π. Πορφύριος: " Σού εὔχομαι νά "σκιρτᾶς" ἀπό χαρά, κοιτάζοντας πίσω σου τό χάος ἀπό τό ὁποῖο μᾶς πέρασε ὁ Ἀναστάς Κύριος"

Ἀντί ἄλλης Πασχάλιας εὐχῆς θά σᾶς μεταφέρω τά χαρμόσυνα ἀναστάσιμα βιώματα τοῦ μακαριστοῦ γέροντα Πορφύριου, ὅπως τά ἔζησα μία Τρίτη της Διακαινησίμου στό κελάκι του. Πῆγα νά τον δω σάν γιατρός. Μετά τήν καρδιολογική ἐξέταση καί τό συνηθισμένο καρδιογράφημα, μέ παρακάλεσε νά μήν φύγω. Κάθισα στό σκαμνάκι κοντά στό κρεβάτι του. Ἔλαμπε ἀπό χαρά τό πρόσωπό του.

Μέ ρώτησε:

-Ξέρεις τό τροπάριο πού λέει "Θανάτου ἐορτάζομεν νέκρωσιν...";

-Ναί γέροντα, τό ξέρω.

-Πές το.

Ἄρχισα γρήγορα-γρήγορα. "Θανάτου ἐορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τήν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτής, τῆς αἰωνίου, ἀπαρχήν καί σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τόν αἴτιο, τόν μόνον εὐλογητόν τῶν πατέρων Θεόν καί ὑπερένδοξον".

-Τό κατάλαβες;

-Ἀσφαλῶς τό κατάλαβα. Νόμισα πώς μέ ρωτάει γιά τήν ἑρμηνεία του. Ἔκανε μία ἀπότομη κίνηση τοῦ χεριοῦ του καί μοῦ εἶπε:

Χριστός ανέστη!

 

Κατηχητικός Λόγος

Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Εί τις ευσεβής και φιλόθεος, απολαυέτω της καλής ταύτης και λαμπράς πανηγύρεως.
Εί τις ευγνώμων, εισελθέτω χαίρων εις την χαράν του Κυρίου αυτού.
Εί τις έκαμε νηστεύων, απολαυέτω νύν το δηνάριον.
Εί τις από της πρώτης ώρας ειργάσατο, δεχέσθω σήμερον το δίκαιον όφλημα.
Εί τις μετά την τρίτην ήλθεν, ευχαρίστως εορτασάτω.
Εί τις μετά την έκτην έφθασε, μηδέν αμφιβαλλέτω˙ και γάρ ουδέν ζημειούται.
Εί τις υστέρησεν εις την ενάτην, προσελθέτω, μηδέν ενδοιάζων.

Εί τις εις μόνην έφθασε την ενδεκάτην, μη φοβηθή την βραδύτητα˙ φιλότιμος γάρ ων ο Δεσπότης, δέχεται τον έσχατον καθάπερ και τον πρώτον˙ αναπαύει τον της ενδεκάτης, ως τον εργασάμενον από της πρώτης˙ και τον ύστερον ελεεί και τον πρώτον θεραπεύει˙ κακείνω δίδωσι και τούτω χαρίζεται˙ και τα έργα δέχεται και την γνώμην ασπάζεται˙ και την πράξιν τιμά και την πρόθεσιν επαινεί.

Ουκούν εισέλθετε πάντες εις την χαράν του Κυρίου υμών˙ και πρώτοι και δεύτεροι τον μισθόν απολαύετε. Πλούσιοι και πένητες μετ' αλλήλων χορεύσατε˙ εγκρατείς και ράθυμοι την ημέραν τιμήσατε˙ νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, ευφράνθητε σήμερον. Η τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες.

Ο μόσχος πολύς, μηδείς εξέλθη πεινών. Πάντες απολαύσατε του συμποσίου της πίστεως˙ πάντες απολαύσατε του πλούτου της χρηστότητος. Μηδείς θρηνείτω πενίαν˙ εφάνη γάρ η κοινή Βασιλεία. Μηδείς οδυρέσθω πταίσματα˙ συγνώμη γάρ εκ του τάφου ανέτειλε. Μηδείς φοβείσθω θάνατον˙ ηλευθέρωσε γάρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος. Έσβεσεν αυτόν, υπ' αυτού κατεχόμενος.

Εσκύλευσε τον άδην ο κατελθών εις τον άδην. Επίκρανεν αυτόν, γευσάμενον της σαρκός αυτού. Και τούτο προλαβών Ησαϊας εβόησεν˙ ο άδης φησίν, επικράνθη, συναντήσας σοι κάτω.

Επικράνθη˙ και γάρ κατηργήθη.

Επικράνθη˙ και γάρ ενεπαίχθη.

Επικράνθη˙ και γάρ ενεκρώθη.

Επικράνθη˙ και γάρ καθηρέθη.

Επικράνθη˙ και γάρ εδεσμεύθη.

Έλαβε σώμα και Θεώ περιέτυχεν.

Έλαβε γήν και συνήντησεν ουρανώ.

Έλαβεν όπερ έβλεπε και πέπτωκεν όθεν ουκ έβλεπε.

Πού σου, θάνατε, το κέντρον;

Πού σου, άδη, το νίκος;

Ανέστη Χριστός και σύ καταβέβλησαι.

Ανέστη Χριστός και πεπτώκασι δαίμονες.

Ανέστη Χριστός και χαίρουσιν άγγελοι.

Ανέστη Χριστός, και ζωή πολιτεύεται.

Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος.

Χριστός γάρ εγερθείς εκ νεκρών, απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο.

Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων.

Αμήν.

Ερμηνευτική απόδοση

Όποιος είναι ευσεβής και φιλόθεος, ας απολαύσει την ωραία τούτη και λαμπρή πανήγυρη.

Τὸ μήνυμα τῆς Σταυρώσεως κατὰ τὸν Ἱερὸ Αὐγουστίνο

http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/

Ελλήνων Πάσχα: μεταξύ δύο Κόσμων

Θ. Ι Ζιάκας, 

Πηγή: Αντίφωνο

[Πρόλογος του Θ. Ι. Ζιάκα  στο βιβλίο του Πάνου Τζώνου, Η Ιλιάδα ο κόσμος μας, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2003, ISBN: 960-256-547-0]

Το βιβλίο αυτό διαπιστώνει ότι το σύστημα κοσμοθεωρητικού προσανατολισμού, που προσφέρει το κείμενο της Ιλιάδας για τον κόσμο της Ιωνίας του 8ου π.Χ. αιώνα, παραμένει αξιόπιστο και για τον σύγχρονο δικό μας κόσμο. Το ίδιο διαπιστώνει και για το Ευαγγελικό κείμενο, ένα κείμενο τον 1ου και του 2ου αιώνα μ.Χ., όπως τουλάχιστον το προσέλαβαν οι Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας.

Αλλά πώς μπορούν οι κόσμοι των κειμένων αυτών να είναι και δικός μας κόσμος; Αυτό είναι το προκλητικό ερώτημα του βιβλίου.

Οι «κόσμοι» των δύο κειμένων είναι κοσμο-εικόνες, αντιλήψεις για τον κόσμο. Όχι ο ίδιος ο κόσμος. Οπότε, ή ο κόσμος είναι δεδομένος και ανεξάρτητος από τα κείμενα, ή είναι δημιούργημά τους.

Με άλλα λόγια: Ή υπάρχει μια στατική, αναλλοίωτη ανθρώπινη «φύση» και τα μεγάλα πολιτισμικά κείμενα μας λένε απλώς «τι είναι και πώς λειτουργεί», ή η εν λόγω «φύση μας» δεν είναι και τόσο «δεδομένη και αναλλοίωτη». Δηλαδή είναι κάτι που διαπλάθεται, με βάση ενυπάρχουσες ίσως δυνατότητες, οι οποίες όμως δεν ενεργοποιούνται από μόνες τους, αυτόματα, αλλά χρειάζονται ειδικές πολιτισμικές επεξεργασίες, κατευθυνόμενες από τη γνώση των δυνατοτήτων αυτών, δηλαδή από κάποια «μεγάλα κείμενα».

Αν υπάρχει ανθρώπινη φύση, που επιδέχεται «καλή αλλοίωση», τότε ο ρόλος των μεγάλων κειμένων εμφανίζεται πράγματι ουσιαστικός: Εφόσον αυτά μας «έφτιαξαν» είναι όντως ο «κόσμος μας». Περιέχουν τα «πρότυπα», τους «ελκυστές», τα «κέντρα έλξης», του κόσμου μας.

Εδώ μεσολαβεί όμως ένα δεύτερο παράδοξο: Πώς μπορεί το ιλιαδικό κείμενο να είναι «ο κόσμος μας» και το ευαγγελικό κείμενο να είναι επίσης «ο κόσμος μας», αφού τα πρότυπά τους είναι εντελώς διαφορετικά και εν πολλοίς ασυμβίβαστα; Αν ο κόσμος μας είναι «και των δύο», τότε πρέπει να βρισκόμαστε κάπου «ανάμεσα», σαν σε κάποιου είδους ελλειπτική τροχιά γύρω από δύο εστιακά κέντρα. Θα πρέπει να μιλάμε τότε για μια «ένταξη» στους διαφορετικούς κόσμους τους και συνάμα για «απόκλιση» απ' αυτούς.

Μ' αυτή την ελλειπτική έννοια -και με τα δύο νοήματα του όρου- η Ιλιάδα είναι όντως ο κόσμος μας. Θα διευκρινίσω την ιδιότυπη αυτή ιδέα του βιβλίου με δύο παραδείγματα, το ένα χριστιανικό και το άλλο ομηρικό.

α. Χριστιανικό παράδειγμα: «Χριστός ανέστη και χρόνια πολλά!»

Μια φορά (πρόκειται για αληθινή ιστορία) επιστρέφοντας από τη λειτουργία της Αναστάσεως, ο «προοδευτικός» (τότε) Τάσιος (Αναστάσιος), εύχεται στον πατέρα του «χρόνια πολλά».

- «Τον κακό σου τον καιρό», του αποκρίνεται ο γέρος!

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ: ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ (4)

Στα κρυφά φεύγω με όλα τα κλοπιμαία στο νου μου. Για μιαν απ’ την αρχή ζωή απροσκύνητη («Της Εφέσου», Δυτικά της Λύπης)

                Τι μας ανήκει στη ζωή μας; Τι έχουμε που δεν μας δόθηκε; Κι όμως, καυχόμαστε ότι μας ανήκουν ο χαρακτήρας, οι γνώσεις, τα χρήματα, τα αγαθά, οι ηδονές, ο εαυτός μας. Και όταν έρχεται η ώρα που κάνουμε αποτίμηση της ζωής μας, της πορείας μας, όταν έρχεται η ώρα που καλούμαστε να δείξουμε ότι δε χάσαμε τη νιότη της ψυχής μας, προσπαθούμε να στηριχθούμε σε όσα είναι αγορασμένα, μα δεν είναι δικά μας.  Γιατί πουληθήκαμε και πουλιόμαστε στη ζωή μας για μια στάλα ευτυχία, για μια στάλα χαρά, που δεν ξέρουμε πού αληθινά βρίσκεται.          

           Μόνο ο εξόριστος με τη θέλησή του άνθρωπος από το πνεύμα του κόσμου, γνωρίζει πως ό,τι έχει του δόθηκε. Και κάνει την απόπειρα σ’ αυτό που έχει να προσθέσει κρυφά ό,τι μπορεί να κλέψει, για να φύγει. Και να ξεκινήσει από την αρχή μια ζωή απροσκύνητη. Κι αν πιστεύει στο Θεό, Εκείνος του δίνει την άδεια να κλέψει. Λίγη από την Αγάπη. Λίγη από την Ταπεινοσύνη. Λίγη από την Ελευθερία. Λίγη από τη Θυσία. Και να το σοδιάσει στο νου του, με επίγνωση ότι δεν θα λείψουν από το Θεό.

            Και την ώρα που ο κόσμος θα κατηγορήσει αυτόν που πιστεύει στο Θεό και σαν τους χωροφύλακες στους Αθλίους θα τον ξαναφέρει με το κηροπήγιο μπροστά στο Δίκαιο Κριτή, Εκείνος θα του πει: Ξέχασες αδελφέ μου και το Σώμα και το Αίμα μου. Πάρτο ντυμένο κηροπήγιο  και πήγαινε στο καλό.

           Οι χωροφύλακες και όσοι τους μιμούνται δεν θα καταλάβουν. Είναι γερασμένοι εξ αρχής. Όμως αυτός που πιστεύει θα μνημονεύσει αιώνια. Θα φορέσει πένθος τη νύχτα των Παθών.  Και θα αναγνωρίσει το Θεό ως τον Πατέρα Του τον αληθινό. Εκείνον που του δίνει από την αρχή μια ζωή απροσκύνητη. Και τον κάνει να έχει μοναδικά δική του την Ελπίδα.

Μεγάλη Πέμπτη, 2 Μαΐου 2013

 

Ὢ παγκάκιστη ἀμέλεια!

Ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Σκέψου, ἀγαπητέ, τὴν αἰτία τῆς ἀρνήσεως τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, ποὺ εἶναι ἡ ἀμέλεια, ἡ ὁποία φαίνεται φανερὴ σ’ αὐτὰ τὰ τρία· στὸν τρόπο, μὲ τὸν ὁποῖον ἀκολουθοῦσε τὸν διδάσκαλό του· στὸν σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖον τὸν ἀκολουθοῦσε καὶ στὰ ἀποτελέσματα ποὺ τοῦ προξένησε ἡ ἀμέλεια. Ὁ τρόπος ποὺ τὸν ἀκολουθοῦσε ἦταν ἀπὸ μακριά· «Ὁ Πέτρος τὸν ἀκολουθοῦσε ἀπὸ μακριὰ» (Ματθ. 26, 58} ποὺ σημαίνει ὅτι ὁ Πέτρος κυριευόταν ἀπὸ μία χλιαρότητα καὶ ἀμέλεια καὶ οὔτε ἐντελῶς ἤθελε νὰ ἐγκαταλείψει τὸν διδάσκαλό του, οὔτε τελείως νὰ τὸν ἀκολουθεῖ, ἀλλὰ ἤθελε στὴν περίπτωση αὐτὴ καὶ νὰ φαίνεται ὅτι εἶναι μαθητής του καὶ νὰ μὴ κινδυνεύσει γιὰ τὸν διδάσκαλό του.
Πάλι, τὸ τέλος καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ Πέτρου, γιὰ τὸν ὁποῖον ἀκολουθοῦσε τὸν Ἰησοῦ, δὲν ἦταν νὰ πάει νὰ πεθάνει μαζί του, ἀλλὰ κάποια περιέργεια, γιὰ νὰ κάνει μία θεωρία, ὄχι σὰν δικός του μαθητής, ἀλλὰ σὰν ἕνας ξένος περιηγητὴς καὶ νὰ δεῖ τὸ τέλος τοῦ τόσο μεγάλου ἔργου. «Καὶ ὅταν μπῆκε μέσα κάθισε μαζὶ μὲ τοὺς ὑπηρέτες, γιὰ νὰ δεῖ τὸ τέλος» (Ματθ. 26,58).
Ἀκολούθησε τὸν Ἰησοῦ καὶ ὁ Ἰωάννης, ὁ ἀγαπημένος μαθητὴς ἀλλὰ ὄχι ἀπὸ μακριά, ἀλλὰ ἀπὸ κοντὰ καὶ μπῆκε στὴν αὐλὴ τοῦ ἀρχιερέως ὄχι γιὰ νὰ δεῖ τὸ τέλος καὶ τὸ ἀποτέλεσμα, ἀλλά, ἂν τύχαινε, νὰ πεθάνει μαζὶ μὲ τὸν διδάσκαλό του· καὶ αὐτὸ συνέβαινε, ἐπειδὴ δὲν ἦταν... χλιαρὴ ἡ ἀγάπη του πρὸς τὸν Κύριο, ἀλλὰ τὸν ἀγαποῦσε τόσο πολύ, ποὺ οὔτε γιὰ ὥρα δὲν δεχόταν νὰ φύγει ἀπὸ κοντά του. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν πῆγε μόνος του νὰ βάλει μέσα τὸν Πέτρο, ἀλλὰ εἶπε στὴ θυρωρὸ καὶ ἐκείνη τὸν ἔβαλε μέσα, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος: «Βγῆκε τότε ὁ μαθητὴς ὁ ἄλλος, ὁ ὁποῖος ἦταν γνωστὸς στὸν ἀρχιερέα, καὶ εἶπε στὴ θυρωρὸ καὶ ἔβαλε τὸν Πέτρο μέσα» (Ἰω. 18, 16).

ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ

 

Αν είναι άγιον το του αγαθού πάλι απ’ τον αέρα Του επιστρέφεται (Οδ. Ελύτη, «Σε μπλε Ιουλίτας», Δυτικά της Λύπης)

Συνήθως οι άνθρωποι διαμαρτυρόμαστε για την αδικία που συμβαίνει στη ζωή μας όταν παραβιάζονται τα δικαιώματά μας. Όταν οι άλλοι δεν μας καταλαβαίνουν.  Όταν οι άλλοι μας χρησιμοποιούν. Και φωνάζουμε. Χρησιμοποιούμε κάθε τρόπο και μέσο. Νόμιμο. Ενίοτε και της εκδίκησης, που γίνεται αυτοδικία. Κι αν δεν βρούμε το δίκιο μας, τότε βαθιά η λύπη. Απογοήτευση για το ακατανόητον.

 

Αν είναι όμως άγιον το του αγαθού, αν αδικούμαστε για το Θεό, κανείς δεν μπορεί να μας δώσει το δίκιο μας. Ίσως γιατί δεν χρειάζεται.  Γιατί ο δρόμος του χλευασμού, της συκοφάντησης, της απόρριψης, μας δίνει την ταπεινοσύνη. Το θρυμμάτισμα του «εγώ» μας. Και μας κάνει να ανοιγόμαστε στην εμπιστοσύνη προς Εκείνον. Γιατί  Εκείνος βλέπει. Και από το Πνεύμα Του επιστρέφεται το άγιον της αγάπης. Το άγιον της υπομονής. Το άγιον του σταυρού. Στέφος άφθαρτον γίνεται. Και την ίδια στιγμή ο υπομείνας σωθήσεται. Ενίοτε και δοξασθήσεται

Εμπιστοσύνη μας λείπει. Και διάθεση για ταπεινοσύνη.  Ας ακολουθήσουμε τον νεανίσκο της Παλαιάς Διαθήκης στην πορεία της σιωπής, της υπομονής στον λάκκο που μας ρίχνει ο κόσμος, και της παράδοσης στο θέλημά Του. Ακόμη κι αν δεν μας ενδιαφέρει, θα μας επιστραφεί το άγιον. Γιατί Εκείνος δεν λησμονεί.

Μεγάλη Δευτέρα, 29 Απριλίου 2013

ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ: ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ (2)

Η ύλη ηλικία δεν έχει. Μόνον ν’ αλλάζει ξέρει. Θες πάρτην από την αρχή  Θες απ΄ το τέλος («Ως Ενδυμίων», Δυτικά της Λύπης)

                Η ύλη δε χάνεται, ακόμη κι αν δίνει την εντύπωση ότι τελειώνει, ότι νικιέται από το χρόνο ή απορροφάται από το χώμα ή το νερό ή τον αέρα. Πώς ο άνθρωπος έχει πείσει τον εαυτό του ότι ο ίδιος τελειώνει με το θάνατο; Και αγωνίζεται να μεταδώσει αυτή του την πεποίθηση μέσα από την επιστήμη, την ιδεολογία, την διανόηση; Και περιφρονεί το αιώνιο, την Αλήθεια, το Επέκεινα;