Μοκαρραμέ Γάμπαρί (Mokarrameh Ghanbari): η σημαντικότερη Ιρανή ναΐφ ζωγράφος

Προστέθηκε από 24grammata

24grammata.com/ ζωγράφοι

Κείμενο στα Φαρσί: Javad Montazeri
Μετάφραση και επιμέλεια: Καμάλ Ν. Ραχιμί
Ξεκίνησε τη ζωγραφική στα 70 και απέκτησε παγκόσμια αναγνώριση. Θεωρείται ο “Θεόφιλος” του σύγχρονου Ιράν
Η φήμη της ζωγράφου Μοκαρραμέ, μία αγράμματη χωριάτισσα, έχει περάσει τα σύνορα του Ιράν και τα έργα της έχουν εκτεθεί στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Η Μοκαρραμέ γεννήθηκε του 1928 στο χωριό Derikande της πόλης Babol που βρίσκεται στις νότιες όχθες της Κασπίας θάλασσας στο Ιράν. Έχασε τη μάνα της σε μικρή ηλικία και πέρασε τα παιδικά της χρόνια παλεύοντας και έχοντας να αντιμετωπίσει τη σκληρή ζωή, μιζέρια και ταπείνωση. Στα 14 της αναγκαστικά παντρεύτηκε τον αδελφό του τσιφλικά του χωριού (ως τρίτη γυναίκα του) μετά από μαστίγωμα και βασανισμό του πατέρα της.
Στις ζωγραφιές της ο άνδρας εμφανίζεται συχνά με άγρια και τερατώδη χαρακτηριστικά. Ο γιος της Αλί και άλλοι γνωστοί όπως ο φίλος του Άχμαντ Νασρολαχί (σύγχρονος γνωστός Ιρανός ζωγράφος) αποδίδουν αυτό το φαινόμενο στις εμπειρίες της στα παιδικά και νεανικά χρόνια της.

Η ζωή της ήταν όπως όλες οι άλλες χωριάτισσες της εποχής της, δουλειά στο χωράφι και περιποίηση των αγελάδων. Όταν η πρόωρη γηρατειά και αρρώστιες την εμπόδισαν να ασχοληθεί με τις αγελάδες, τα παιδιά της αποφάσισαν να πουλήσουν τις αγελάδες. Στην επιστροφή της από το νοσοκομείο, η Μοκαρραμε θύμωσε και ζήτησε τις αγελάδες της. Τις φέρανε πίσω, αλλά μετά την Τρίτη φορά που πήγε στο νοσοκομείο τις πούλησαν οριστικά.
Η Μοκαρραμε μαράζωσε και για παρηγοριά στα 70 της άρχισε να ζωγραφίζει. Ο πρώτος που ανακάλυψε την άξια του έργο της και την ενθάρρυνε να συνεχίσει ήταν ο γιος της ο Αλί Μπολμπολί,
« Όταν είδα τη πέτρα που είχε ζωγραφίσει, πήγα στο Babol και αγόρασα ένα κουτί φτηνές μπογιές και 50 σελίδες χαρτιά και της τα πήγα, στην αρχή δεν έδωσε σημασία, όταν γύρισα μετά από 20 μέρες στο χωριό είδα ότι έχει ζωγραφίσει τα χαρτιά και για να μη τα πετάξει τα χρησιμοποιούσε στην κουζίνα κάτω από τα πιάτα και τις κατσαρόλες, Τα έργα ήταν τόσο δυνατά και ζωντανά που συγκινήθηκα και της το είπα. Η μάνα μου όμως δε δέχθηκε και νόμιζε ότι την κοροϊδεύω. Της πήρα άλλα χαρτιά και μπογιές και, όταν ξανά επισκέφτηκα το χωριό, τα είχε ζωγραφίσει όλα μπρος και πίσω, διότι δεν της έφθαναν τα χαρτιά».
Στο επόμενο ταξίδι του, ο Αλί (τότε φοιτητής της ζωγραφικής των καλών τεχνών) παίρνει μαζί του τον σύγχρονο ζωγράφο Αχμάντ Νασορλαχί για να δει τα έργα της μάνας του. Ο ζωγράφος ενθουσιασμένος κανονίζει με την ποιο γνωστή γκαλερίστα της Τεχεράνης την Μασουμέ Σεϊχούν για μια έκθεση και χαρίζει ένα έργο του στη μάνα του φίλο του. Η Μοκαρραμέ ενθουσιασμένη από το δώρο και την αποδοχή παίρνει την ζωγραφική της στα σοβαρά.
Στην δεύτερη έκθεση της στη γκαλερί Σεϊχουν Ο γνωστός σκηνοθέτης του σινεμά Ο Ιμπραχίμ Μοχταρί αποφασίζει να φτιάξει ένα ντοκιμαντέρ από τη ζωή και τα έργα της Μοκαρραμέ και έτσι δημιουργείται ένα έργο 49 λεπτών με το όνομα «Αναμνήσεις και όνειρα». Αυτό το έργο έχει παρουσιαστεί σε περισσότερα από 10 φεστιβάλ και έχει κερδίζει βραβεία.
Η Μοκαρραμέ, γνωστή φυσιογνωμία πλέον, στο χωριό της αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, οι συγγενείς και φίλες της την απορρίπτουν. Ο Αλί λέει: «Η μάνα μου ζωγράφισε έναν άγιο (τον Ιμάμη Ρεζά) και το χάρισε στο τζαμί του χωριού αλά σε λίγες μέρες εξαφανίστηκε, πιθανόν το έσκισαν. Οι συγγενείς της για να καθαρίζουν το σπίτι της έκαψαν τα “ζωγραφισμένα αντικείμενα”….»
Η Μοκαρραμέ σε συνέχεια των εκθέσεων στο 2001 προσκλήθηκε από το «Ίδρυμα των γυναικείων ερευνών» της ΗΠΑ στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμη για να παραστεί στην εγκαίνια μίας έκθεσης και εκεί κηρύχτηκε ως «Εκλεκτή γυναίκα της χρονιάς». Σε αυτό το ταξίδι ζήτησε τον γιο της εάν μπορεί να επισκεφτεί την εκκλησία της γειτονιάς και εκεί ζήτησε να τους χαρίσει έναν πίνακα του Χριστού που είχε ζωγραφίσει. Τον πίνακα κρέμασε μόνη της στην εκκλησία.
Η Μοκαρραμέ, μια χωριάτισσα που κάποτε ζωγράφισε κρυφά από τον φόβο των συγγενών και συγχωριανών, Σήμερα είναι αρκετά γνωστή και το σπίτι της έχει κηρυχτεί «πολιτιστική κληρονομιά» και λειτουργεί σαν μουσείο και εργαστήριο ζωγραφικής για τα παιδιά του χωριού.
Η Μοκκαραμέ απεβίωσε τον Οκτώβριο του 2005 και με την φροντίδα του Αλί την κήδεψαν στην αυλή του σπιτιού της.
«Ταινία»  δείτε μια σύντομη ταινία
>Δείτε τα έργα της στο: www.mokarrame.com
* Ναΐφ
Αυτοδίδακτοι, απαίδευτοι ζωγράφοι που ακολουθούν δική τους τεχνοτροπία, χωρίς να επηρεάζονται από συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρεύμα. Οι δημιουργίες τους στηρίζονται στο ένστικτο και οι προσφορές τους στην τέχνη έχουν τα χαρακτηριστικά του πρωτόγονου, του απλού, που εκφράζει κάθε φορά την ψυχολογική κατάσταση του καλλιτέχνη. Ο κάθε ζωγράφος ναΐφ εργάζεται μόνος του. Τα θέματά του τα παίρνει από τη ζωή και τα παρουσιάζει ανεπιτήδευτα, ρεαλιστικά, εκφράζοντας έντονα τη λαϊκή θυμοσοφία.
Σημαντικοί υπήρξαν οι ζωγράφοι ναΐφ της Γαλλίας, οι “ζωγράφοι της Σακρέ Κερ”: Μποσά, Μπομπουά, Μπερονέ, Λουί κ.ά. Ζωγράφοι ναΐφ εμφανίστηκαν και στην Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, Αμερική, Ελλάδα (Π. Ζωγράφος, Θεόφιλος κ.ά.), Σερβία κ.ά.Live-Pedia.gr
Η Μοκαρραμέ Γάμπαρί (Mokarrameh Ghanbari) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελληνική γλώσσα από τα 24grammata.com
διαβάστε, επίσης, και για την Ιρανή ποιήτρια  Φορούγ (Forough Farrokhzaad)