Ουκρανικό: Η αγωνία του Μητροπολίτη Νέας Σμύρνης Συμεών

   Ἔν ὄψει τῆς συζητήσεως τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος στή Σύνοδο τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας, ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης μας κ. Συμεών μέ ἐπιστολή του πρός τόν Μακαρ. Ἀρχιεπίσκοπο καί τά Μέλη τοῦ ἱεροῦ Σώματος, ἡ ὁποία παραδόθηκε χθές (πρώτη ἡμέρα τῶν ἐργασιῶν τῆς Ἱεραρχίας), ἐκφράζει τήν ἀγωνία του γιά τήν κατάσταση πού ἔχει δημιουργηθεῖ στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας καί διατυπώνει τόν προσωπικό του προβληματισμό γύρω ἀπό τό οὐκρανικό ζήτημα.
   Ἐπειδή πολλοί —κληρικοί καί λαϊκοί— ζήτησαν νά πληροφορηθοῦν τίς ἀπόψεις του, παραθέτουμε ἐδῶ στήν ἱστοσελίδα μας τό κείμενο τῆς ἐπιστολῆς.
«Πρός
τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο
Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο,
Πρόεδρο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,
καί τά σεπτά Μέλη της
   Μακαριώτατε Πρόεδρε·
   Σεβασμιώτατοι ἀδελφοί καί Συνοδικοί Σύνεδροι,
   Αἰσθάνθηκα τήν ἀνάγκη —τό χρέος μου, καλύτερα, ὡς ἐπισκόπου τῆς Ἐκκλησίας καί ταπεινοῦ μέλους τοῦ σεπτοῦ σώματος τῆς Ἱεραρχίας μας— νά ἀπευθυνθῶ στήν ἀγάπη Σας μέ τήν ἔναρξη σήμερα τῶν ἐργασιῶν τῆς τακτικῆς συνελεύσεως τοῦ ἱεροῦ Σώματος. Ὁ λόγος εἶναι ἡ πληροφορία πού ἔχει γραφεῖ—χωρίς νά ἔχει ἁρμοδίως διαψευσθεῖ— ὅτι μέλλει νά τεθεῖ ἐνώπιον τοῦ σώματος καί τό λεγόμενο «Οὐκρανικό» θέμα, ἄν καί δέν ἔχει περιληφθεῖ στήν Ἡμερήσια Διάταξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Ἱεραρχίας, ἡ ὁποία καταρτίστηκε ἀπό τήν Δ.Ι.Σ. τῆς ληξάσης περιόδου καί μᾶς ἔχει ἐγκαίρως κατά τά προβλεπόμενα ἀποσταλεῖ.
   Ἐπέλεξα τήν ὁδό γιά ἕνα τόσο σοβαρό καί λεπτό ζήτημα νά ἀπευθυνθῶ ἐν Συνόδῳ πρός Ὑμᾶς, διότι φρονῶ ὅτι ὁ ἱερός χῶρος τῆς συνόδου τῶν ἐπισκόπων μιᾶς Ἐκκλησίας εἶναι πρωτίστως καί κυρίως ὁ τόπος ὅπου θά ἔδει νά ἐξετάζονται καί νά συζητοῦνται αὐτῆς τῆς φύσεως θέματα.
   1. Τό πρῶτο πού θέλω νά καταθέσω στήν ἀγάπη Σας εἶναι ἡ βαθειά λύπη καί ἡ πολλή ἀγωνία πού συνέχουν τήν ψυχή μου γιά τήν κατάσταση πού ἔχει δημιουργηθεῖ στήν ἁγία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. Ἡ πολυάνθρωπη ἀδελφή Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας καί ἡ πρωτόθρονη Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο, νά εὑρίσκονται σέ πρωτοφανῆ ἀντιπαράθεση μέ ἀφορμή τή χορήγηση τοῦ οὐκρανικοῦ αὐτοκεφάλου. Ἡ Μόσχα διέκοψε τήν ἐκκλησιαστική-εὐχαριστιακή κοινωνία μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί προβαίνει σέ ἐνέργειες πού διασαλεύουν τήν ἐκκλησιαστική ἑνότητα καί τόν σεβασμό τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου εὐθύνης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῶν κατά τόπους ποιμένων του, ἐπισκόπων καί πρεσβυτέρων. Ἡ ἐν λόγω κατάσταση, ἄν δέν εἶναι σχίσμα στούς κόλπους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ἀνοίγει διάπλατα τήν πόρτα πού ὁδηγεῖ στό σχίσμα. Καί οἱ ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, τά παλαίφατα Πατριαρχεῖα καί οἱ αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, εἴτε ἐξέφρασαν τήν ἀντίθεσή τους ἐπί τοῦ ἀνακύψαντος προβλήματος εἴτε υἱοθετοῦν στάση ἀναμονῆς. Μέ ἀνησυχεῖ βαθύτατα ἡ ὅλη κατάσταση. Μᾶς ἐκθέτει συνολικά ὡς Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στά μάτια τῶν ἑτεροδόξων χριστιανῶν καί ὁλόκληρου τοῦ κόσμου. Τά ἐθνοφυλετικά κριτήρια, καθώς φαίνεται, θά πρυτανεύσουν στίς ἐπιλογές ὅλων. Καί ὁ κίνδυνος νά δημιουργηθοῦν δύο «μπλόκ» ἑλληνοφώνων καί σλαβοφώνων —κάτι πού ἀπό ἐτῶν ὑπέβοσκε στίς διορθόδοξες ἐκκλησιαστικές μας σχέσεις— εἶναι ὁρατός πλέον καί διά γυμνοῦ ὀφθαλμοῦ.
   2. Δέν ἐπιθυμῶ νά εἰσέλθω στήν ἱστορική καί κανονική ἐξέταση τοῦ ζητήματος ποῦ ἀνήκει ἡ Μητρόπολη Κιέβου καί κατ᾽ ἐπέκτασιν τοῦ χορηγηθέντος αὐτοκεφάλου. Ἡ διαφορετική κατανόηση τῶν ἱστορικῶν πηγῶν, ἡ ἑρμηνεία τῶν ἱερῶν Κανόνων κατά τρόπο πού νά στηρίζουν διαμορφωμένες ἀπόψεις ἤ σκοπιμότητες καί ἡ ἐπιλεκτική ἐπίκληση τῆς ἐκκλησιαστικῆς πράξεως ἀπό τούς ἄμεσα ἐνδιαφερομένους καί ἀπό ὅσους ἔχουν παρέμβει στό ζήτημα, ἔχουν προκαλέσει τεράστια σύγχυση γύρω ἀπό τό θέμα. Ἄν καί παραδοσιακός στό φρόνημα, αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη νά ἐπισημάνω ὅτι δέν ζοῦμε στόν Δ’ ἤ τόν Ε’ αἰώνα. Οἱ ἐκκλησιαστικές δομές δέν εἶναι αὐτές πού ὑπῆρχαν κάποτε γύρω ἀπό τή Μεσογειακή λεκάνη καί λίγο μακρύτερα. Ὁλόκληρες ἤπειροι ἀνακαλύφθηκαν ἀπό τότε. Ἡ Ἐκκλησία ἁπλώθηκε σέ ὅλο τόν κόσμο. Καί ἀπέναντί της δέν ἔχει πλέον τόν Ἰουδαϊσμό καί τόν ἐθνισμό. Γύρω μας συντελέστηκαν καί ἐξακολουθοῦν νά συντελοῦνται κοσμογονικές μεταβολές. Δικαιούμαστε, ἄραγε, ὅλα αὐτά νά τά ἀγνοοῦμε;
   3. Παρά ταῦτα, ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά σημειώσω ἐπιγραμματικά ἐπί τοῦ θέματος τά ἀκόλουθα :
   α) Τό οὐκρανικό αὐτοκέφαλο καί οἱ συνθῆκες ὑπό τίς ὁποῖες χορηγήθηκε δέν ἔχουν καμιά ὁμοιότητα μέ τά ἄλλα αὐτοκέφαλα πού χορηγήθηκαν παλαιότερα ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο μας. Τά προηγούμενα αὐτοκέφαλα ζητήθηκαν ἀπό τίς κανονικές τοπικές Ἐκκλησίες τῶν νέων κρατῶν, συνηγορούντων σέ πολλές περιπτώσεις καί τῶν φορέων τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας.
   β) Ἡ ἀναγνώριση ἐν τάχει (χωρίς νά ἐκφράσουν μεταμέλεια) τῶν σχιματικῶν καί τῶν λεγομένων «αὐτοχειροτονήτων», —παρακαμπτομένης τῆς κανονικῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ὑπό τοῦ ὁποίου καταδικάστηκαν οἱ σχισματικοί— καί ἡ χορήγηση τοῦ αὐτοκεφάλου στή νέα ἐκκλησιαστική δομή γεννᾶ εὔλογα ἐρωτηματικά καί προκαλεῖ ἀντιδράσεις. Παραβλέπεται, δυστυχῶς, τό γεγονός ὅτι αὐτή τή στιγμή στήν ἴδια πόλη ἔχουμε δύο Μητροπολίτες Κιέβου καί δύο παράλληλες τοπικές Ἐκκλησίες. Καί τό Κίεβο καί ἡ Οὐκρανία, ἐπιτέλους, δέν εἶναι χῶρος διασπορᾶς ἀλλά ἑνιαία ἐθνική ὀντότητα.
   γ) Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ζεῖ ἐντός τοῦ κόσμου καί πορεύεται μέσα στήν ἱστορία. Εἶναι φυσικό, ἑπομένως, ἡ ζωή της νά ἐπηρεάζεται ἀπό κοινωνικές ἐξελίξεις καί ποικίλες ἄλλες μεταβολές. Αὐτό ἰσχύει γιά ὅλες τίς τοπικές Ἐκκλησίες. Γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας αὐτό ἴσχυσε στό παρελθόν πολύ περισσότερο, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ἡ ἱστορία.
   Τό φαινόμενο, καθώς βλέπουμε, ἐξακολουθεῖ νά ἰσχύει καί σήμερα. Ἡ Οὐκρανία ἀποτελεῖ ἔδαφος στό ὁποῖο ἀντιπαρατίθενται γεωπολιτικές ἐπιδιώξεις ἀνατολῆς καί δύσεως.
   Καί διερωτᾶται κανείς: Τή χορήγηση τοῦ αὐτοκεφάλου ἐπεδίωξαν καί οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς καί γι᾽ αὐτό μετά τή χορήγησή του ἐξέφρασαν ἐπανειλημμένα τήν ἱκανοποίησή τους; Ἡ ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας εἶναι μόνο ἐκκλησιαστικοῦ χαρακτήρα ἤ ἐκφράζει καί τήν προσπάθεια τῆς Μόσχας νά διατηρήσει ὑπό τή δική της ἐπιρροή τή Δημοκρατία τῆς Οὐκρανίας, ὅπως γινόταν μέχρι πρότινος;
   Εἶναι νοητό, ὅμως, ἐμεῖς οἱ ὑπεύθυνοι ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας πού ὑπέρ πᾶν ἄλλο ὀφείλουμε νά ἀγωνιζόμαστε γιά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, νά συμμαχοῦμε ἤ νά ὑποκύπτουμε στούς σχεδιασμούς καί τούς ἀνταγωνισμούς τῶν ἀρχόντων τοῦ κόσμου τούτου;
   4. Ὑποστηρίζεται ὅτι ἡ χορήγηση τοῦ αὐτοκεφάλου θά συνέτεινε στήν ὑπέρβαση τῶν σχισμάτων, τήν ἐκκλησιαστική ἑνοποίηση τῶν ὀρθοδόξων καί τήν εἰρήνευση ἐξ ἐπόψεως ἐκκλησιαστικῆς τῆς Οὐκρανίας. Αὐτό, καθώς τά πράγματα δείχνουν, δέν ἐπετεύχθη. Παρατηρήθηκαν —ὅσο τουλάχιστον στήν ἐξουσία ἦταν ὁ τέως πρόεδρος Ποροσένκο— διωγμοί πιστῶν καί ἁρπαγές ναῶν ἀνηκόντων σέ ἐνορίες τῆς ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο Ἐκκλησίας. Ἐπιχειρήθηκε ἡ διά νόμου ἀλλαγή τοῦ ὀνόματος τῆς Ἐκκλησίας του, ἡ ὁποία τελικά ἀκυρώθηκε δικαστικά. Ἀλλά καί ἡ νέα ἐκκλησιαστική δομή πού ἔλαβε τό αὐτοκέφαλο διασπάστηκε. Ὁ «ἐπίτιμος πατριάρχης» Φιλάρετος ἀποχώρησε ἀπό αὐτήν ἀκολουθούμενος ἀπό δεκαπεντάδα ἐπισκόπων καί ἐκτοξεύοντας παράλληλα —ὁ ἴδιος ἤ οἱ ἐπίσκοποί του— βαρύτατες κατηγορίες κατά πάντων.
   5. Καί ἔρχομαι στά καθ᾽ ἡμᾶς. Κατά τήν ταπεινή μου γνώμη ἡ ἀναγνώριση ἤ μή τοῦ νέου αὐτοκεφάλου δέν εἶναι τῆς ἀποκλειστικῆς ἁρμοδιότητος τοῦ Προέδρου οὔτε τῆς Δ.Ι.Σ. ἀλλά τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας. Ἡ Ἐκκλησία μας δέν διοικεῖται ὑπό πατριαρχικό ἀλλά συνοδικό καθεστώς. Τό ἄρθρο 4α τοῦ Καταστατικοῦ μας Χάρτου εἶναι περισσότερο ἀπό σαφές.
   Τό ζήτημα εἶναι ἄκρως σοβαρό. Ἡ παρελθοῦσα Δ.Ι.Σ., ἐάν ἔκρινε ὅτι ἐπεβάλλετο νά ἐξετασθεῖ, θά ἔπρεπε νά τό εἶχε συμπεριλάβει στήν Ἡμερήσια Διάταξη τῆς παρούσης Τακτικῆς Συνελεύσεως.
   Φρονῶ ὅτι γιά τό ἐν λόγω θέμα, ἐάν τό ἱερό Σῶμα ἀποφασίσει ὅτι ἐπιβάλλεται νά ἀντιμετωπισθεῖ, νά συγκληθεῖ ἐπί τούτω ἐκτάκτως ἡ Ἱεραρχία. Νά ὁρισθεῖ εἰσηγητής, ἕνας ἤ καί περισσότεροι τοῦ ἑνός. Καί νά λάβουν γνώση οἱ Ἱεράρχες τῶν ὑφισταμένων ἐπισήμων ἐγγράφων, καθώς καί τοῦ περιεχομένου τῶν σχετικῶν ἐπαφῶν τοῦ Μακαριωτάτου γύρω ἀπό τό θέμα. Ἡ βεβιασμένη καί «στό πόδι» ἀντιμετώπιση τοῦ ζητήματος θά μᾶς ἐκθέσει καί θά ἐμπλέξει τήν Ἐκκλησία μας σέ περιπέτειες. Εἶναι λάθος νά πιστεύουμε ὅτι μιά τέτοιου εἴδους ἀντιμετώπιση τοῦ θέματος συνιστᾶ στήριξη πρός τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.
   6. Εἶναι ἀνάγκη νά πέσουν οἱ τόνοι ἀπό ὅλους καί ὅλες τίς πλευρές. Καί φυσικά καί ἀπό ἐκείνους οἱ ὁποῖοι σπεύδουν νά καταθέσουν γραπτῶς τίς ἀπόψεις τους. Τό πάθος σκοτίζει τόν νοῦ καί ἡ ἐπιθετικότητα κατά τοῦ ἄλλου τραυματίζει τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι (καί) κοινωνία ἀγάπης. Ὡς χριστιανοί «ὀφείλομεν ἀλλήλους ἀγαπᾶν» (Α’ Ἰω. 4,11). Ρῶσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι, Ἕλληνες, εὐρωπαῖοι, ἀσιάτες, ἀφρικανοί, ἀμερικανοί, ὅλοι εἴμαστε τίμια μέλη τοῦ ἁγίου σώματος τοῦ Χριστοῦ, «ὅ ἐστιν ἡ Ἐκκλησία» (Κολ. 1,24). Ἀκόμη καί ὅταν κρίνουμε πώς ἔχουμε χρέος νά ὑπερασπιστοῦμε ὁτιδήποτε, αὐτό ὀφείλουμε νά τό κάνουμε ὅσο μποροῦμε «ἀπαθῶς». «Δοῦλον Κυρίου οὐ δεῖ μάχεσθαι, ἀλλ᾽ ἤπιον εἶναι πρός πάντας» (Β’ Τιμ. 2,24).
   Ἡ Ἐκκλησία δέν μᾶς ἀνήκει. Ἐμεῖς ἀνήκουμε στήν Ἐκκλησία, χάριτι Κυρίου. Ἐκεῖνος, ὁ Κύριος Ἰησοῦς, εἶναι ἡ κεφαλή της, ὄχι ἐμεῖς· ὅποιο κι ἄν εἶναι τό λειτούργημα πού ἀσκοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία κατά θεία συγκατάβαση.
   Ἡ ἀγάπη καί ἡ μέριμνα τοῦ Κυρίου γιά τήν Ἐκκλησία Του εἶναι ἀσυγκρίτως μεγαλύτερη ἀπό τή δική μας. Γι᾽ αὐτό, πέρα ἀπό τά «διατεταγμένα», τά ὁποῖα ὀφείλουμε ὡς «ἀχρεῖοι» δοῦλοι νά κάνουμε (Λουκ. 17,10), προσευχόμαστε θερμά Ἐκεῖνος νά στηρίζει τήν Ἐκκλησία Του καί νά φωτίζει κι ἐμᾶς τούς δούλους Του νά ἐννοοῦμε ὀρθῶς καί νά ἐκπληρώνουμε καλῶς τό χρέος μας ἔναντι τῆς κοινῆς Μητέρας ὅλων μας, τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ.
   7. Θέλω νά πιστεύω ὅτι ὁ παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, ἐκκλησιαστικός ἄνδρας ἐκτάκτων χαρισμάτων —πάντως ὄχι ἀλάθητος!— μέ τό βαθύ αἴσθημα εὐθύνης πού τόν διακρίνει γιά τό λειτούργημα πού τοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός καί τήν πολλή ἀγάπη πού τρέφει πρός τήν Ἐκκλησία, θά πράξει ὅ,τι εἶναι δυνατόν γιά νά ἐξέλθει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἀπό τό ἀδιέξοδο στό ὁποῖο φαίνεται νά ἔχει περιέλθει. Ἡ ταπεινότης μου ἐν ὀνόματι τοῦ σεβασμοῦ, τῆς τιμῆς καί τῆς πολλῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης πού τρέφει πρός τό σεπτό πρόσωπό Του (αἴσθήματα τά ὁποῖα καί ὁ Ἴδιος γνωρίζει) γονυκλινής τόν παρακαλεῖ πρός τοῦτο.

   Μακαριώτατε,
   Σεβασμιώτατοι ἀδελφοί,
   Τό Οὐκρανικό εἶναι ἐνδεχόμενο, ἄν ἡ περαιτέρω ἀντιμετώπισή του δέν εἶναι ἐποικοδομητική, νά πλήξει καίρια τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Κάποιος εἶπε —καθ᾽ ὑπερβολήν προφανῶς— ὅτι μᾶς ὑπενθυμίζει ἡμέρες τοῦ 1054!
   Παρακαλῶ ἐν ταπεινώσει νά μή σπεύσουμε νά λάβουμε θέση. Καλόν εἶναι τέτοια ζητήματα νά προλαμβάνονται, διότι ἐάν τελικά δημιουργηθοῦν ἡ ἀντιμετώπισή τους καί εὔκολη δέν εἶναι καί χρόνος θά ἀπαιτηθεῖ γι᾽ αὐτό.
   Ἰδιαιτέρως παρακαλῶ τόν Μακαριώτατο νά ἀναλάβει κάθε πρωτοβουλία πού χρειάζεται καί νά προβεῖ σέ ὅποια παρέμβαση κρίνει ἐπωφελῆ γιά τήν εἰρηνική ἀντιμετώπιση τοῦ ζητήματος. Τόν βοηθεῖ, ἄλλωστε, σ᾽ αὐτό τό ταπεινό φρόνημα πού τόν διακρίνει καί ὁ ἤπιος χαρακτήρας του.
   Πάνω ἀπ᾽ ὅλα, ἄς ἀναπέμπουμε τό αἴτημά μας «ὑπέρ εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως» συχνότερα καί θερμότερα.
Ἐλάχιστος ἐν Χριστῷ ἀδελφός
†  ὁ  Νέας Σμύρνης Συμεών»
πηγή

Τρελογιάννης