Ο Μέγας Ιεροεξεταστής (Οι τρεις πειρασμοί)

Φωτίου Κόντογλου

Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ (Οι τρεις πειρασμοί)

(Άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε αρχικά στην «Ελευθερία» το 1965, λίγο πριν από το θάνατο του Φωτίου).   

   Το Α΄ και Β΄ μέρος  ΕΔΩ

Γ΄

Είπαμε λοιπόν πως η «αγία φρουρά» έπιασε τον Χριστό κατά διαταγή του Ιεροεξεταστή. Τον πήγανε και τον κλείσανε σε μια στενή, θολωτή και σκοτεινή φυλακή του Αγίου Δικαστηρίου.

Σαν νύχτωσε, ο Μέγας Ιεροεξεταστής μ` ένα φανάρι στο χέρι ξεκλειδώνει τη σιδερόπορτα και μπαίνει μέσα. Σταματά και κοιτάζει κατάματα τον φυλακωμένο, σαν να τον τρυπά με το σουβλερό μάτι του. Ύστερα βάζει το φανάρι επάνω στο τραπέζι, πλησιάζει τον Χριστό και του λέγει: «Είσαι Εσύ ο ίδιος;». Δεν παίρνει καμιά απόκριση. Μα κατάλαβε πως είναι ο Χριστός και γι` αυτό τον ρωτά: «Γιατί ήρθες να μας ενοχλήσεις;». Ο Χριστός στέκεται βουβός. Για τούτο, ο Ιεροεξεταστής απαντά ο ίδιος στα ερωτήματά του.
Λέγει λοιπόν στον Χριστό: «Πριν από χίλια πεντακόσια χρόνια ήρθες να διδάξεις στους ανθρώπους την ελευθερία. Μα εμείς, αφού τους υποδουλώσαμε, τους κάναμε να πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι, αν και φέρανε την ελευθερία τους και την ρίξανε στα πόδια μας.
» Αυτός ο δρόμος είναι ο μόνος που κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Μα Εσύ δεν θέλησες να τον ακολουθήσεις. Ευτυχώς όμως που μας έδωσες την εξουσία «του δεσμείν και λύειν» και κάνουμε εκείνο που Εσύ δεν το έκανες. Τώρα δεν μπορεί να σκέπτεσαι πως μπορείς να μας πάρεις πίσω αυτήν την εξουσία. Λοιπόν, γιατί ήρθες να μας ενοχλήσεις;
» Το Μέγα Πνεύμα σού έβαλε τρία ερωτήματα, τότε που σε πείραξε στην έρημο. Μέσα σ` αυτά τα ερωτήματα βρίσκεται όλη η μέλλουσα ιστορία της οικουμένης και της ανθρωπότητας. Ενώ το κραταιό Πνεύμα σού είπε να το προσκυνήσεις, για να γίνουν «οι λίθοι άρτοι», εσύ του αποκρίθηκες: «Δεν θα ζήσει ο άνθρωπος μονάχα με το ψωμί», δηλ. μόνο με τις υλικές απολαύσεις. Εσύ δηλαδή, αντί αυτή τη χειροπιαστή υλική επιτυχία, τους έδινες μια ελευθερία, που δεν μπορούν να την καταλάβουν οι άνθρωποι, γιατί ο νους τους κι η καρδιά τους είναι περιορισμένα. Η ελευθερία που τους έδωσες είναι γι` αυτούς το πιο ανυπόφορο πράγμα. Ενώ, αν έκανες τις πέτρες ψωμιά, όλη η ανθρωπότητα θα σε ακολουθούσε με ευγνωμοσύνη. Εσύ όμως είπες: «Δεν θα ζήσει με ψωμί μονάχα ο άνθρωπος». Ξέρεις λοιπόν πως εν ονόματι αυτού του επιγείου ψωμιού θα σηκωθεί καταπάνω Σου το Πνεύμα της Γης (του κόσμου); Ξέρεις ακόμα πως η ανθρωπότητα με το στόμα των σοφών της και των διανοουμένων της θα διακηρύξει, ύστερ` από αιώνες πως δεν υπήρξανε μήτε αμαρτίες μήτε εγκλήματα, παρά μονάχα πεινασμένοι άνθρωποι; Εσύ τα ξέρεις αυτά. Η σημαία που θα σηκωθεί κατά πάνω Σου θα γράφει απάνω: «Πρώτα χόρτασέ μας κι ύστερα ζήτα από μας να κάνουμε τον λόγο Σου!». Με αυτή τη σημαία θα γκρεμίσουν τον ναό Σου και στη θέση του θα χτίσουνε ένα φοβερό πύργο του Βαβέλ.

Ανακοίνωση της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς για τις προτάσεις του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΚ) για τη διδασκαλία της Ιστορίας

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (ΙΕΠ) ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ



Η Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά παρακολουθεί με θλίψη και οργή μια πολιτική στο Υπουργείο Παιδείας έναντι της Ελληνικής γλώσσας αλλά και γενικότερα της Ελληνικής παιδείας, που θέτει πολύ μεγάλα ερωτήματα σχετικά με τους στόχους που επιδιώκονται.

Η πολιτική αυτή δεν αναφέρεται μόνο στη σημερινή κυβέρνηση. Εκδηλώθηκε απροκάλυπτα, από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90, επί Κυβερνήσεως Κώστα Σημίτη, με το ψευδεπίγραφο σύνθημα του εκσυγχρονισμού και το νεόφερτο ιδεολόγημα της λεγόμενης πολυπολιτισμικής παιδείας. Ήταν ο αντίλαλος παρόμοιων συνθημάτων και ιδεολογημάτων, που άρχισαν να προβάλλονται και να διακηρύσσονται στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με την πολιτική και την προπαγάνδα για την παγκοσμιοποίηση.

Η πολιτική αυτή συνεχίσθηκε, δυστυχώς, με μικρές διαφορές, και από τις επόμενες κυβερνήσεις, με άλλοθι την Ευρωπαϊκή ενοποίηση, την παγκοσμιοποίηση και τον υποτιθέμενο εκσυγχρονισμό.

Ειδικότερα, η πολιτική αυτή εκφράσθηκε :

α. με υποβάθμιση της διδασκαλίας της Ελληνικής γλώσσας, στη διαχρονική της συνέχεια, και απαράδεκτη περικοπή των Αρχαίων Ελληνικών στα προγράμματα σπουδών,

β. με επιτήδεια χρησιμοποίηση του ιδεολογήματος της πολυπολιτισμικής παιδείας, για την αμφισβήτηση και υπονόμευση της Ελληνικής παιδείας, της Ελληνικής εθνικής συνειδήσεως και της ίδιας της ιδέας του έθνους. Ορισμένοι μάλιστα υπέρμαχοι μιας αναθεωρητικής προσεγγίσεως της ιδέας του έθνους και του εθνικού κράτους, έφτασαν στο σημείο, ως συνεργάτες, σύμβουλοι και εντεταλμένοι συγγραφείς σχολικών βιβλίων του Υπουργείου Παιδείας, να αρνούνται τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνικού έθνους και να υποστηρίξουν ότι αυτό δημιουργήθηκε δήθεν μετά την Επανάσταση του 1821,

γ. με αντιεπιστημονική, αντιπαιδαγωγική και ιδεοληπτική διδασκαλία της ιστορίας, με πρόσχημα τις νέες δήθεν παιδαγωγικές μεθόδους, την παγκοσμιοποίηση, την πολυπολιτισμική παιδεία, που παρουσιάζεται ως νέο αναμφισβήτητο δεδομένο και θέσφατο. Άμεσα θύματα μιας τέτοιας προσεγγίσεως είναι, προφανώς, η εθνική ιστορική συνέχεια, η καλλιέργεια εθνικής συνειδήσεως και η πραγματική διαχρονική ιστορία του Ελληνικού λαού.

Αντί οι μαθητές να διδάσκονται την ιστορία της χώρας τους και του λαού τους και παραλλήλως, σε αδρές γραμμές, την Ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία, καλούνται να διαμορφώσουν, μέσα από μία επιλεκτική, ιδεολογικά αυθαίρετη, ελλιπή και σχετικιστική διδασκαλία της ιστορίας, μία ιδεοληπτική ταυτότητα, αποδομητική και αλλοτριωτική, προσαρμοσμένη στη Νέα Τάξη και στην παγκοσμιοποίηση.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τη διδασκαλία της ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, διαπιστώνουμε μία νέα απόπειρα να επιβληθεί ένας τρόπος και ένα περιεχόμενο διδασκαλίας της ιστορίας, που υπονομεύουν καίρια την Ελληνική εθνική ιστορία, την ιδέα του έθνους και τη διαμόρφωση εθνικής συνειδήσεως από τους μαθητές. Ο στόχος αυτός συγκαλύπτεται επιτηδείως με αναφορές στις δημοκρατικές αρχές και στα ανθρωπιστικά ιδεώδη. Από πότε όμως η Ελληνική παιδεία βρίσκεται σε αντίφαση με τις αρχές και τα ιδεώδη αυτά; Η Ελλάδα είναι το λίκνο της δημοκρατίας και των ανθρωπιστικών ιδεωδών και δεν μπορούν αυτά να χρησιμοποιούνται ως σοφιστικό επιχείρημα για την αποδόμηση της Ελληνικής παιδείας και της Ελληνικής ιστορίας.

Προβάλλονται επίσης ως βασική αναφορά, διακηρύξεις για πολυπολιτισμική παιδεία του Συμβουλίου της Ευρώπης, που απηχούν ιδεολογήματα της παγκοσμιοποίησης, που κυριάρχησαν πολιτικά στην Ευρώπη. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) και τα μέλη της Επιτροπής, που ανέλαβαν, υπό την αιγίδα του, να κάνουν προτάσεις για τη διδασκαλία της ιστορίας, λησμονούν όμως ότι οδηγός τους δεν πρέπει να είναι γενικού χαρακτήρα πολυπολιτισμικές διακηρύξεις, που προωθούνται και διακινούνται από ξένα διεθνή κέντρα και Οργανισμούς αλλά, πρωτίστως, οι επιταγές του Ελληνικού Συντάγματος. Οι τελευταίες είναι σαφείς και κατηγορηματικές και επιτάσσουν, ως βασικό εκπαιδευτικό σκοπό, την Ελληνική παιδεία και εθνική συνείδηση.

Η δεκαμελής Επιτροπή, που ανέλαβε να αλλάξει πλήρως τη διδασκαλία της ιστορίας, περιλαμβάνει στους κόλπους της γνωστούς ζηλωτές των ιδεών, που εξέφρασε στο παρελθόν η Μαρία Ρεπούση, προκαλώντας την οργή και την αντίδραση του Ελληνικού λαού. Αποτελεί πρόκληση η επάνοδος από το Υπουργείο Παιδείας στην ίδια πολιτική, με πιο συστηματικό και συνολικό μάλιστα τρόπο.

Για να μη υπάρχει καμιά αμφιβολία για το ανοσιούργημα που επιχειρείται σε βάρος της Ελληνικής παιδείας, της Ελληνικής ιστορίας και του εθνικού μέλλοντος της χώρας, παραθέτουμε ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα των υποβαλλομένων προτάσεων.

α. Προτεινόμενο Πρόγραμμα Σπουδών Δ΄ Δημοτικού

Με το υπάρχον διδακτικό εγχειρίδιο, διδάσκεται σήμερα η Αρχαία Ελληνική ιστορία από τη Γεωμετρική εποχή ως την άνοδο της Ρώμης και τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Ειδικότερα, περιλαμβάνονται σ’ αυτήν τα μεγάλα κεφάλαια της Ελληνικής ιστορίας: η Γεωμετρική εποχή, η Αρχαϊκή, η Κλασική και η Ελληνιστική εποχή, η Αθηναϊκή Δημοκρατία, η Σπάρτη και η Αθήνα, οι Περσικοί Πόλεμοι, ο χρυσός αιώνας του Περικλέους, τα έργα στην Ακρόπολη, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, ή άνοδος της Μακεδονίας, ο Μέγας Αλέξανδρος και η Εκστρατεία του στην Ανατολή, τα Ελληνιστικά βασίλεια, ο Πύρρος της Ηπείρου, η Ρωμαϊκή κατάκτηση.

Σε αντικατάσταση του περιεχομένου αυτού, η Επιτροπή του ΙΕΠ προτείνει: «τη διδασκαλία της οικογενειακής, της προφορικής τοπικής ιστορίας, όπως επίσης στοιχείων θεματικής ιστορίας, με σκοπό την κατάκτηση βασικών ιστορικών εννοιών, μεθόδων και γνώσεων διαμέσου της επεξεργασίας θεμάτων που αφορούν το άμεσο οικογενειακό – κοινωνικό τους περιβάλλον»!

Η ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΜΑΝΧΑΝ

Ιρλανδικό Ορθόδοξο μοναστικό ποίημα του 10ου αιώνα.

Ποθῶ, ζῶντος Θεοῦ Υἱέ, ἀρχαῖε, αἰώνιε βασιλιά,

μικρὴ στὴν ἔρημο καλύβη, κατοικία κρυφὴ

Κρυστάλλινο νερὸ κοντά της, ἄθολη λίμνη

γιὰ τῶν κηλίδων νίψη στοῦ Πνεύματος τὴ χάρη

Πανώριο δάσος νὰ τὴν περιβάλλη,

πολύφωνων πουλιῶν φωλιά, τρυφή, ἀραξοβόλι

Ὄψη μεσημβρινή, θερμή, μικρὸ ρυάκι νὰ διαπερνᾶ τὴ γῆ της,

γῆ ἐκλεκτὴ καὶ εὔφορη, γιὰ τῶν φυτῶν τὸ μέστωμα

Καλόγνωμοι λίγοι ἀδελφοὶ -θὰ πῶ τὸν ἀριθμὸπρᾶοι καὶ ὑπάκουοι σὲ ἱκεσίες βασιλικὲς

τέσσερις τριάδες, τετράδες τρεῖς, γιὰ κάθε ἀνάγκη,

στὴν ἐκκλησία δυὸ ἑξάδες, βορρᾶ καὶ νότο.

Ἕξι δυάδες σιμά μου, σὲ ὕμνο ἀτέρμονο

στὸν βασιλιά, τοῦ ἥλιου φωτοδότη

Γλυκειὰ ἐκκλησιά, μὲ ὕφασμα λινό, τοῦ ἐπουράνιου οἶκος,

φλόγες λαμπρὲς πάνω ἀπ’ ὁλόλευκες Γραφὲς

καὶ σπίτι γιὰ τὴ βιοτικὴ φροντίδα, δίχως μελέτη τοῦ κακοῦ

Ροῦχο ἀναγκαῖο καὶ τροφὴ ἀπ’ τὸν πολύφημο ἄνακτα,

κι ἐγὼ νὰ ἡσυχάζω καὶ νὰ προσεύχωμαι

κάθε στιγμή, σὲ κάθε τόπο.

πηγή:Μετάφραση: Χρυσόστομος Κουτλουμουσιανός

(από το βιβλίο “Οι Εραστές της Βασιλείας.

Συνάντηση Κελτικού και Βυζαντινού Μοναχισμού”

Η συγχώρεση αποτελεί Μυστήριο της Εκκλησίας

 

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ, Ε. Β. Β. & Β. ΠΕΡΙ ΝΕΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗΣ Η συγχώρεση αποτελεί Μυστήριο της Εκκλησίας και είναι δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Στην Ορθοδοξία, η συγχώρεση δεν είναι μια αφηρημένη, θεωρητική έννοια, αλλά ένα Μυστήριο με σωτηριολογική διάσταση. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός γνωρίζει όχι απλώς θεωρητικά, αλλά κυρίως βιωματικά, ότι η συγχώρεση από τον Θεό πραγματοποιείται διαμέσου του Μυστηρίου της Εξομολογήσεως, όπου ο άνθρωπος ο οποίος προσέρχεται με μετάνοια, ταπεινώνεται, ελκύει τη Χάρη του Θεού, ελευθερώνεται από τα πάθη του και μεταμορφώνεται εν Χριστῴ. Έτσι ανακαινισμένος ο άνθρωπος, είναι σε θέση, χωρίς ανθρώπινη βοήθεια, αλλά με μόνη τη βοήθεια του Θεού, να συγχωρέσει όσους τον αδίκησαν ή τον έβλαψαν καθ᾿ οιονδήποτε τρόπο.
Σήμερα, ο όρος «συγχώρεση» χρησιμοποιείται ευρέως σε διάφορα περιβάλλοντα. Να τονιστεί εξαρχής ότι η συγχώρεση της Εκκλησίας δεν έχει καμμία απολύτως σχέση με αυτό που νοείται ως συγχώρεση στην ψυχοθεραπεία, στα νέα προγράμματα εκπαίδευσης και στον αποκρυφισμό. Η χρήση του Χριστιανικού όρου «συγχώρεση», όπως και πολλών άλλων Ορθόδοξων Χριστιανικών όρων και εννοιών, με διαφορετική νοηματοδότηση, συνιστά τακτική της «Νέας Εποχής», η οποία μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση, ακόμα και μεταξύ του Ορθοδόξου πληρώματος.
Αυτή η νέα συγχώρεση, η θεραπευτική λεγόμενη συγχώρεση, η συγχώρεση ως μορφή θεραπείας, διαδόθηκε μέσω Κέντρων Νεοποχίτικου προσανατολισμού, όπως το Ίδρυμα Templeton, το Ινστιτούτο Fetzer και το Διεθνές Ινστιτούτο Συγχώρεσης. Το Ίδρυμα Templeton, το οποίο χρηματοδοτεί από τη δεκαετία του 1990 «επιστημονικές μελέτες» σχετικά με «τη δύναμη της

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΝΑΠΟΔΑ

   
Μετάφραση: Θεόδωρος Λάσκαρης    

 

Ο κόσμος αναποδογυρισμένος, το δίκαιο ανεστραμμένο, η Ευρώπη με το κεφάλι κάτω. Τα παιδιά δεν τα θέλει πια κανείς, εκτός από τους γκέι, τις λεσβίες και τις ηλικιωμένες γυναίκες. Και έτσι αρχίζουν οι ενοικιάσεις μητρών, οι παρένθετες, οι ετερόλογες μητρότητες, οι υιοθετήσεις από ζευγάρια του ίδιου φύλου. Και εάν η πολιτική αμφιταλαντεύεται, η δικαιοσύνη επιταχύνει, δεν εφαρμόζει τους νόμους αλλά τους δημιουργεί ταχύτατα. Κάτι που προφανώς δεν συμβαίνει για το μεγαλύτερο μέρος των δικαστικών υποθέσεων.

Ασφαλώς, φταίει πάντα ο νόμος που δεν υπάρχει, ο νόμος όπως εμείς τον θέλουμε, έτσι ο συμπονετικός δικαστής με την προσαρμοσμένη ευαισθησία τον εφευρίσκει για την κάθε περίπτωση, εξατομικευμένα.

Εάν ένας γιατρός είναι αντιρρησίας συνείδησης για τις εκτρώσεις, τότε προσλαμβάνουν μόνον γιατρούς που κάνουν εκτρώσεις, παράλληλα αποκτά δημοφιλία η επιβοηθούμενη αυτοκτονία και η ευθανασία. Αναπτύσσεται δηλαδή μία λατρεία για τους εθελοντές του θανάτου: διότι το δικαίωμα στην ζωή αυτού που γεννιέται μπορεί να του το στερούν, αλλά δεν μπορεί ούτε καν να συζητηθεί το δικαίωμα να πεθάνεις, σύμφωνα με το νόμο, με τη βοήθεια του κράτους.

Μπορεί να αφαιρούνται τα παιδιά από τους γονείς, τα εγγόνια από τους παππούδες, αλλά εγκρίνεται η αγορά παιδιών από τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια. Σπεύδουν τα δικαστήρια της Ρώμης, της Φλωρεντίας, του Τρέντο - τα ίδια δικαστήρια, όπου πολλές και επείγουσες υποθέσεις μαραζώνουν για πολλά χρόνια - για να εξασφαλίσουν υιοθεσίες και παιδιά από ενοικιαζόμενες μήτρες σε ζευγάρια του ίδιου φύλου. Κινείται το Κοινοβούλιο για να ψηφίσει το πρώτο βήμα για την ευθανασία, για την ώρα υπό την καθησυχαστική μορφή της “βιολογικής διαθήκης”. Μετά, σταδιακά, θα έλθουν και τα υπόλοιπα.

Το παραδοσιακό και το μοντέρνο

Το παραδοσιακό και το μοντέρνο (Κωνσταντίνος Γανωτής)

Διαβάζω κι ακούω κάποιους που θρηνολογούν για την οριστική απώλεια της απλότητας και της ποίησης στη ζωή μας και στο περιβάλλον μας έτσι, όπως το μεταμορφώσαμε. Τους διαβάζω, ακούω τα θρηνολογήματά τους και… σ’ ένα μέρος τους συμμερίζομαι. Προσπαθώ όμως να γίνω και κάπως κριτικός.


Ομολογώ πως κάθε δρομάκι και κάθε γειτονιά της Σκιάθου της εποχής του Παπαδιαμάντη μπορούσε να γίνει πίνακας ζωγραφικής, ενώ στις μέρες μας λιγόστεψαν τα γραφικά τοπία. Το ίδιο λιγόστεψε η γραφικότητα του κάθε διαβάτη, που βαδίζει βιαστικός στους δρόμους της σύγχρονης πόλης αλλά και των χωριών μας. Και πολλά πάρα πολλά κατασκευάσματα της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας δεν μπορούν να δώσουν θέμα στους παραδοσιακούς καλλιτέχνες. Στους μοντέρνους καλλιτέχνες κάπως μπορούν να δώσουν θέμα, αλλά το αποτέλεσμα δεν συγκινεί, απλώς κινεί την περιέργεια και οι μοντέρνοι επισκέπτες των μουσείων μοντέρνας τέχνης υποκρίνονται πως τους αρέσουν, για να μη θεωρηθούν καθυστερημένοι.

Εσωτερική και εξωτερική πάλη κατά τών δαιμονίων Η τέχνη τής πολεμικής τών αγίων π. Ιωάννη Ρωμανίδη

Εσωτερική και εξωτερική πάλη κατά τών δαιμονίων - Η τέχνη τής πολεμικής τών αγίων - π. Ι. Ρωμανίδη

Ο αγώνας του Χριστιανού γίνεται κατ’ ουσίαν εναντίον του διαβόλου, εσωτερικά, εναντίον των λογισμών και των παθών, και εξωτερικά. Αυτός είναι και ο αγώνας της Εκκλησίας.

«Η πάλη της Εκκλησίας δεν είναι μόνον εσωτερική, δηλαδή που κάνει τον αγώνα εναντίον του διαβόλου και εναντίον των πειρασμών κ.ο.κ., για να μπορεί να φθάσει ο καθένας στον φωτισμό, αλλά αυτή η ίδια η Παράδοση συνεχώς έρχεται σε σύγκρουση και με τα εκτός της Εκκλησίας.

Αλλά, τα εκτός της Εκκλησίας είναι δύσκολο πολλές φορές να καθορίσει κανείς. Διότι, ένας αξιωματικός του στρατού του αυτοκράτορα μπορεί να μην είναι βαφτισμένος και να έχει το ένα πόδι μέσα στην Εκκλησία και το άλλο πόδι έξω από την Εκκλησία.

Δεν είναι σαφή τα σύνορα Εκκλησίας και κόσμου για μάς τους Ορθοδόξους. Δεν μπορούμε να δεχτούμε ως Ορθόδοξη την θέση του Αυγουστίνου που εκφράζει στην "Πολιτεία του Θεού" στην Πόλη του Θεού, δηλαδή "De Civitate Dei", που εκεί είναι του διαβόλου ο ρόλος και εδώ είναι της Χάριτος ο ρόλος. Μέχρις ότου εκδημήσωμεν προς Κύριον ο διάβολος είναι μαζί μας, συνέχεια, δηλαδή, και κάνει αγώνα να μας καταπιεί».

Πρέπει ο Χριστιανός να απαλλαγεί από τις ενέργειες των δαιμόνων. Αυτό γινόταν κατά την Κατήχηση, γι' αυτό ο κατηχούμενος μάθαινε αυτήν την πολεμική τέχνη εναντίον του διαβόλου. Μέσα στην προοπτική αυτή καθόρισαν οι Πατέρες τα ευαγγελικά αναγνώσματα. Κατά την περίοδο της καθάρσεως διαβάζονταν τα ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, μάλιστα δε το ευαγγέλιο του Μάρκου κάνει λόγο για την καταπολέμηση των δαιμονικών ενεργειών και το κυρίαρχο πνεύμα του είναι τα περί καθάρσεως. Αυτή η κάθαρση γινόταν την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με τους εξορκισμούς, για τους υποψηφίους για το Βάπτισμα, τους κατηχουμένους. Μετά το Βάπτισμα, που γινόταν το Μέγα Σάββατο, διαβαζόταν το ευαγγέλιο του Ιωάννου, το οποίο δεν ασχολείται καθόλου σχεδόν με τον διάβολο.