Γέροντας Ζαχαρίας του έσσεξ
Ἐρώτηση: Μπορεῖτε νὰ μᾶς πεῖτε λίγα λόγια γιὰ τὴ θετικὴ καὶ τὴν ἀρνητικὴ νήψη;
Γέροντας Ζαχαρίας: Ἀρνητικὴ νήψη εἶναι, ὅταν ἀντιστεκόμαστε στοὺς κακοὺς λογισμοὺς πού μᾶς προσβάλλουν. Μόλις ἐμφανισθοῦν, ὑψώνουμε τὸ νοῦ μας στὸν Θεὸ καὶ Τοῦ λέμε: «Κύριε, ἦρθαν οἱ ἐχθροί μου, ὑπεράσπισέ με ἐναντίον τους» καὶ προσπαθοῦμε νὰ μὴν ἀφήσουμε τὸ νοῦ μας νὰ παραδωθεῖ σὲ αὐτοὺς τοὺς λογισμούς. Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος εἶχε ἕνα λόγο: «Μὴν δώσεις τὸν νοῦ σου », δηλαδὴ στοὺς λογισμοὺς τοῦ ἐχθροῦ ποὺ σὲ προσβάλλουν. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀρνητική νήψη, νὰ λέμε «μή» σὲ κάθε κακὸ λογισμὸ πού μᾶς προσεγγίζει. Ἔλεγε ὁ Γέροντας, ὅτι ὅλοι οἱ κακοὶ λογισμοὶ θὰ περάσουν ἀπὸ μέσα μας, γιὰ νὰ ποῦμε σὲ ὅλους «ὄχι» καὶ στὸ τέλος νὰ μείνει μόνο ὁ Θεός. Δὲν εἴμαστε ἀφελεῖς νὰ μὴν ξέρουμε τοὺς λογισμοὺς τοῦ ἐχθροῦ. Ὁ ἴδιος ὁ ἄπ. Παῦλος λέει: «Οὐ γὰρ τὰ νοήματα αὐτοῦ ἁγνοοῦμεν» (Β΄ Κόρ. 2,11), τὰ γνωρίζουμε ἀλλὰ δὲν τὰ δεχόμαστε.
Θετικὴ νήψη εἶναι, ὅσα κάνουμε γιὰ νὰ ἐνδυθοῦμε μὲ δύναμη ἐξ ὕψους, ὥστε νὰ γίνουμε φοβεροὶ γιὰ τοὺς ὑπεναντίους, νὰ μὴν μποροῦν νὰ μᾶς προσεγγίσουν κάν. Ἐὰν ζοῦμε μὲ ζέουσα μετάνοια καὶ ἡ καρδιά μας εἶναι ζεστὴ ἀπὸ τὴ μετάνοια, ἀπὸ τὰ δάκρυα, ἀπὸ τοὺς ὀδυρμούς, ἀπὸ τὴν ἐλεεινολογία τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἂν ἡ καρδιά μας εἶναι ζεστή, ὁ ἐχθρὸς δὲν προσεγγίζει κὰν καὶ χαιρόμαστε τὴν ἐλευθερία μας. Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος λέει, ὅτι, ὅταν ἔχουμε συντριβή, δὲν ἀνεβαίνει στὸ νοῦ ἢ στὸ στόμα μας λογισμὸς τοῦ ἐχθροῦ. Ὁ λογισμὸς πνίγεται στὸ λαιμό. Θετικὴ νήψη σημαίνει νὰ οἰκοδομήσουμε «τὰ τείχη Ἱερουσαλήμ» (Ψάλμ. 50,18), δηλαδὴ νὰ μένουμε μέσα σὲ αὐτὰ τὰ τείχη ἀσφαλείς• νὰ χτίσουμε πνευματικὴ κατάσταση, ποὺ νὰ μᾶς δίνει τὴ δύναμη νὰ ἀπωθοῦμε τὸν ἐχθρὸ καὶ «ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ» νὰ μποροῦμε νὰ διώχνουμε τοὺς λογισμοὺς, πού μᾶς προσβάλλουν ἀπὸ τὸν ἐχθρό. Αὐτὴ ἡ πνευματικὴ κατάσταση γίνεται μία δύναμη ἐσωτερικὴ καὶ ἀποκτοῦμε τὴν δύναμη αὐτὴ μὲ τὴν μετάνοια.
Σὲ τέτοια κατάσταση, ἂν δεχθοῦμε ἐπίθεση ἀπὸ ἕνα κακὸ λογισμό, αἰσθανόμαστε τὴν προσέγγιση τοῦ λογισμοῦ, πρὶν ἀκόμη ἀποκρυσταλλωθεῖ ἡ μορφή του, πρὶν γνωρίσουμε ἀπὸ ποιὸ συγκεκριμένο πάθος προέρχεται. Αἰσθανόμαστε ὅτι πλησιάζει ξένη καὶ ἐχθρικὴ ἐνέργεια καί, ἂν κλείσουμε τὴ θύρα, δὲν βλέπουμε κὰν ἂν ἦταν λογισμὸς ὑπερηφάνιας ἢ ἀκαθαρσίας ἢ ὁτιδήποτε ἄλλο. Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος λέει, ὅτι αὐτὸ εἶναι ἔνδειξη, ὅτι ὁ νοῦς εἶναι ἑνωμένος μὲ τὴν καρδιά. Αὐτὴ εἶναι ἡ φυσικὴ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ζεῖ σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, οἱ μοναχοὶ πάντοτε αἰσθάνονται τὴν προσέγγιση τῶν λογισμῶν, πρὶν νὰ δοῦν τὴν καθαρή τους μορφή, καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ τέλεια νήψη.
Τὸν 4ο αἰῶνα, οἱ ἐρημίτες τῆς Αἰγύπτου προσεύχονταν συνεχῶς νὰ τοὺς δοθεῖ πνεῦμα μετανοίας, ἐπειδὴ γνώριζαν ὅτι, ἂν τὸ ἔχουν, εἶναι ἀσφαλεῖς καὶ φοβεροὶ γιὰ τοὺς ἐχθρούς τους. Στὶς ἀνατολίτικες θρησκεῖες, ὁ ἀγῶνας ἔγκειται στὸ νὰ ἀπεκδυθοῦν ἀπὸ κάθε λογισμὸ καὶ ἀπὸ κάθε σχετικὴ μορφὴ ὑπάρξεως. Σέ μᾶς αὐτὸ εἶναι μόνο τὸ πρῶτο καὶ λιγότερο σημαντικὸ μέρος: δὲν προσπαθοῦμε μόνο νὰ ἀπεκδυθοῦμε τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο «σὺν τοῖς παθήμασι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις» (Γάλ. 5,24) ἀλλὰ, προπαντῶς, νὰ ἐνδυθοῦμε τὸν νέο ἄνθρωπο ἐξ’ οὐρανοῦ, τὸν ἀναγεννημένο ἄνθρωπο, δηλαδὴ νὰ ἐνδυθοῦμε τὴν ἄφθαρτη χάρη τοῦ Θεοῦ, ποὺ χτίζει γιὰ μᾶς κατοικητήριο στὸν οὐρανό. Οἰκοδομοῦμε τὴν κατάσταση αὐτὴ τῆς ἐσωτερικῆς δύναμης ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ στὴ σχέση μας μὲ τὸν προσωπικὸ Θεό, ποὺ εἶναι γιὰ μᾶς αἰωνιότητα, Παράδεισος. Ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος, ἡ ζωή μας κέκρυπται στὸ Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ (πρβλ. Κόλ. 3,3). Ἡ μεγαλύτερη ἀρετὴ γιὰ μᾶς εἶναι ἡ ταπείνωση ποὺ συντηρεῖ τὴν ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι ὁ σύνδεσμός μας μὲ τὸν προσωπικὸ Θεό.
Ἐρώτηση: Τί βοηθάει νὰ ἔχουμε νήψη, ὅταν κάτι μᾶς ταράσσει;
