ εἶναι ὁ μόνος δρόμος ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ πρὸς τὰ ἄνω, ὁ μόνος δρόμος ποὺ ὑψώνει τὴν κτίση στὰ πραγματικὰ ὕψη, γιὰ τὰ ὁποῖα ἔχει δημιουργηθεῖ. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀξία, τὴν ὁποία κατανοοῦμε στὸ σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο Ἡ Νίκη τοῦ Σταυροῦ, ἐκδ. Μαΐστρος.

πηγή: antifono.gr

Αμέθυστος