Ηλία Βουλγαράκη (Πάντα τα έθνη, Τεύχος 31, γ΄ Τρίμ. 1989, σελ. 23 – 24)
Σε ένα από τα πρώτα τεύχη του περιοδικού μας κάναμε λόγο για το υποκείμενο της ιεραποστολής. Είπαμε τότε ότι διακρίνεται σε κύριο και σε δευτερεύον. Το κύριο, σύμφωνα και με το νόημα που έχει η λέξη, είναι εκείνο που κατεξοχήν επιτελεί το έργο της ιεραποστολής. Κι αυτό είναι ο Τριαδικός Θεός. Το δευτερεύον, σύμφωνα και πάλι με το νόημα της λέξεως, είναι εκείνο που συντρέχει την ιεραποστολή κατά ένα τρόπο, που θα τον ονομάζαμε, υποβοηθητικό. Το υποκείμενο αυτό είναι ο λαός του Θεού, δηλαδή η Εκκλησία και τα μέλη της.
Σε αυτό το δευτερεύον υποκείμενο ανήκουν και τα λειτουργικά πνεύματα του Θεού, δηλαδή οι άγγελοι. Ίσως μερικοί να απορήσουν. Καταρχήν η συναρίθμηση αυτή γίνεται σε αναφορά με την ιεραποστολή και όχι με άλλα δεδομένα, όπως για παράδειγμα τη δημιουργία των αγγέλων σε σχέση με τη δημιουργία των ανθρώπων και αντίστοιχα την ανάμεσά τους διαφορά ως προς την υποστατικότητά τους, την ηθική τελείωσή τους, τα καθήκοντά τους και άλλα ανάλογα. Κατά δεύτερο λόγο δεν πρέπει να ξεχνούμε, ότι τόσο οι άγγελοι όσο και οι άνθρωποι, αλλά ακόμη και η υπόλοιπη κτίση, είναι δημιούργημα του Θεού. Με άλλα λόγια η μεταξύ τους σχέση είναι πολύ πιο στενή από τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στα δημιουργήματα, είτε ως σύνολο, είτε το καθένα τους ξεχωριστά, και το Θεό. Για τους λόγους αυτούς εντάσσονται οι άγγελοι στο δευτερεύον υποκείμενο της ιεραποστολής.
Οι άγγελοι και ο κόσμος
Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας οι άγγελοι, όπως αργότερα και οι άνθρωποι, δημιουργήθηκαν από τον Θεό με κίνητρα την «εκστατική» αγάπη Του για
να συμμεριστούν και άλλα όντα τη μακαριότητά Του. Οι άγγελοι, αναγνωρίζοντες ο δώρημα αυτό του Θεού, Τον δοξολογούν και συγχρόνως προσφέρονται πρόθυμα, τόσο από ευγνωμοσύνη, όσο και για τη δική τους πρόοδο προς την ατέλεστη τελειότητα και πάνω απ’ όλα από αγάπη, να υπηρετούν τον ανενδεή Θεό.
Η σχέση των αγγέλων με την υπόλοιπη κτίση αρχίζιε από τη στιγμή της δημιουργίας της: «Ότε εγενήθησαν άστρα ήνεσάν με φωνή μαγάλη πάντες άγγελοί μου» (Ιώβ 38,7). Όταν αργότερα, ως απώτερη συνέπεια του προπατορικού αμαρτήματος, διαμορφώθηκαν τα έθνη (Γεν. 10, 8-10 και Γεν. 10, 1-32), ο Θεός κατέστησε σε κάθε έθνος άγγελο προστάτη. Η άποψη αυτή διδάχτηκε αρκετά νωρίς από διάφορους χριστιανούς Συγγραφείς, όπως τον Κλήμεντα Αλεξανδρέα (ΒΕΠ 8, 238, 39 8,246,26), Ιππόλυτο (ΒΕΠ 6, 62,27), Ωριγένη (GCS 6, 220, 14 7,86,18) και Μ. Βασίλειο (ΒΕΠ 52, 221, 10). Στηρίχθηκε δε σε διάφορα χωρία της Π. Διαθήκης και της Καινής, όπως στο Δευτερονόμιο 32, 8: «ότε διεμέριζεν ο ύψιστος έθνη, ως διέσπειρε υιούς Αδάμ, έστησαν όρια εθνών κατά αριθμόν αγγέλων Θεού…», στην όραση Δανιήλ 10, 13 και 10, 20-21 και στην Αποκάληψη 9, 14. Διδάχθηκε επίσης ότι παράλληλα με τα έθνη υπάρχουν επίσης προστάτες άγγελοι και για τις πόλεις (Ωριγένης GCS 7, 84, 21).
Σε ένα από τα πρώτα τεύχη του περιοδικού μας κάναμε λόγο για το υποκείμενο της ιεραποστολής. Είπαμε τότε ότι διακρίνεται σε κύριο και σε δευτερεύον. Το κύριο, σύμφωνα και με το νόημα που έχει η λέξη, είναι εκείνο που κατεξοχήν επιτελεί το έργο της ιεραποστολής. Κι αυτό είναι ο Τριαδικός Θεός. Το δευτερεύον, σύμφωνα και πάλι με το νόημα της λέξεως, είναι εκείνο που συντρέχει την ιεραποστολή κατά ένα τρόπο, που θα τον ονομάζαμε, υποβοηθητικό. Το υποκείμενο αυτό είναι ο λαός του Θεού, δηλαδή η Εκκλησία και τα μέλη της.
Σε αυτό το δευτερεύον υποκείμενο ανήκουν και τα λειτουργικά πνεύματα του Θεού, δηλαδή οι άγγελοι. Ίσως μερικοί να απορήσουν. Καταρχήν η συναρίθμηση αυτή γίνεται σε αναφορά με την ιεραποστολή και όχι με άλλα δεδομένα, όπως για παράδειγμα τη δημιουργία των αγγέλων σε σχέση με τη δημιουργία των ανθρώπων και αντίστοιχα την ανάμεσά τους διαφορά ως προς την υποστατικότητά τους, την ηθική τελείωσή τους, τα καθήκοντά τους και άλλα ανάλογα. Κατά δεύτερο λόγο δεν πρέπει να ξεχνούμε, ότι τόσο οι άγγελοι όσο και οι άνθρωποι, αλλά ακόμη και η υπόλοιπη κτίση, είναι δημιούργημα του Θεού. Με άλλα λόγια η μεταξύ τους σχέση είναι πολύ πιο στενή από τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στα δημιουργήματα, είτε ως σύνολο, είτε το καθένα τους ξεχωριστά, και το Θεό. Για τους λόγους αυτούς εντάσσονται οι άγγελοι στο δευτερεύον υποκείμενο της ιεραποστολής.
Οι άγγελοι και ο κόσμος
Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας οι άγγελοι, όπως αργότερα και οι άνθρωποι, δημιουργήθηκαν από τον Θεό με κίνητρα την «εκστατική» αγάπη Του για
να συμμεριστούν και άλλα όντα τη μακαριότητά Του. Οι άγγελοι, αναγνωρίζοντες ο δώρημα αυτό του Θεού, Τον δοξολογούν και συγχρόνως προσφέρονται πρόθυμα, τόσο από ευγνωμοσύνη, όσο και για τη δική τους πρόοδο προς την ατέλεστη τελειότητα και πάνω απ’ όλα από αγάπη, να υπηρετούν τον ανενδεή Θεό.
Η σχέση των αγγέλων με την υπόλοιπη κτίση αρχίζιε από τη στιγμή της δημιουργίας της: «Ότε εγενήθησαν άστρα ήνεσάν με φωνή μαγάλη πάντες άγγελοί μου» (Ιώβ 38,7). Όταν αργότερα, ως απώτερη συνέπεια του προπατορικού αμαρτήματος, διαμορφώθηκαν τα έθνη (Γεν. 10, 8-10 και Γεν. 10, 1-32), ο Θεός κατέστησε σε κάθε έθνος άγγελο προστάτη. Η άποψη αυτή διδάχτηκε αρκετά νωρίς από διάφορους χριστιανούς Συγγραφείς, όπως τον Κλήμεντα Αλεξανδρέα (ΒΕΠ 8, 238, 39 8,246,26), Ιππόλυτο (ΒΕΠ 6, 62,27), Ωριγένη (GCS 6, 220, 14 7,86,18) και Μ. Βασίλειο (ΒΕΠ 52, 221, 10). Στηρίχθηκε δε σε διάφορα χωρία της Π. Διαθήκης και της Καινής, όπως στο Δευτερονόμιο 32, 8: «ότε διεμέριζεν ο ύψιστος έθνη, ως διέσπειρε υιούς Αδάμ, έστησαν όρια εθνών κατά αριθμόν αγγέλων Θεού…», στην όραση Δανιήλ 10, 13 και 10, 20-21 και στην Αποκάληψη 9, 14. Διδάχθηκε επίσης ότι παράλληλα με τα έθνη υπάρχουν επίσης προστάτες άγγελοι και για τις πόλεις (Ωριγένης GCS 7, 84, 21).