Ο εορτασμός του Αγίου Γρηγορίου στην ιστορική κοινότητα της Νέας Καρβάλης και οι μνήμες των προσφύγων της Καππαδοκίας

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

ΚΑΒΑΛΑ. Εκατό χρόνια συμπληρώνονται το 2024 από τη μετεγκατάσταση των Καππαδοκών στην Ελλάδα και ο φετινός εορτασμός του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου στην ιστορική κοινότητα της Νέας Καρβάλης, 10 χλμ ανατολικά της Καβάλας, αποκτά διαίτερη σημασία καθώς συνεχίζει να κρατάει ζωντανές τις μνήμες του παρελθόντος.

Δεκάδες πιστοί από την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας σπεύδουν από χθες στη Νέα Καρβάλη για να προσκυνήσουν το λείψανο του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, στον ομώνυμο προσκυνηματικό ναό αφιερωμένο στη χάρη Του, που είναι γεμάτος από τα κειμήλια που έφεραν οι πρόσφυγες από το Γκέλβερι της Μικράς Ασίας.

Κάθε χρόνο, στις 25 Ιανουαρίου, ο προσφυγικός ελληνισμός της Καππαδοκίας τιμάει τη μνήμη του Αγίου και θυμάται, μέσα από τις μαρτυρίες των παλαιότερων, την ημέρα που οι προγονοί τους εγκατέλειψαν με πόνο ψυχής και δάκρυα στα μάτια τις εστίες τους και τη γη των προγόνων τους.

Τα λείψανα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου αποτελούν το σημαντικότερο ιερό κειμήλιο που έφεραν οι πρόσφυγες μαζί τους, ενώ ο ναός που φυλάσσονται αποτελεί πιστό αντίγραφο του ναού που βρίσκεται στο Γκέλβερι της Μικράς Ασίας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η μαρτυρία της Πολυξένης Κατραντζή

Μία από τις σημαντικότερες μαρτυρίες που διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας είναι και αυτή της αείμνηστης Πολυξένης Κατραντζή, που υπάρχει στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών και έχει καταχωρηθεί στο έντυπο «Η Έξοδος», τόμος β΄, που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1982 και αναφέρει μεταξύ άλλων:

«Κάναμε την τελευταία λειτουργία. Βάλαμε σε κάσες το λείψανο του Γρηγορίου Θεολόγου, τις εικόνες, τους πολυέλαιους και τα καντήλια των εκκλησιών. Όσα εικονίσματα ήταν παλιά τα θάψαμε στο νεκροταφείο. Τα πράγματά μας τα φορτώσαμε σε καμήλες και τα στείλαμε στη Μερσίνα. Αύγουστος μήνας ήταν όταν βγήκαμε από το χωριό. Μπήκαμε σε αραμπάδες και τραβήξαμε κατά το Άκσεραϊ. Οι Τούρκοι του Γκέλβερι έκλαιγαν και μας παρακαλούσαν να μη φύγουμε.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

»Στο δρόμο βγήκαν μπροστά στον αραμπά μας Τούρκοι από τα χωριά Περίστρεμμα, Κοτιούκ και Κιζίλκαγια και μας σταμάτησαν. Ο άντρας μου τους πουλούσε μανιφατούρα βερεσέ και μας χρωστούσαν λεφτά. Ύστερα από τον αλωνισμό ξεπλέρωναν τα χρέη τους δίνοντας καρπό. Τι να το κάνουμε όμως το στάρι, αφού φεύγαμε! Έβαλαν οι Τούρκοι στα στόματα των τριών παιδιών μου μπουκιές από πίτες με τυρί και μέλι και τα παρακαλούσαν: “Φάτε και πέστε χελάλ! Να χαρείτε, πέστε

Xαίροις Ἱεραρχῶν ἡ Τριάς

 

Xαίροις Ἱεραρχῶν ἡ Τριάς, τῆς Ἐκκλησίας τὰ μεγάλα προπύργια, οἱ στῦλοι τῆς εὐσεβείας, ὁ τῶν πιστῶν ἑδρασμός, τῶν αἱρετιζόντων ἡ κατάπτωσις∙ Χριστοῦ οἱ ποιμάναντες, τὸν λαὸν θείοις δόγμασι, καὶ ταῖς ποικίλαις, ἀρεταῖς οἱ ἐκθρέψαντες∙ οἱ τῆς χάριτος, διαπρύσιοι κήρυκες, νόμους οἱ προεκθέμενοι, Χριστοῦ τῷ πληρώματι∙ οἱ ὁδηγοὶ πρὸς τὰ ἄνω, τοῦ Παραδείσου αἱ εἴσοδοι∙ Χριστὸν καταπέμψαι, ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν αἰτεῖτε, τὸ μέγα ἔλεος.

Τρελογιάννης

Οι Τρεις Ιεράρχες, με τους οποίους δίκαια συνδέσαμε τη γιορτή των γραμμάτων, δίδασκαν τον κόσμο με τη σοφία τους και τον οδηγούσαν προς το καλό και την αρετή. Μερικά από τα σοφά τους λόγια διαλέξαμε να σας πούμε σήμερα.

 Η ανατροφή και η μόρφωση των παιδιών ήταν ένα θέμα που τους ενδιέφερε ιδιαίτερα γι΄ αυτό και πολλές είναι οι συμβουλές τους προς γονείς και παιδαγωγούς:

Λέει ο Μέγας Βασίλειος:

«Να προσέχουν τα παιδιά με ποιους συναναστρέφονται, να προσέχουν ποιους κάνουν φίλους. Όπως ο μολυσμένος αέρας, όταν τον εισπνεύσουμε, αφήνει μέσα μας χωρίς να τα βλέπουμε μικρόβια της αρρώστιας, έτσι και το κακό περιβάλλον αφήνει μέσα στη ψυχή του παιδιού τη μόλυνσή του.»

Κι όταν διαβάζουν τα παιδιά, αλλά και όλοι μας πρέπει να κάνουμε όπως οι μέλισσες που με πολλή σοφία τρυγούν από κάθε άνθος, μόνο ότι είναι χρήσιμο.

Οι γονείς οφείλουν να φροντίζουν για τη μόρφωση των παιδιών τους περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Λέει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

«Οι γονείς που δε φροντίζουν για τη μόρφωση των παιδιών τους θεωρούνται φονιάδες, γιατί η μόρφωση είναι που θα καλλιεργήσει την ψυχή του παιδιού.»

Οι γονείς οφείλουν ακόμα να συμβουλεύουν τα παιδιά τους, γιατί κατά το Μέγα Βασίλειο:
«Άνθρωπος που δεν συμβουλεύεται άλλον μοιάζει με ακυβέρνητο πλοίο, που έχει παραδοθεί στη δύναμη των ανέμων»

Σε καμιά περίπτωση όμως δεν πρέπει να τα επιπλήττουν συνεχώς γιατί, όπως τονίζει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

«Όποιος επιπλήττει τους νέους χωρίς συγχρόνως να τους παρηγορεί, τους κάνει σκληρότερους. Διότι δεν μπορούν να σηκώσουν το φορτίο των συνεχών ελέγχων και γι΄ αυτό και με βιαιότητα αντιδρούν. Για να προλάβουμε λοιπόν τους πόνους που προκαλούν οι έλεγχοι, πρέπει να τους συνοδεύουμε με λόγια καλοσύνης»

Ο Μ. Βασίλειος λέει για το ίδιο θέμα:εκκλησία on line

Τρεις Ιεράρχες, τρείς στυλοβάτες της Ορθοδοξίας. Προστάτες των γραμμάτων. Μέγιστοι φωστήρες της Χριστιανοσύνης

 Τ

Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου θεότητος γιορτάζει και πανηγυρίζει την 30ή Ιανουαρίου κάθε χρόνο η Ορθοδοξία. Την ημέρα αυτή τιμώνται τα γράμματα, οι επιστήμες και ο ελληνισμός. Οι μέγιστοι φωστήρες που προαναφέραμε είναι οι άγιοι της εκκλησίας Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Η γραφή των ονομάτων είναι τυχαία και προφανώς δεν ενέχει αξιολόγηση. Μη γένοιτο. Είναι ο καθένας με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ισάξιοι. Αποτελούν, ή θα έπρεπε να αποτελούν, τα πρότυπα της σοφίας, της ταπεινότητας και της ανιδιοτελούς προσφοράς για κάθε άνθρωπο σε κάθε εποχή και, κυρίως, για μας τους εκπαιδευτικούς. Τη ζωή των και το πλουσιότατο έργο των μας δείχνει τους δρόμους που θα πρέπει και εμείς ως εκείνων μιμηταί να ακολουθήσουμε.


Ο Μέγας Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος σπουδάσανε στην τότε ειδωλολατρική Αθήνα. Οι πειρασμοί τότε και τώρα είναι πάντα παρόντες. Δεν υπάρχουν μόνο σήμερα πειρασμοί για τους νέους. Πάντοτε το κακό, ο διάβολος και η αμαρτία παραμονεύουν για να τυλίξουν τον κάθε άνθρωπο και ιδιαίτερα τον νέο στα δίκτυα τους. Οι νεαροί σπουδαστές μας μένουν αδιάφθοροι και μακράν κάθε αμαρτίας. Σπουδάζουν όλες τις επιστήμες της εποχής των: μαθηματικά, φυσική, ρητορική κλπ. Είναι οι πανεπιστήμονες της εποχής. Δεν γνωρίζουν πολλούς δρόμους. Μόνο δυο ξέρουν: από το σπίτι στο σχολείο και από το σπίτι στην εκκλησία. Γνωρίζουν που βαδίζουν και ποιός είναι ο υψηλός σκοπός της ζωής των. Η σωτηρία της ψυχής. Και αυτή δεν επιτυγχάνεται έξω και μακριά από την εκκλησία. Κατορθώνεται με τη βοήθεια του Κυρίου εντός της εκκλησίας.


Σπουδάζουν την ελληνική γραμματεία αλλά δεν απομακρύνονται από τα ορθόδοξα δόγματα. Μέσα από την ειδωλολατρική παιδεία τροφοδοτούν τον εαυτό τους με μηνύματα ορθοδοξίας. Όπως η μέλισσα από το άνθος παίρνει μόνο το νέκταρ που χρειάζεται για το μέλι της και όπως από το τριαντάφυλλο παίρνουμε το υπέροχο άρωμα και πετάμε τα αγκάθια, έτσι και από τον θησαυρό της ελληνικής κλασσικής γραμματείας πετάμε ό,τι αντίθετο προς την ορθοδοξία υπάρχει και διατηρούμε ό,τι επωφελές και σωτηριώδες υπάρχει. Αξίζει να ασχοληθεί κανείς με τον ορθόδοξο σπόρο που υπάρχει εντός της. Ο Γρηγόριος υπήρξε συμμαθητής του Ιουλιανού του Παραβάτη, του μετέπειτα ειδωλολάτρη αυτοκράτορα. Δεν παρασύρθηκε απ᾿ αυτόν. Πολέμησε εναντίον των ιδεών του Ιουλιανού. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος έκανε και αυτός λαμπρές σπουδές. Σπούδασε την κοσμική σοφία της εποχής, αλλά δεν παρασύρθηκε στα αμαρτωλά μονοπάτια της. Υπηρέτησε και αυτός την εκκλησία του Χριστού με αγάπη πραγματική και θυσιαστική διάθεση. Ήταν χειμαρρώδης ρήτορας και από το στόμα του έρεε μέλι. Ήταν μελιστάλακτος ο χριστιανικός του λόγος και για αυτό ονομάστηκε «Χρυσόστομος».


Και οι τρείς λαμπροί Ιεράρχες συνδύασαν με καταπληκτικό τρόπο τα νάματα της ορθοδοξἰας με τον ελληνικό πολιτισμό και βοήθησαν τα μέγιστα την εκκλησία του Χριστού. Διετέλεσαν Ιεράρχες και από τη θέση αυτή στάθηκαν αρωγοί στον κάθε αδελφό που αντιμετώπιζε πρόβλημα: στις χήρες, στα ορφανά, στους ανήμπορους συνανθρώπους των. Μη ξεχνάμε την περίφημη «Βασιλειάδα» που ίδρυσε ο Μέγας Βασίλειος, μια ολόκληρη πόλη για την στήριξη του αναξιοπαθούντος αδελφού. Το πνευματικό τους έργο συνδύασε ελληνισμό και χριστιανισμό και είναι πλούσιο. Είναι σύγχρονο, γιατί όταν το διαβάζεις νομίζεις ότι έχει γραφτεί σήμερα, τόσο επίκαιρο είναι. Είναι λογικό, αφού είναι έργο θεόπνευστο, όπως και το συγγραφικό έργο κάθε Αγίου.


Έβαλαν σημαντικό λιθάρι στην καταπολέμηση των αιρέσεων και στη θεολογία της Τριαδικότητας του Θεού. Ο Γρηγόριος δεν ονομάστηκε τυχαία από την αγία Εκκλησία μας Θεολόγος. Έναν τίτλο που μόνο τρείς Άγιοι αξιώθηκαν να λάβουν. Δεν φοβήθηκαν τους ισχυρούς της εποχής των. Όπου έβλεπαν ηθική παρεκτροπή την καυτηρίαζαν και την πολεμούσαν.


Οι απειλές δεν τους πτοούσαν. Γνωστή η απάντηση του Μ. Βασιλείου στις απειλές που δεχόταν: «Τον θάνατο δεν τον φοβούμαι, γιατί θα πάω πιο γρήγορα κοντά στον Κύριο. Η εξορία δεν αποτελεί απειλή, όλη η κτίση ανήκει στον Κύριο. Περιουσία δεν έχω για να τη δημεύσετε παρά ελάχιστα βιβλία και τα τριμμένα ράσα που φορώ». Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος άφησε την τελευταία του πνοή πηγαίνοντας προς τον τόπο της εξορίας στην Αρμενία. Τα τελευταία του λόγια. «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν». ΄Ετσι παρέδωσε την αγία του ψυχή, την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Έπεσε πάνω στο καθήκον. Κοιμήθηκε οσιακά ως πραγματικός στρατιώτης του Χριστού.

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.

 

Πώς να μην αγαπήσεις αυτόν τον αγιασμένο άνθρωπο της λεπτότητας, τον τρυφερό και ευαίσθητο ποιητή, τον αληθινό και στοργικό φίλο, τη βαθειά ευγενική ψυχή, που ολόκληρη είναι ένας πόνος, μια πληγή για όλους μας και για όλα!!!

Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, (†390)
Μάρτυρος Μεδούλης και της συνοδείας αυτής
Φηλικίτας/Ευτυχίας και οι 7 υιοί της Φήλιξ, Ιανουάριος, Βιτάλιος, Σιλουανός, Αλέξανδρος, Φίλιππος και Μαρτιάλης, μάρτυρες στη Ρώμη (25/1 και 10/7, +167)
αββα Απολλώ της Θηβαΐδος ( 361-363)
Βρεταννίου της Μοισίας, Σκυθίας (380)
Οσίων Δημητρίου του σκευοφύλακος (8ος αιων), Καστίνου επισκόπου Βυζαντίου (240) και Μάρη Κύρρου της Συρίας, του ψάλτου (430)
Πουπλίου του εν τω Ευφράτη (380) και Θεοδότου ηγουμένου της μονής «Πουπλίου»
Μωϋσέως, αρχιεπισκόπου Νόβγκοροντ, του Θαυματουργού (1362) και Βασσιανού, αρχιεπισκόπου Ροστόβ (1516)
Νεομάρτυρος Αυξεντίου του εκ Βελλάς (†1720)
Ανατολίου (Zertsalov) της Όπτινα (1894)
Γαβριήλ της Ιμερέτης Γεωργίας (1896)
Βλαδιμήρου Μητροπολίτου Κιέβου (1918)
Μαργαρίτας (Gunaronulo) Νέας Οσιομάρτυρος ηγουμένης της Ι. Μονής Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στην πόλη Μενζελίνσκ (1918)
Σύναξη πάντων των εν Ρωσία αγίων Νεομαρτύρων
Σύναξη Υπεραγίας Θεοτόκου της «Απροσδόκητης Χαράς» (1640) εν Ρωσία

Εορτάζουν στις 25 Ιανουαρίου

«Ηράσθης της όντως σοφίας Θεού και των λόγων το κάλλος ηγάπησας και πάντων προτετίμηκας τερπνών των επί γης…» (Κανών β’, Ωδή ε’)

Η αλλαγή του κόσμου αρχίζει από την εσωτερική μας αλλαγή κατά τον Ιερό Γρηγόριο :
“Καθαρθῆναι δεῖ πρῶτον, εἶτα καθᾶραι∙ σοφισθῆναι καί οὕτω σοφίσαι∙ γενέσθαι φῶς καί φωτίσαι∙ ἐγγίσαι Θεῷ καί προσαγαγεῖν ἄλλους∙ ἁγιασθῆναι καὶ ἁγιάσαι,“. (Λόγος 3. 71. PG 35. 480 B)
Πρέπει νά καθαρίσουμε πρῶτα τόν ἑαυτό μας, ἔπειτα νά καθαρίσουμε ἄλλους. Νά ἀποκτήσουμε σοφία καί ἔπειτα νά κάνουμε καί τούς ἄλλους σοφούς. Νά γίνουμε φῶς, γιά νά φωτίσουμε. Νά πλησιάσουμε τόν Θεό οἱ ἴδιοι, γιά νά φέρουμε κοντά καί τούς ἄλλους. Νά ἁγιασθοῦμε, γιά νά ἁγιάσουμε.

Ένας καλοπροαίρετος άνθρωπος δεν μπορεί εύκολα να διακρίνει την κακία ενός κακοπροαίρετου ανθρώπου.
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Εξαπατούν εαυτούς, όσοι με αυτοπεποίθηση ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν καλά τους ανθρώπους και γι’αυτό δεν επιτρέπουν να εξαπατηθούν απ’ αυτούς. Ποιος μπορεί να γνωρίζει τι είδους πνεύμα ενεργεί μέσα στον κάθε άνθρωπο; Ποιος άλλος παρά ο Θεός, ο οποίος γνωρίζει τα κρύφια της καρδιάς; Ακόμη και μεγάλοι άγιοι είχαν σφάλει στην κρίση τους για ανθρώπους.
Για παράδειγμα ο Μέγας Βασίλειος νόμιζε άγιο άνθρωπο κάποιον υποκριτή αιρετικό,τον οποίον μάλιστα και υποστήριζε έναντι πολλών πού τον αμφισβητούσαν, μέχρι πού κάποτε πείστηκε πιά για την αιρετική πλάνη αυτού του ανθρώπου ο Βασίλειος και απογοητεύτηκε οικτρά.
Ό άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος είχε βαπτίσει κάποιον φιλόσοφο ονόματι Μάξιμο και τόσο πολύ τον είχε συμπαθήσει, που τον φιλοξενούσε μάλιστα και μοιραζόταν το φαγητό του μαζί του. Όμως ο Μάξιμος ήταν άνθρωπος επικίνδυνος και πονηρός σαν φίδι: μετά από λίγο κατάφερε με δολοπλοκίες και δωροδοκίες να πείσει κάποιους Κωνσταντινουπολ’ιτες να τον αναγνωρίσουν ως πατριάρχη, στη θέση του αγίου Γρηγορίου, Όταν, ύστερα από μια θυελλώδη αναταραχή έλαμψε η αλήθεια και ορισμένοι επέπληξαν τον Γρηγόριο επειδή είχε κοντά του τον μεγαλύτερο εχθρό του, ο άγιος αποκρίθηκε: «Δεν φταίμε αν δεν διακρίνουμε την πονηρία κάποιου ανθρώπου. Ο Θεός μόνον γνωρίζει τα κρύφια της καρδίας των ανθρώπων. Οι εντολές Του μας λένε να ανοίγουμε τις καρδιές μας με πατρική αγάπη προς όλους, όσοι έρχονται σ’εμάς». Ένας καλοπροαίρετος άνθρωπος δεν μπορεί εύκολα να διακρίνει την κακία ενός κακοπροαίρετου ανθρώπου.
Πνευματικό ημερολόγιο – Ο Πρόλογος της Αχρίδος (Ιανουάριος) του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, .
http://prologue.orthodox.cn/January25.htm

Άγιοι Τρεις Ιεράρχες – Οι ασυμβίβαστοι (30 Ιανουαρίου)

 

«Τέτοιους άγιους, γενναίους και ασυμβίβαστους με το κακό και την αίρεση εκκλησιαστικούς ηγέτες χρειαζόμαστε και σήμερα. Και ας παρακαλούμε τoν Ιδρυτή της Εκκλησίας μας να μας τους χαρίζει».

Οι Τρεις Ιεράρχες πρώτευσαν σε όλους τους τομείς της πνευματικής ζωής. Κατέκτησαν με τον προσωπικό τους αγώνα και την βοήθεια της θείας Χάριτος τις κορυφές της αγιότητος και καλούσαν τους πιστούς να ανεβαίνουν στις ωραίες πνευματικές αναβάσεις.Άσκησαν στον ύψιστο βαθμό την φιλανθρωπία και ανακούφισαν τον πόνο χιλιάδων αναξιοπαθούντων.

Δίδασκαν καθημερινά τους πιστούς αναλύοντάς τους τις θεόπνευστες αλήθειες της Πίστεώς μας και διαφωτίζοντάς τους για τα μεγάλα θέματα, που απασχολούν την ψυχή κάθε ανθρώπου.Καθόρισαν συστηματικά την λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, για να μπορούν να λατρεύουν οι πιστοί θεάρεστα τον Κύριο.Συνέγραψαν θαυμάσια συγγράμματα, τα οποία ξεπέρασαν τη φθορά του χρόνου και ισχύουν και για τις μέρες μας.

Ο εθνικός μας ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γράφει ότι με τα συγγράματά τους οι Τρεις Ιεράρχαι «απετελέσαν εποχήν λόγου νέαν, μεγάλην και ένδοξον διά το ανθρώπινον γένος» (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. 2ος, μέρος Β’ σελ. 1, 6).

Πολύ εύστοχα ελέχθη γι’ αυτούς ότι ήταν «εύγλωττοι κατά τον λόγον, ευγλωττότεροι κατά τον βίον, ευγλωττότατοι κατά τον θάνατον».

Βασικό στοιχείο της αγιότητος και των τριών είναι ότι ήταν ασυμβίβαστοι με το κακό, την αμαρτία και την αίρεση. Δεν γνώριζαν τη γλώσσα των συμβιβασμών και της διπλωματίας. Προτιμούσαν να χάσουν τη θέση τους και αυτή τη ζωή τους, παρά να συμβιβαστούν σε θέματα αρχών και πίστεως. Δε σκέφτηκαν ποτέ εάν αντίπαλοί τους ήσαν αυτοκράτορες ή σοφοί διάφοροι ή ισχυροί κατά κόσμον. Έμειναν ακλόνητοι στην ορθή πίστη και ζωή αψηφώντας τις συνέπειες.

Εμείς, έπαρχε Μόδεστε, είπε στον απεσταλμένο του αρειανού αυτοκράτορα

Η ελληνική και η κατά Χριστόν μόρφωση, κατά τους τρεις Ιεράρχες († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης)

Ομιλία εκφωνηθείσα εις την εν Αγίω Όρει Αθωνιάδα Σχολήν τη 30η Ιανουαρίου 2001, εορτή των Τριών Ιεραρχών.

Εορτάζουμε σήμερα την μνήμη των τριών μεγάλων Ιεραρχών και οικουμενικών διδασκάλων της Εκκλησίας, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Των τριών μεγίστων φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος.Οι άμβωνες της Κωνσταντινουπόλεως, της Αντιοχείας, της Καισαρείας της Καππαδοκίας, της Ναζιανζού έγιναν αιώνιοι άμβωνες της Εκκλησίας, από τους οποίους οι τρεις Ιεράρχαι κηρύττουν την Ορθόδοξο Θεολογία και πίστι μας και μας υποδεικνύουν την γνησία Χριστιανική ζωή.
Γι’ αυτό και σε κάθε ακολουθία και Θεία Λειτουργία τους μνημονεύουμε. Ο μακαρισμός και έπαινός τους στην Εκκλησία του Θεού είναι πολύς, αδιάκοπος και αιώνιος.
Τιμώνται ιδιαίτερα ο καθένας την ημέρα της μνήμης του και όλοι μαζί σήμερα, ώστε οι Χριστιανοί να τους θεωρούν ισαξίους και ισοτίμους.
Μετά την απελευθέρωσι του Γένους από την φοβερή τουρκική σκλαβιά, η νεοελληνική πολιτεία καθιέρωσε η σημερινή εορτή τους να εορτάζεται και ως εορτή της Παιδείας.
Η καθιέρωσις της εορτής αυτής ως εορτής των Γραμμάτων και της Παιδείας ήταν επιβεβλημένη. Είναι αλήθεια ότι μετά την απελευθέρωσι οι ηγεσίες του Ελληνικού Κράτους, επηρεασμένες από τα δυτικά ρεύματα και πρότυπα και μάλιστα κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας των Βαυαρών, δεν ετίμησαν και δεν αξιοποίησαν δεόντως την Παράδοσι του Γένους και κάποτε ασέβησαν απέναντι της, εκτός εξαιρέσεων.
Όμως η ανακήρυξις των Τριών Ιεραρχών ως προστατών της Ελληνορθοδόξου Παιδείας ήταν πράξις αξία της Παραδόσεως του Γένους, αφού οι Τρείς Ιεράρχαι συνδυάζουν την Χριστιανική διδασκαλία με την θύραθεν και μάλιστα την Ελληνική μόρφωσι.
Τον 4ον αιώνα που έζησαν οι τρεις Ιεράρχαι, υπήρχε διαμάχη μεταξύ Χριστιανισμού και Ελληνισμού. Υπήρχαν δύο αντίθετα άκρα. Το ένα εκ μέρους Χριστιανών που απέρριπταν τελείως την Ελληνική σοφία, λόγω του φόβου της ειδωλολατρείας. Το άλλο εκ μέρους των φανατικών

Από το Συναξάρι – Οι τρεις Ιεράρχες (30/1)

Επί βασιλείας του αυτοκράτορα Αλεξίου του Κομνηνού (1081-1118) ξέσπασε στην Βασιλεύουσα φιλονικία που διαίρεσε τους λογίους, τους καταρτισμένους στα ζητήματα της πίστεως και τους έμπλεους ζήλου για την αρετή, με θέμα τους τρεις αγίους ιεράρχες και μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας: τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Άλλοι έλεγαν ότι προτιμούν τον Μέγα Βασίλειο, γιατί ερμήνευε τα μυστήρια της φύσης όπως κανείς άλλος, και με τον ενάρετο βίο του συναγωνιζόταν τους αγγέλους. Θεμελιωτής του μοναχισμού, αρχηγός σύμπασας της Εκκλησίας στον αγώνα της κατά της αίρεσης, αυστηρός ποιμένας και απαιτητικός ως προς την καθαρότητα των ηθών, δεν έβρισκες πάνω του τίποτε το γήινο και το κατώτερο. Γι’ αυτό, έλεγαν, ήταν ανώτερος από τον άγιο Χρυσόστομο ο οποίος από την φύση του ήταν πιο συγκαταβατικός προς τους αμαρτωλούς. Άλλοι, παίρνοντας το μέρος του ονομαστού αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, αντιστρέφοντας το επιχείρημα, υποστήριζαν ότι ο Ιωάννης διόλου δεν

O Σύλλογος Θεολόγων Νομού Σερρών για τη Γιορτή των Τριών Ιεραρχών

ΣΕΡΡΕΣ 29-01-2018

Αριθ. πρωτ: 56

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Ν. ΣΕΡΡΩΝ

"ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ Ο ΝΕΟΣ"

Από το έτος 1100 μ.Χ στις 30 Ιανουαρίου, η Εκκλησία μας τιμά τους Τρεις Ιεράρχες. Τιμά «Τους Τρεις Μεγίστους Φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος», Βασίλειο τον Μέγα, Ιωάννη τον Χρυσόστομο και Γρηγόριο τον Θεολόγο. Μάλιστα από το έτος 1842,
το Πανεπιστήμιο Αθηνών καθιέρωσε για όλη την Ελλάδα αυτή την ημέρα των Αγίων, ως εορτή αφιερωμένη στην Παιδεία και στα Γράμματα, ώστε έτσι να τιμώνται ανά τους αιώνες οι προστάτες και τα πρότυπα των εκπαιδευτικών και των μαθητών.

Πολλές απορίες όμως δημιουργούνται κάθε χρόνο, την ημέρα αυτή, με αφορμή τις αποφάσεις των εκάστοτε Υπουργών Παιδείας σχετικά με τον τρόπο εορτασμού των Τριών Ιεραρχών. Στους διευθυντές των σχολείων και στους συλλόγους διδασκόντων δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για το πώς θα γιορταστεί και φέτος. Με ποιόν τρόπο; Θα είναι αργία; Θα γίνουν εκδηλώσεις; Θα έρθουν οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία ή όχι; θα γίνει εκκλησιασμός ; Θα συμμετέχουν οι μαθητές;
Τελικά, πώς πρέπει να ερμηνευθεί η λέξη «αργία»; Τι νόημα έχει να δημιουργούνται κάθε φορά αυτά τα ερωτήματα; Μήπως δεν θέλουμε να γιορτάζουμε τους Αγίους;

Η αληθινή παιδεία

 kantonopou


Πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας για την Παιδεία. Ιδιωτικά Παν/μια, αξιολόγηση, αυτοδιοίκηση, οικονομική ενίσχυση, άσυλο, προγράμματα σπουδών των Παν/μίων…

Η «αγωνία» όλων των πολιτικών παρατάξεων, των ακαδημαϊκών δασκάλων, των φοιτητικών συλλόγων και όλων των «ενδιαφερομένων» πλευρών μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, είναι εμφανής. Όλοι «πάσχουν» για την παρεχόμενη εκπαίδευση, αλλά όχι για την παιδεία. Όλοι έχουν «δίκιο» σε απόλυτο βαθμό και «πείθουν» με εύλογα ή ευλογοφανή επιχειρήματα τους τηλεθεατές. Πού βρίσκεται όμως η αλήθεια: Στη δημοκρατία. Στην αρχή της πλειοψηφίας. Κι αυτό, γιατί καμιά προσέγγιση όλων σ’ ένα κοινό πρόγραμμα. Καμιά υποχώρηση κανενός. Η αλήθεια του καθενός είναι στοιχείο αναντίρρητο.
Χωρίς να θέλουμε να μπούμε στις λεπτομέρειες αυτής της συζήτησης, σήμερα θέλουμε να επισημάνουμε μια ουσιαστική παράλειψη από όσα λέγονται δημόσια από όλους τους συζητητές. Να επισημάνουμε την έλλειψη λόγου για τη φύση του ανθρώπου, λόγο ανθρωπολογικό, που να αναλύει την ανθρώπινη φύση κι έτσι να προτείνει το μοντέλο της Παιδείας με βάση αυτό το δεδομένο. Είναι λάθος να συζητάμε για την Παιδεία αγνοώντας τον κυριότερο παράγοντα, που είναι ο άνθρωπος είτε ως δάσκαλος είτε ως μαθητής ή φοιτητής.

Οι Τρεις Ιεράρχες και η Παιδεία

Γράφει ο Απόστολος Παπαδημητρίου.



Οι Τρεις Ιεράρχες έχουν αποβληθεί από τα σχολεία μας ως ανεπιθύμητοι! Και είναι ανεπιθύμητοι ως προκλητικοί, αν και παρήλθαν 1600 και πλέον έτη από την κοίμησή τους. Προκαλούν εμάς τους ανερμάτιστους και ανεπαρκέστατους. Είμαστε ανερμάτιστοι, καθώς έχουμε αποβάλλει κάθε πίστη και ιδεολογία. Ο πρακτικός υλισμός έχει σαρώσει τις υπάρξεις μας και οι ιδεολογίες έχουν σαρωθεί μετά την παταγώδη αποτυχία να εμπνεύσουν έναν αγώνα για καλύτερο κόσμο. Γι’ αυτό και κάποιοι φιλόσοφοι γράφουν για το πέρασμα στην μεταϊδεολογική εποχή. Θεωρώ ότι αυτή είναι συνάμα και μεταχριστιανική εποχή, καθώς ο ευαγγελικός λόγος λοιδορείται, περιφρονείται και πολεμάται στο όνομα δήθεν της προοδευτικότητας. Πίσω από αυτή καλύπτεται ολοένα και περισσότερο η γνωστική ανεπάρκεια αυτών που στρογγυλοκάθισαν στους θώκους εξουσίας και δεν έχουν άλλο ενδιαφέρον παρά να ασκούν την εξουσία με οποιοδήποτε τίμημα σε βάρος της συνείδησής τους και των λαών που διαφεντεύουν. Και ο λόγος είναι απλός: Έχουν απολέσει παντελώς τα δύο κύρια στοιχεία της παιδείας: Ήθος και φρόνημα.


Οι Τρεις ιεράρχες υπήρξαν κορυφαίοι των γραμμάτων της εποχής τους. Σπούδασαν στις πιο φημισμένες σχολές και απόκτησαν ευρύτατη μόρφωση. Αν και ανατράφηκαν σε περιβάλλον, όπου άνθιζε η νέα πίστη, η χριστιανική, δεν δίστασαν οι γονείς τους να τους εμπιστευθούν σε δασκάλους, που δεν είχαν αποδεχθεί την πίστη αυτή. Δεν ήσαν όμως δάσκαλοί τους οι ξεπεσμένοι ψευτοφιλόσοφοι της παρακμής των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων. Δεν επιδίωκαν τον εμπλουτισμό του πανθέου, όπως πολλοί άλλοι πολίτες, με εισαγωγή «θεοτήτων» από την Ανατολή. Το ιδανικό του καλού καγαθού πολίτη τους ενέπνεε και το ζήλο να καταστούν τέτοιοι οι μαθητές τους εμφύτευαν στις καρδιές τους.

Οι Τρεις Ιεράρχες στον 20ο αιώνα

 

† Μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης
Συνήθως, όταν πρόκειται να ομιλήσωμεν διά τους Αγίους της Εκκλησίας, συμβαίνει να μεταφερώμεθα εις την εποχήν των. Και, παρασυρόμενοι από το κλίμα του παρελθόντος, να νομίζωμεν, ότι ανήκουν μόνον εις τον αιώνα των.
Παρ’ ότι και τώρα τους τιμώμεν, έχομεν την εντύπωσιν, ότι ο βίος των, τα έργα των, η διδαχή των, ισχύουν μόνον διά την εποχήν των.
Εν τούτοις, οι άγιοι «εις τον αιώνα ζώσι». Διότι η ζωή των και η διδαχή των περιέχει την αιωνίαν αλήθειαν του Θεού. Και ως τοιαύτη παραμένει άφθαρτος από τον χρόνον και τας μεταβολάς του κόσμου.
Αυτό έχει εφαρμογήν εις την πληρότητά του διά τους «Τρεις Ιεράρχας». Ό,τι τους έκαμε μεγάλους εις την εποχήν των, το ίδιον τους καθιστά μεγάλους ύστερα από δέκα πέντε αιώνας και μέχρι συντελείας του κόσμου. Καμμία εγκοσμία μεταλλαγή, δεν ημπορεί να ανατρέψη την θέσιν που κατέχουν οι «Τρεις Ιεράρχαι» εν τη Εκκλησία…

* * *

Η λογοκρατούμενη εποχή μας, η δώσασα «βιβλίον αποστασίου» εις την μυστικήν ζωήν, θέλει να βλέπη εις τους «Τρεις Ιεράρχας» τους ανθρώπους των γραμμάτων, τους εραστάς της κλασσικής σοφίας, τους συνδυάσαντας ή συμφιλιώσαντας τον Χριστιανισμόν με τα Ελληνικά γράμματα.
Και ναι μεν η κλασσική τους παιδεία είναι σημαντικωτάτη. Και ο ελληνικός λόγο, ολολαμπής από τας αστραπάς της μεγαλοφυΐας των, ακτινοβολεί εις τα συγγράμματά των.
Εκείνο όμως, που τους καθιστά «τρεις μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου Θεότητος», δεν είναι τα γράμματα, αλλά η αγιότης των. Αυτή, που ελάμπρυνε τον ελληνικόν λόγον. Και από διανοητικόν τον μετουσίωσεν εις πνευματικόν διό και θέλγοντα τας καρδίας των πιστευόντων.
Και πρέπει να είπωμεν αμέσως, ότι χωρίς την αγιότητα της ψυχής, δεν θα ήσαν παρά φιλόσοφοι ή θεολογούντες, ανίκανοι να ανέλθουν εις τας κορυφάς της «γνώσεως», όπου έφθασαν. Και η θεολογία των, δεν θα διετήρει μέχρι σήμερον το

Του Αγίου Βασιλείου: Ήμαστε Έλληνες γιατί είμαστε Ορθόδοξοι!

του Γιάννη Παναγιωτόπουλου*

Πόσες φορές έχουμε θαυμάσει ένα όμορφο δέντρο και έχουμε ζηλέψει τους καρπούς του; «Πράγματι, για ένα δέντρο είναι φυσική αρετή να δίνει καρπό στην ώρα του, αλλά του δίνουν κάποια ομορφιά και τα φύλλα που κουνιούνται στα κλαδιά. Έτσι λοιπόν, και η ψυχή έχει την αλήθεια πρώτα για καρπό, αλλά είναι ωραίο να φορά και την κοσμική σοφία, κάτι σαν τα φύλλα που προστατεύουν τον καρπό και ομορφαίνουν την όψη του δέντρου», σημειώνει ο Μέγας Βασίλειος, του οποίου τη μνήμη εορτάζουμε, προσδιορίζοντας τη σχέση της θεολογίας και της ελληνικής σκέψης. Άλλωστε ζει και εργάζεται σε μια εποχή που δομούνται οι προϋποθέσεις ενός νέου πολιτιστικού μεγέθους, που ονομάζεται Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός! Ο ίδιος θα σημειώσει ότι ο θεολόγος που διακρίνει στην ορολογία μορφή και περιεχόμενο είναι ορθόδοξος. 

Η ομορφιά, όμως, δεν υπάρχει μόνο στις σκέψεις ή στην ποίηση, αλλά και η δημιουργία ολόκληρη έχει «ομορφιά», κάλλος, γιατί είναι δημιούργημα του Θεού, που είναι το κατ᾽ εξοχήν κάλλος. 

Ἡ παιδεία τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν τῆς ἑλληνικῆς καὶ τῆς ὀρθόδοξης κληρονομιᾶς, εἶναι ἡ παιδεία ποὺ χρειάζεται ἡ Εὐρώπη σήμερα, γιὰ νὰ ξαναβρεῖ τὰ ὑπαρκτικὰ καὶ πνευματικὰ θεμέλιά της

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ, 

Ὁμοτίμου καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

1. Ἡ ἀποκτηθεῖσα ἐμπειρία ἀπὸ τὴν προενταξιακὴ διαδικασία (ἀπὸ τὸ 1958) καὶ τὴν μετέπειτα ἔνταξή μας στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη, ὁδήγησε σὲ κάποιες ἀξιωματικὲς ἀρχές, ὡς σταθερές τῆς πορείας μας μέσα σ' αὐτήν. Ἡ πρώτη ἀρχὴ εἶναι, ὅτι τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι ἡ Εὐρώπη, ὅπως δὲν ὑπῆρξε ποτὲ πρόβλημα κάθε ἀναγκαστικὸς ἀναπροσανατολισμὸς τῆς ἐθνικῆς μας πολιτικῆς σ' ὅλη τὴν ἱστορική μας διάρκεια. Τὸ πρόβλημα εἴμαστε ἐμεῖς, ἡ δική μας...

δηλαδὴ παρουσία μέσα στὴν Εὐρώπη. Ἡ δεύτερη ἀρχὴ εἶναι, ὅτι τὸ πρόβλημα τῆς Εὐρώπης δὲν εἶναι πρώτιστα πολιτικὸ ἢ οἰκονομικό, ἀλλὰ πνευματικὸ καὶ πολιτιστικό. Διότι τὸ ἀμείλικτο ἐρώτημα εἶναι, ποιὸν ἄνθρωπο καὶ ποιὰ κοινωνία μπορεῖ νὰ παραγάγει ἡ Ἑνωμένη Εὐρώπη, καὶ τελικὰ ποιὸν πολιτισμό.

Εἶναι πράγματι γεγονός, ὅτι μέσα στὴν νέα μεγάλη μας Πατρίδα κρίνεται ἡ ταυτότητά μας, ἀλλὰ καὶ ἡ ἱστορική μας συνέχεια καὶ συνεπῶς ἡ ἱστορικὴ (μὲ ὅ,τι σημαίνει αὐτὸ) ἐπιβίωσή μας. Ἡ ἀποτίμηση ὅμως τῆς Εὐρώπης, ὡς μητέρας τοῦ Δυτικοῦ Κόσμου, εἶναι θέμα προοπτικῆς. Ὑπάρχουν δύο προοπτικές: ἡ ἑλληνορθόδοξη καὶ ἡ οὐνιτίζουσα τῶν εὐρωπαϊστῶν μας. Οἱ πρῶτοι διαπιστώνουν στὸν πολιτισμὸ διαφοροποιήσεις καὶ ἀποστασιοποίηση. Οἱ δεύτεροι, συμπτώσεις καὶ ταύτιση. Τὸ tertium comparationis, τὸ σημεῖο ἀναφορᾶς, εἶναι ὁ πολιτισμός. 

Καὶ εἶναι γνωστό, ὅτι καρδιὰ τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ἡ παιδεία, ὡς καλλιέργεια καὶ διάπλαση τοῦ ὅλου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος στὴν συλλογικὴ πραγμάτωσή του παράγει τὸν πολιτισμό, ὡς ὀργάνωση καὶ διευθέτηση τοῦ κοινωνικοῦ χώρου, σύμφωνα μὲ τὸ περιεχόμενο τῆς ψυχῆς του. Διότι, ὅπως εἶπε ὁ

Μηνύματα της Ιεράς Συνόδου προς εκπαιδευτικούς & μαθητές για την εορτή των Τριών Ιεραρχών

«Περί ἀποστολῆς Μηνυμάτων διά τήν Ἑορτήν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν πρός τούς Ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων καί πρός τούς μαθητάς καί τάς μαθητρίας ὅλων τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων»

(14/1/2016).

Πρωτ. 5

Διεκπ. 78

Αθήνα 14 Ιανουαρίου 2016

Πρός

τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν καί

τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Ἐκ Συνοδικῆς Ἀποφάσεως, ληφθείσης ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς 13ης μηνός Ἰανουαρίου ἐ.ἔ., καί κατόπιν τοῦ ὑπ' ἀριθμ. πρωτ. 1/4.1.2016 ἐγγράφου τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Πολιτιστικῆς Ταυτότητος, δι' οὗ ὑποβάλλεται πρότασις διά τήν ἀνάγνωσιν κειμένου Αὐτῆς ἀπευθυνομένου: α. πρός τούς Ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων ἐκπαιδεύσεως καί β. πρός τούς μαθητάς καί τάς μαθητρίας ὅλων τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων, τῶν ὑπαγομένων εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, κατά τήν προσεχῆ Ἑορτήν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν (30.1.2016), γνωρίζομεν ὑμῖν, ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος, ἐν τῇ ῥηθείσῃ Συνεδρίᾳ Αὐτῆς, ἀπεφάσισεν ὅπως ἐγκρίνῃ καί ἐπευλογήσῃ τήν ἀνωτέρω πρότασιν, ἀποστείλῃ δέ διά τοῦ παρόντος τά σχετικά κείμενα, ἵνα μερίμνῃ τῶν ἑκασταχοῦ Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτῶν σταλοῦν καί ἀναγνωσθοῦν τό πρῶτον ὑπό τῶν Ἐκπαιδευτικῶν καί τό δεύτερον εἰς τά Σχολεῖα κατά τήν ἡμέραν τῆς Ἑορτῆς.

Ἐντολῇ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς

† Ὁ Μεθώνης Κλήμης

Κοινοποίησις:

Εἰδικήν Συνοδικήν Ἐπιτροπήν

Πολιτιστικῆς Ταυτότητος

Παρ’ ἡμῖν

ΜΗΝΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ

ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

(30 Ἰανουαρίου 2016)

Πρός τούς Ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων

Ἀγαπητοί μας Ἐκπαιδευτικοί,

Ὁ κατ’ ἔτος ἑορτασμός τῶν Ἐφόρων τῆς Παιδείας μας, τῶν Ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν, εἶναι ἄριστη εὐκαιρία ἐπικοινωνίας τῆς ποιμαίνουσας Ἐκκλησίας μέ Σᾶς, τούς διδασκάλους καί ἐκπαιδευτικούς τῆς Πατρίδος μας, οἱ ὁποῖοι δαπανᾶτε τόν ἑαυτό Σας στό λειτούργημα τῆς ἠθικῆς, τῆς γνωσιακῆς καί τῆς πνευματικῆς διαπλάσεως,καθώς καί τῆς συγκροτήσεως τῶν μαθητῶν καί τῶν μαθητριῶν τῶν σχολείων. 

Βασίλειος Γοντικάκης: ''Τα Ελληνικά Γράμματα οδηγούν στην αιωνιότητα''

Συνέντευξη στον Θεόδωρο Καλμούκο

---

Ο Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Γοντικάκης, Προηγούμενος της Μονής Ιβήρων του Αγίου Ορους, είναι από τις πλέον λόγιες και οσιακές μορφές του σημερινού Μοναχισμού.

Βαθύνους της αντιληπτικής της Θεολογίας και της Πνευματικότητας. Βρίσκεται αυτές τις μέρες πλησίον μας προσκεκλημένος της Μονής Χρυσοβαλάντου και με την ευκαιρία τού ζήτησε ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος να μιλήσει για τα Ελληνικά Γράμματα το βράδυ της Παρασκευής στον Καθεδρικό Ναό Αγίας Τριάδος στου Μανχάταν.

Μίλησε στον «Εθνικό Κήρυκα» για πολλά και σοβαρά με άνεση και με τον δικό του τρόπο εκφοράς και διατύπωσης λόγων και νοημάτων, καθιστώντας τούτη τη συνέντευξη κυριολεκτικά «αλλιώτικη», με εκπλήξεις και ανατροπές, επειδή ο π. Βασίλειος ομιλεί μία «αλλιώτικη» γλώσσα. Ακολουθούν τα περισσότερα από αυτά που είπαμε:

«Εθνικός Κήρυκας»: Γέροντα Βασίλειε, τι κομίσατε από το Αγιο Ορος;

πατήρ Βασίλειος Γοντικάκης: Δεν κόμισα τίποτε και ποίος είμαι εγώ να κομίσω; Μας κάλεσε ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος είπε να μιλήσω το απόγευμα της εορτής των Τριών Ιεραρχών για τα Ελληνικά Γράμματα και αυτό που ήθελα να πω είναι ότι τελικά Ελληνικά Γράμματα πέρα από τα Γράμματα οδηγούν στην αιώνια ζωή.

«Ε.Κ.»: Με ποιο τρόπο οδηγούν τα Ελληνικά Γράμματα στην αιώνια ζωή;

π. Βασίλειος: Πολλές φορές όταν μιλούμε για τους Τρεις Ιεράρχες τους επαινούμε ότι ήταν άνθρωποι πεπαιδευμένοι, γνώστες της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Ιστορίας και Φιλοσοφίας, οπότε τους καμαρώνουμε ως πεπαιδευμένους ανθρώπους του παρόντος αιώνος. Το μεγάλο είναι ότι δι' αυτών εισαγόμεθα στην αιωνία ζωή και παίρνω σαν κορυφαίο παράδειγμα τον Κατηχητικό Λόγο του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου που διαβάζουμε την Κυριακή του Πάσχα που έχομε την έκρηξη του αιωνίου φωτός όπου «ουδείς νεκρός εν μνήματι». Οταν παίρνεις αυτή την αγωγή δια της Θείας Λειτουργίας τότε γίνεται η καρδιά σου παράδεισος και η οικουμένη σπίτι σου.

Οι άγιες Μητέρες των Τριών Ιεραρχών

Γιορτάζουν την πρώτη Κυριακή του Φλεβάρη

(ενώ οι γιοι τους στις 30 Ιανουαρίου)

 

π. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ

Όποιος μελετά τη ζωή και το έργο των Τριών Ιεραρχών διαπιστώνει ότι οι μεγάλοι παιδαγωγοί εις την εν Χριστώ ζωή και στη σμίλευση κατά Θεό της προσωπικότητάς τους υπήρξαν κυρίως οι άγιες μητέρες τους. Αυτές υπήρξαν σαρκικές μητέρες αλλά και πνευματικές. Αυτές τους κυοφόρησαν, τους γέννησαν, τους ανέθρεψαν, τους στήριξαν με τις προσευχές τους, τις συμβουλές τους, το παράδειγμά τους. Στο βίο των Τριών Ιεραρχών δεν βρίσκουμε γέροντες και πνευματικούς οδηγούς. Αν εξαιρέσουμε τον άγιο Χρυσόστομο, ο οποίος αφού χειροτονήθηκε αναγνώστης σε ηλικία 21 ετών, έφυγε στην έρημο όπου και μόνασε κοντά σε γέροντα 4 έτη, δεν έχουμε άλλο στοιχείο καθοδηγήσεως τους.


Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος μόνασαν μόνοι τους στα κτήματά τους, ή συντροφιά μαζί στο κτήμα του Βασιλείου στον Πόντο, παρά τον Ίριν ποταμό, και ανεδείχθησαν δια της ιδιωτικής ασκήσεως τους, όπως και ο Χρυσόστομος, ο οποίος μόνασε και 2 έτη μόνος του σε σπήλαιο, της θεολογικής κατά μόνας μελέτης τους, και οπωσδήποτε βάσει των γνωριμιών αγίων ανδρών που συνάντησαν, κυρίως ο Βασίλειος, στα ταξίδια και τις περιηγήσεις τους.


Οι κατά σάρκα πατέρες τους, του μεν Βασιλείου απέθανε όταν (ο γιος του) ήταν σε ηλικία 15 ετών, αφήνοντάς τον έτσι αβοήθητο στην δύσκολη περίοδο της εφηβείας, του δε Γρηγορίου ήταν στην αρχή αιρετικός (Υψιστάριος· θρήσκευμα που αποτελείτο από ιουδαϊκά και εθνικά στοιχεία και η λατρεία του υψίστου Θεού συνδυαζόταν με τη λατρεία του πυρός) και αργότερα χώλαινε στην διάκριση των θεολογικών εννοιών μ’ αποτέλεσμα να υπογράψει και φιλοαρειανικό σύμβολο πίστεως ως επίσκοπος. Γι’ αυτό βοηθήθηκε από τον υιό του στη διαποίμανση χωρίς αυτός να τον βοηθήσει ουσιαστικά. Και ο πατέρας του Χρυσοστόμου πέθανε λίγους μήνες μετά τη γέννησή του. Συνεπώς οι πατέρες των Τριών Ιεραρχών δεν μπόρεσαν ν’ ασκήσουν ουσιαστική αγωγή στα παιδιά τους.


Οι μητέρες τους λοιπόν ήταν αυτές που διαμόρφωσαν μετά το Θεό τις προσωπικότητές τους και τον χαρακτήρα τους. Ας δούμε ξεχωριστά την επίδραση που είχε κάθε μητέρα στον υιό της.



Α΄. Μ. Βασίλειος.

Η ελληνική και η κατά Χριστόν μόρφωσις, κατά τους Τρεις Ιεράρχας

Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης ,

 Καθηγούμενος Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους

 

 

Εορτάζουμε σήμερα την μνήμη των τριών μεγάλων Ιεραρχών και οικουμενικών διδασκάλων της Εκκλησίας, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Των τριών μεγίστων φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος.

Οι άμβωνες της Κωνσταντινουπόλεως, της Αντιοχείας, της Καισαρείας της Καππαδοκίας, της Ναζιανζού έγιναν αιώνιοι άμβωνες της Εκκλησίας, από τους οποίους οι τρεις Ιεράρχαι κηρύττουν την Ορθόδοξο Θεολογία και πίστι μας και μας υποδεικνύουν την γνησία Χριστιανική ζωή.

Γι’ αυτό και σε κάθε ακολουθία και Θεία Λειτουργία τους μνημονεύουμε. Ο μακαρισμός και έπαινός τους στην Εκκλησία του Θεού είναι πολύς, αδιάκοπος και αιώνιος.

Τιμώνται ιδιαίτερα ο καθένας την ημέρα της μνήμης του και όλοι μαζί σήμερα, ώστε οι Χριστιανοί να τους θεωρούν ισαξίους και ισοτίμους.

Μετά την απελευθέρωσι του Γένους από την φοβερή τουρκική σκλαβιά, η νεοελληνική πολιτεία καθιέρωσε η σημερινή εορτή τους να εορτάζεται και ως εορτή της Παιδείας.

Η καθιέρωσις της εορτής αυτής ως εορτής των Γραμμάτων και της Παιδείας ήταν επιβεβλημένη. Είναι αλήθεια ότι μετά την απελευθέρωσι οι ηγεσίες του Ελληνικού Κράτους, επηρεασμένες από τα δυτικά ρεύματα και πρότυπα και μάλιστα κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας των Βαυαρών, δεν ετίμησαν και δεν αξιοποίησαν δεόντως την Παράδοσι του Γένους και κάποτε ασέβησαν απέναντι της, εκτός εξαιρέσεων.

Όμως η ανακήρυξις των Τριών Ιεραρχών ως προστατών της Ελληνορθοδόξου Παιδείας ήταν πράξις αξία της Παραδόσεως του Γένους, αφού οι Τρείς Ιεράρχαι συνδυάζουν την Χριστιανική διδασκαλία με την θύραθεν και μάλιστα την Ελληνική μόρφωσι.

Τον 4ον αιώνα που έζησαν οι τρεις Ιεράρχαι, υπήρχε διαμάχη μεταξύ Χριστιανισμού και Ελληνισμού. Υπήρχαν δύο αντίθετα άκρα. Το ένα εκ μέρους Χριστιανών που απέρριπταν τελείως την Ελληνική σοφία, λόγω του φόβου της ειδωλολατρείας. Το άλλο εκ μέρους των φανατικών ελληνολατρών-ειδωλολατρών, που οχι μόνο απέρριπταν την Χριστιανική πίστι αλλά και θεωρούσαν τους Χριστιανούς αναξίους να σπουδάζουν τα Ελληνικά Γράμματα. Κύριος εκπρόσωπός των ήταν ο ειδωλολάτρης Ιουλιανός ο Παραβάτης, συμμαθητής του Μεγάλου Βασιλείου και του αγίου Γρηγορίου στην Αθήνα, που όταν έγινε αυτοκράτωρ εξέδωκε διάταγμα κατά των Χριστιανών διδασκάλων, να μη διδάσκουν την Ελληνική φιλοσοφία.

Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου για την εορτή των Τριών Ιεραρχών

Προς τους Εκπαιδευτικούς των Σχολείων της Αθήνας

Εκ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών

Αγαπητοί μου εκπαιδευτικοί,
Αγαπητά μου παιδιά,
Ζούμε σε έναν κόσμο από τον οποίο συχνά απουσιάζει η αγάπη: «Αγάπη, ποὖναι η Εκκλησιά σου/ βαρέθηκα πια στα μετόχια», αναφωνεί σ' ένα ποίημά του ο Γιώργος Σεφέρης, εκφράζοντας την αγωνία του ανθρώπου για την πραγματική Αγάπη και όχι για τις απομιμήσεις της. Η Αγάπη δεν είναι πολυτέλεια αλλά θεμελιώδης ανάγκη.Χωρίς ένα σπόρο έστω από αυτή την Αγάπη, αυτή την καθαρά ευαγγελική Αγάπη που δεν υπάρχει στην αρχαία ηθική, από αυτή την Αγάπη για όλα και για όλους, για τους συγγενείς μας και για τους ξένους, για αυτούς που μας έχουν ελεήσει και για αυτούς που μας έχουν αδικήσει, ακόμη και για τους εχθρούς, η κοινωνία γίνεται ασφυκτική και η εκπαίδευση ανούσια και επιφανειακή.
Η Αγάπη στηρίζει, συχνά με αθόρυβο και αδιόρατο τρόπο, την εκπαίδευση και την κοινωνία ως αόρατο μεν αλλά συνάμα ακλόνητο θεμέλιό της. Και ένα σχολείο που δεν θα διδάσκει την Αγάπη σε όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά, σε όλους αδιακρίτως τους μαθητές του ανεξαρτήτως πατρώας πίστεως, δεν θα είναι ένα σχολείο «εκσυγχρονιστικό και προοδευτικό»,όπως πολύ νομίζουν, αλλά ένα σχολείο ανάπηρο και προβληματικό. Θα είναι ένα σχολείο που δεν θα μπορεί να αρθεί στο ύψος της αποστολής του. Διότι η μεγάλη αποστολή και ευθύνη του σχολείου δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στην παροχή πληροφοριών, κατά το πρότυπο του τεχνολογικού ανθρώπου της εποχής μας, αλλά πρέπει να επικεντρώνεται προπαντός στην καλλιέργεια της ψυχής των παιδιών. Μόνο όποιος δεν πιστεύει στην αξία του σχολείου το θεωρεί υποκατάστατο του διαδικτύου και της τηλεόρασης. Μαζί με τη γνώση και την αγάπη για τα μεγάλα κείμενα της ανθρωπότητας, το σχολείο οφείλει να μεταγγίσει στα παιδιά τις θεμελιώδεις αρετές της αλληλεγγύης, του ελέους και της φιλανθρωπίας. Υπ' αυτή την έννοια η μελέτη και διδασκαλία της Αγίας Γραφής στο μάθημα των θρησκευτικών μπορεί να είναι πυλώνας ενός σχολείου που, εκτός από τη γνώση, θέλει να διδάξει στην εποχή μας και την ανθρωπιά.

Ἅγιος Βασίλειος ὁ Μέγας: Πρός τούς νέους

Πρός τούς νέους, πῶς νά ὠφελοῦνται ἀπό τά ἑλληνικά γράμματα
Πολλοὶ λόγοι, ἀγαπητά μου παιδιά, μὲ κάνουν νὰ σᾶς δώσω αὐτὲς τὶς συμβουλές. Πιστεύω ὅτι εἶναι οἱ καλύτερες καὶ θὰ σᾶς ὠφελήσουν, ἂν τὶς κάνετε κτήμα σας. Ἔχω προχωρημένη ἡλικία. Ἀσκήθηκα στὴ ζωὴ μὲ πολλοὺς τρόπους. Γνώρισα ἐπὶ πολλὰ χρόνια τὶς βιοτικὲς μεταβολές, ποὺ συμπληρώνουν τὴν ἀνθρώπινη μόρφωση. Ἔτσι, ἔχω κάμποση πείρα στὰ ἀνθρώπινα πράγματα. Μπορῶ, λοιπόν, σ᾿ αὐτοὺς ποὺ πρωτομπαίνουν στὸ στάδιο τῆς ζωῆς, νὰ δείξω τὸν πιὸ σίγουρο δρόμο. Ἀπὸ τὴν ἄποψη τῆς συγγένειας, ἔρχομαι εὐθὺς μετὰ τοὺς γονεῖς σας. Γι᾿ αὐτό, σᾶς ἀγαπῶ ὅμοια μ᾿ ἐκείνους. Καὶ σεῖς μὲ βλέπετε σὰν πατέρα σας, ἔτσι θαρρῶ. Ἄν, λοιπόν, δεχθῆτε μὲ προθυμία τὰ λόγια μου, θὰ ἀνήκετε στὴ δεύτερη κατηγορία ἐκείνων ποὺ ἐπαινεῖ ὁ ἀρχαῖος ποιητὴς Ἡσίοδος, γράφοντας ὅτι εἶναι ἄριστος ἄνθρωπος ὅποιος μονάχος του ξεχωρίζει τὸ σωστὸ κι εἶναι καλὸς ἄνθρωπος ὅποιος συμμορφώνεται μὲ τὶς σωστὲς ὑποδείξεις. Ἔνῳ ὅποιον δὲν εἶναι ἱκανὸς νὰ τὸ κάνει αὐτό, τὸν χαρακτηρίζει σὰν ἄνθρωπο ἄχρηστο. Καὶ μὴν ἀπορήσετε ποὺ ἔρχομαι νὰ...

προσθέσω κάτι δικό μου σὲ ὅσα διαβάζετε ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους στὰ σχολεῖα σας καὶ μάλιστα νὰ σᾶς πῶ ὅτι αὐτὸ τὸ δικό μου εἶναι ὠφελιμότερο ἀπὸ ὅσα ἐκεῖνοι σᾶς διδάσκουν. Ἀκριβῶς αὐτὸ εἶναι τὸ νόημα τῆς συμβουλῆς μου: δὲν πρέπει νὰ παραδώσετε στοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς τὸ τιμόνι τοῦ νοῦ σας, γιὰ νὰ σᾶς πάνε ὅπου αὐτοὶ θέλουν. Δὲν πρέπει νὰ τοὺς ἀκολουθεῖτε σὲ ὅλα. Πρέπει νὰ πάρετε ἀπ᾿ αὐτοὺς ὅ, τι εἶναι χρήσιμο καὶ νὰ μὴ δώσετε προσοχὴ στὰ ὑπόλοιπα. Ἔρχομαι, λοιπόν, ἀμέσως νὰ σᾶς ὑποδείξω ποιὰ εἶναι τὰ ἄχρηστα μέσα στὰ συγγράμματά τους καὶ πῶς νὰ ξεχωρίζετε τὰ πρῶτα ἀπὸ τὰ δεύτερα.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Ο ΗΛΙΟΣ
Ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ θεωροῦμε ἐντελῶς ἀσήμαντο πρᾶγμα τὴν ἐδῶ κάτω ἀνθρώπινη ζωή. Δὲν λογαριάζουμε καὶ δὲν λέμε καλὸ ὅ, τι μᾶς ἐξυπηρετεῖ σ᾿ αὐτὴ μονάχα τὴ ζωή. Τὴν ἔνδοξη καταγωγή, τὴν εὐρωστία τοῦ κορμιοῦ, τὴ σωματικὴ καλλονή, τὸ ὡραῖο ἀνάστημα, τὶς τιμὲς ποὺ δίνουν οἱ ἄνθρωποι, ἀκόμα καὶ τὸ βασιλικὸ ἀξίωμα κι ὁτιδήποτε ἄλλο προσφέρει ὁ παρὼν κόσμος, δὲν θὰ τὰ θαρροῦμε μεγάλα καὶ ζηλευτὰ πράγματα. Δὲν μᾶς κάνουν ἐντύπωση ὅσοι τὰ ἔχουν. Οἱ δικές μας ἐλπίδες πᾶνε πολὺ μακρύτερα. Οἱ πράξεις μας εἶναι μιὰ προετοιμασία γιὰ κάποιαν ἄλλη ζωή. Ἀκριβῶς, λοιπόν, ὅσα μᾶς χρειάζονται γι᾿ αὐτὴ τὴν ἄλλη ζωή, αὐτὰ ἀγαπᾶμε, αὐτὰ λαχταρᾶμε, περιφρονώντας ὅσα δὲν φθάνουν ὡς ἐκεῖ. Ποιὰ εἶναι αὐτὴ ἡ ἄλλη ζωή; Ποῦ καὶ πῶς θὰ τὴ ζήσουμε; Αὐτὸ τὸ θέμα εἶναι ἀνώτερο τῆς τωρινῆς ἀφορμῆς, γιὰ νὰ τὸ περιγράψω. Καὶ σεῖς, ἐξ ἄλλου, δὲν ἔχετε ἀκόμη ὅλη τὴν ὡριμότητα, γιὰ νὰ ἀφομοιώσετε τὴν περιγραφή του. Θὰ σᾶς δώσω ὅμως ἕνα σκιαγράφημά του, ποὺ θὰ σᾶς εἶναι ἀρκετό. Ἂς πάρουμε ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ ὅλη τὴν εὐτυχία, ποὺ σωρεύθηκε στὸν κόσμο αὐτὸν ἐδῶ ἀπὸ τὴν πρώτη ἡμέρα του. Ὅλη, λοιπόν, αὐτὴ ἡ γήινη εὐτυχία δὲν φθάνει οὔτε τὸ μικρότερο ἀπὸ τὰ ἀγαθὰ τῆς ἄλλης ζωῆς. Ὅλα τὰ καλὰ τοῦ κόσμου τούτου εἶναι τόσο κατώτερα ἀπὸ τὸ ἐλάχιστο ἀνάμεσα σ᾿ ἐκεῖνα τὰ ἀγαθά, ὅσο κατώτερα εἶναι ἡ σκιὰ καὶ τὸ ὄνειρο ἀπὸ τὴν πραγματικότητα. Ἤ, γιὰ νὰ χρησιμοποιήσω ἕνα πιὸ συνηθισμένο παράδειγμα, ἡ διαφορὰ ἀνάμεσα στὶς δυὸ ζωές, γιὰ τὶς ὁποῖες μιλᾶμε, εἶναι ὅσο κι ἡ διαφορὰ σὲ ἀξία ἀνάμεσα στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα.