«Οι χριστιανοί είναι πλάσματα άλλης φύσεως.
Υπάρχει ο Homo Sapiens και o Homo Christian».
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Ασφαλώς κανείς δυτικός άνθρωπος δεν αγάπησε τους μουσουλμάνους όσο ο Ρώσος ορθόδοξος ιερέας π. Δανιήλ Συσόεφ. Τους αγάπησε τόσο, ώστε αφοσιώθηκε σ’ ένα τιτάνιο ιεραποστολικό έργο, για να γνωρίσουν τον Ιησού Χριστό όσο το δυνατόν περισσότεροι, όχι μόνο μουσουλμάνοι, αλλά και ακραίοι Ρώσοι νεοπαγανιστές, υπερεθνικιστές, προτεστάντες κ.λ.π.
Πίστευε ακράδαντα πως, εκεί όπου βρίσκονται, είναι παγιδευμένοι και καταστρέφονται. Διακήρυττε πως, αν δεν μεταφέρουμε το λόγο του Χριστού στους συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε άλλες θρησκείες και δόγματα, θα είμαστε άσπλαχνοι και ρατσιστές. Το μόνο κίνητρό του ήταν η ανιδιοτελής αγάπη.
- Η προσπάθειά του αυτή απέφερε πολλούς καρπούς, δεκάδες μουσουλμάνοι και προτεστάντες τον αγάπησαν, όμως άλλοι τον μίσησαν. Μετά από πολλές απειλές, δολοφονήθηκε μέσα στην εκκλησία, στη Μόσχα, στις 19 Νοεμβρίου 2009, σε ηλικία 34 ετών.
Η απόδοση τιμής στο θάνατό του είναι αφορμή για κήρυγμα αγάπης, όχι μίσους, γιατί εκείνος κινήθηκε μόνον από αγάπη, χωρίς κανενός είδους ρατσιστικό ή ιμπεριαλιστικό συναίσθημα.
Ένας αγαπημένος άγιος ιεραπόστολος (όπως και για πολλούς άλλους, τουλάχιστον στο εξωτερικό - φυσικά δεν έχει ανακηρυχθεί άγιος ακόμη) και πιστεύω ότι δίνει πολλά μηνύματα και ευχόμεθα και στην αγιοκατάταξή του.
Ένας αγαπημένος άγιος ιεραπόστολος (όπως και για πολλούς άλλους, τουλάχιστον στο εξωτερικό - φυσικά δεν έχει ανακηρυχθεί άγιος ακόμη) και πιστεύω ότι δίνει πολλά μηνύματα και ευχόμεθα και στην αγιοκατάταξή του.
Ο νεομάρτυρας ιεραπόστολος π. Δανιήλ Συσόεφ
(† 19 Νοε 2009) και η σημασία του μαρτυρίου του
Μετά από χρόνια, η ιστορία του ίσως μοιάζει με παραμύθι. Ένα παλικάρι γεμάτο αγάπη, που δε φοβόταν να μιλάει στους άλλους για το Χριστό, αν και είχε δεχτεί πολλές απειλές και η δολοφονία του ήταν αναμενόμενη. Όμως προχωρούσε μπροστά, μεταδίδοντας σε Ρώσους νεοπαγανιστές, μουσουλμάνους, εθνικιστές, προτεστάντες και άλλες ομάδες την αλήθεια της Ορθοδοξίας, αφού πίστευε πως «αν δεν κηρύξουμε σ’ αυτούς το λόγο της σωτηρίας, θα είμαστε άσπλαχνοι». Αυτό το παλικάρι ήταν ένας ορθόδοξος ιερέας – και, από τις 19 Νοεμβρίου 2009, ένας νεομάρτυρας.
Είναι σίγουρο πως κάποιοι θα τον θεωρήσουν φανατικό και δε θα καταλάβουν την αγωνία του για το συνάνθρωπο, που προερχόταν από την ειλικρινή αγάπη, η οποία «ου ζητεί τα εαυτής» (=δεν επιδιώκει το συμφέρον της –αλλά, εννοείται, το συμφέρον του συνανθρώπου).
Σήμερα είναι της μόδας η ιδέα ότι όλες οι θρησκείες είναι εξίσου καλές, εξίσου «αληθινές» ή εξίσου απατηλές, ανάλογα με τις φιλοσοφικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις του καθενός. Οι χριστιανοί κατηγορούμαστε ότι φοράμε παρωπίδες, αλλά δεν είναι έτσι, γιατί οι αληθινοί χριστιανοί υπηρετούν με αγάπη το συνάνθρωπο και σέβονται την ελευθερία του, ακόμη κι όταν ασκούν ιεραποστολή, γι’ αυτό και η ορθόδοξη ιεραποστολή δεν ασκείται (δεν επιτρέπεται να ασκείται) ποτέ με τη βία ή με την απάτη.
Όπως τις δεκαετίες του 1970 και '80 προκάλεσε τεράστια εντύπωση στον ορθόδοξο κόσμο ο π. Σεραφείμ Ρόουζ στις ΗΠΑ, ο οποίος συγκλόνισε με τη ζωή του, τις πνευματικές του αναζητήσεις και τον πρόωρο θάνατό του († 2 Σεπτ. 1982), έτσι και σήμερα προκαλεί ανάλογη εντύπωση η ζωή και ο πρόωρος θάνατος του π. Δανιήλ Συσόεφ. Ό,τι ήταν τότε ο π. Σεραφείμ από την Αμερική, είναι τώρα, τηρουμένων των αναλογιών, ο π. Δανιήλ από τη Ρωσία.
Η εποχή μας δεν είναι πνευματικά ξηρή. Και σήμερα ακόμη, σ’ αυτό τον κόσμο που μοιάζει περισσότερο με καζάνι που κοχλάζει (και πότε δεν ήταν έτσι βέβαια; αλλά σήμερα υποτίθεται ότι είμαστε προοδευμένοι και ότι έχουμε ξεφύγει από την αγριότητα και τον πρωτογονισμό), και σήμερα λοιπόν ακόμη αναδεικνύονται ορθόδοξοι χριστιανοί άγιοι. Αυτοί οι άγιοι είναι και μοναχοί (όπως οι μεγάλοι γέροντες της εποχής μας) και κοσμικοί, και ιερείς και λαϊκοί.
Επίσης έχουμε αρκετούς σημαντικούς ιεραποστόλους, σε πάρα πολλές χώρες, ιδίως του τρίτου κόσμου, οι οποίοι μεταδίδουν με αυταπάρνηση το μήνυμα του Ευαγγελίου σε χιλιάδες ανθρώπους, υπό συνθήκες τρομερά αντίξοες και επικίνδυνες, αλλά και αγωνίζονται για τη βελτίωση της δύσκολης ζωής των λαών του τρίτου κόσμου. Πολλοί από αυτούς τους ιεραποστόλους – ίσως οι περισσότεροι – είναι Έλληνες, αλλά υπάρχουν και ντόπιοι, όπως ο π. Ανδρέας Ζιρόν στη Γουατεμάλα († 16 Φεβρουαρίου 2014), ο π. Αθανάσιος Μανάλου στην Ινδονησία († Χριστούγεννα 2013), ο π. Ιωάννης Τανβήρ στο Πακιστάν, πλήθος Αφρικανών ιερέων στην Αφρική, ο π. Πήτερ Γκίλκουιστ κ.ά. στις ΗΠΑ κ.π.ά. Κάποιοι μάλιστα πρωτοπόροι ιεραπόστολοι του καιρού μας μάλλον είναι και άγιοι ιεραπόστολοι.
Υπάρχουν επίσης στις πόλεις και τα χωριά μας πολλοί καλοί κληρικοί, οι οποίοι αγωνίζονται και για να ταΐσουν τους πεινασμένους και να ανακουφίσουν τους πονεμένους, αλλά και για να διδάξουν και να καθοδηγήσουν τους πνευματικά πεινασμένους και πονεμένους, βοηθώντας τους να πλησιάσουν τον ουράνιο άρτο, το Γιατρό των ψυχών, τον Ιησού Χριστό.
- Τέλος, σήμερα, ευτυχώς ή δυστυχώς, έχουμε και πολλούς μάρτυρες. Οι περισσότεροι είναι χριστιανοί που ζούσαν στις περιοχές, όπου μαίνεται ο πόλεμος με τους τζιχαντιστές, και πεθαίνουν για τη χριστιανική τους πίστη επειδή επιτίθενται εκεί οι βάρβαροι και φανατικοί πολεμιστές του Ισλάμ. Πολλοί πεθαίνουν επίσης επειδή μεταστράφηκαν από το Ισλάμ (τη θρησκεία των μουσουλμάνων) στο χριστιανισμό. Δεν είναι μόνον ορθόδοξοι, αλλά και κόπτες και προτεστάντες. Αλλά και ορθόδοξοι.
Ο π. Δανιήλ γεννήθηκε το 1974. Ο πατέρας του ήταν ιερέας και δάσκαλος και η μητέρα του δασκάλα. Τον μεγάλωσαν με αγάπη και πίστη στο Χριστό. Από μικρός ήταν κοντά στην Εκκλησία. Εργάστηκε μάλιστα εθελοντικά, σε εφηβική ηλικία, για την ανακατασκευή του ιστορικού μοναστηριού της Όπτινα, ενός από τα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα της Ορθοδοξίας, όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά σε όλο τον κόσμο. Συνεπώς, είχε κάποια επαφή με τη μεγάλη πνευματική παράδοση των Ρώσων αγίων και γερόντων.
Αν ποτέ έχασε την πίστη του ή είχε αμφιβολίες που μπορεί να τον συντάραξαν όταν ήταν έφηβος π.χ., δεν το ξέρουμε. Πάντως απ’ όποιες αναζητήσεις κι αν πέρασε ή δεν πέρασε, ως ενήλικας ήταν γεμάτος αγάπη για το Χριστό και τους συνανθρώπους του, για όλο τον κόσμο.
Μεγαλώνοντας σπούδασε στο Θεολογικό Σεμινάριο της Μόσχας και κατόπιν στη Θεολογική Σχολή, από την οποία αποφοίτησε το 2001.
Παντρεύτηκε σε ηλικία 21 ετών την Ιουλία Μιχαΐλοβνα Μπρίκινα, με την οποία απέκτησε τρεις κόρες, την Ιουστίνα, τη Δωροθέα και την Αγγελίνα. Η Δωροθέα, η δεύτερη, ήταν 8 χρονών όταν σκοτώθηκε ο πατέρας της. Σήμερα οι κόρες του είναι 21 και 15 ετών, ενώ η μικρότερη δεν ξέρω τι ηλικία έχει.
- Το 1996, σε ηλικία 22 ετών και ενώ είχε χειροτονηθεί διάκονος, η Εκκλησία της Ρωσίας ανέθεσε στον π. Δανιήλ να συζητά με ανθρώπους μπλεγμένους σε αιρετικές ομάδες και παραθρησκευτικές σέχτες. Γράφει ο βιογράφος του Χαράλαμπος Άνδραλης: «Η ιεραποστολική φλόγα έκαιγε ακατάπαυστα στην καρδιά του π. Δανιήλ. Στεναχωριόταν πολύ, όταν έβλεπε ανθρώπους που δεν πίστευαν στο Θεό και ζούσαν μέσα σ’ ένα ψέμα. Τους θεωρούσε κι αυτούς παιδιά του Θεού και έκανε πολλές προσπάθειες για να τους μεταπείσει και να τους φέρει στην αληθινή πίστη».
Έγραψε πολλά άρθρα και μερικά βιβλία, παρουσιάστηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές, έκανε ομιλίες, δημιούργησε ιστολόγιο στο Διαδίκτυο και κανάλι με βίντεο στο YouTube, αλλά συμμετείχε και σε ανοιχτές συζητήσεις με ανθρώπους εκτός Εκκλησίας, όπως ειδωλολάτρες, μουσουλμάνους και προτεστάντες. Στους προτεστάντες πήγαινε και μόνος του, αλλά στις δημόσιες συζητήσεις, πολλές φορές (αν όχι πάντα) πήγαινε προσκαλεσμένος, δεν προκαλούσε ο ίδιος στη συζήτηση. Θεωρούσε όμως ότι έπρεπε να πάει παντού, ακόμη και με κίνδυνο της ζωής του. Σε μία από τις συζητήσεις του με μουσουλμάνους, ένας από τους διοργανωτές της συζήτησης έγινε ορθόδοξος χριστιανός. Πεποίθησή του, αλλά και αιτία της ιεραποστολικής του αγωνίας ήταν: «Μόνο στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό ο άνθρωπος πλησιάζει τόσο πολύ τη Θεϊκή ζωή, που βλέπει τη μυστηριώδη φλόγα της τριαδικής αγάπης».
Κάποια στιγμή πήγε στην επαρχία του Κιργιστάν και κήρυξε σε συνάξεις προτεσταντών με μεγάλη επιτυχία, αφού ακόμη και μερικοί πάστορες έγιναν ορθόδοξοι. Τόση ήταν η επιτυχία του, που η ηγεσία των τοπικών αιρέσεων απαγόρευσε τις συνάξεις όσον καιρό θα βρισκόταν εκεί ο π. Δανιήλ.
- Η δράση του αυτή είχε ως αποτέλεσμα να προσέλθουν στην Ορθοδοξία περίπου 80 μουσουλμάνοι και 500 προτεστάντες, καθώς και άνθρωποι που είχαν εμπλακεί με τον αποκρυφισμό, τη μαγεία, την ειδωλολατρία κ.τ.λ. Εκτός αυτού, βοηθούσε ανθρώπους όχι μόνο στην περιοχή του, αλλά συγκεντρώνοντας και στέλνοντας οικονομική βοήθεια και σε όλο τον κόσμο: στην Ινδονησία, στη Ζιμπάμπουε κ.λ.π., ενώ είχε ταξιδέψει στα Σκόπια για να μιλήσει με σχισματικούς εθνικιστές χριστιανούς, είχε φιλοξενήσει στη Ρωσία ορθόδοξους από την Ταϊλάνδη, την Κίνα και την Ινδία και έψαχνε ευκαιρία να μιλήσει με ρωμαιοκαθολικούς από τη Δυτική Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική.
Ο π. Δανιήλ συνομιλεί με μουσουλμάνους [μάλλον]
Επειδή ήταν κατά το ήμισυ Τάταρος (φυλή στη Ρωσία, κατά βάσιν μουσουλμανική, η οποία στο παρελθόν είχε κατακτήσει τη Ρωσία όπως εμάς εδώ οι Τούρκοι), ο π. Δανιήλ είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τους Τάταρους και πολλούς είχε φέρει στην Ορθοδοξία. Πίστευε και δίδασκε ότι η Ορθοδοξία είναι μια πίστη για όλους τους ανθρώπους, μια πίστη που ενώνει όλους τους ανθρώπους και ότι αν δεν τη μεταδώσουμε, με αγάπη και τιμιότητα, σε όλους τους ανθρώπους, είμαστε απάνθρωποι.
Σε κάποια συνέντευξη, τονίζει ότι, αν πεις σε ένα νέο να πιστέψει (αληθινά βέβαια) στο Χριστό, ουσιαστικά του λες να πάει κόντρα στην κοινωνία και μάλλον και στην ίδια την παρέα του. Και λέει:
- «Είναι δύσκολο για έναν νέο να πάει κόντρα στην παρέα του, να γίνει το μαύρο πρόβατο. Το ουσιώδες είναι να έχει θάρρος. Όταν ήμουν εγώ νέος θεωρούσαμε ότι σου ανεβάζει το πρεστίζ το να είσαι διαφορετικός από τους άλλους. Πιστεύω ότι πρέπει να επιστρέψουμε σ’ αυτήν την παράδοση. Το μαύρο πρόβατο είναι ένα ευγενές ζώο, από καλή ράτσα. Ένας αληθινός χριστιανός πρέπει να το θυμάται αυτό. Αν δεν έχει τη δύναμη, να ζητάει τη βοήθεια του Θεού. Ένας νεαρός ιεραπόστολος θα πρέπει να ετοιμαστεί: τα λόγια του θα προκαλέσουν σκάνδαλο και αγανάκτηση. Αλλά δεν πρέπει να φοβάται. Η αποστολή μας έγκειται στο να λέμε πράγματα δυσάρεστα».
Και λέει ο π. Δανιήλ:
«Εμείς οι χριστιανοί είμαστε τρομοκράτες, είμαστε μέλη μιας επαναστατικής ομάδας, που μάχεται τον άρχοντα του αιώνος τούτου, τον διάβολο. Οι εκκλησίες είναι οι ενδιάμεσοι σταθμοί. Εκεί δεχόμαστε πληροφορίες από την κυβέρνηση μας [σ.σ.: δηλαδή το Χριστό]: κωδικούς (Καινή Διαθήκη), ενισχύσεις (Θ. Ευχαριστία) και στήριξη από την κοινότητα. Κατέχουμε πολλές τεχνικές για να κάνουμε τρομοκρατικές επιθέσεις ενάντια στον άρχοντα του αιώνα τούτου».
«Συχνά αυτοί που δεν συμμετέχουν στις ακολουθίες της εκκλησίας βαριούνται εύκολα. Αυτοί που νομίζουν ότι κοιμώμενοι την Κυριακή αναπληρώνουν τον ύπνο που έχασαν την υπόλοιπη εβδομάδα και δεν πηγαίνουν στη Θεία Λειτουργία, σύντομα θα καταλάβουν ότι ο κυριακάτικος ύπνος δεν προκαλεί ευχαρίστηση. Μπορείς να φας και να αισθάνεσαι πεινασμένος ή να κοιμηθείς 25 ώρες και να νυστάζεις. ΑΝ Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΣΟΥ ΔΩΣΕΙ ΔΥΝΑΜΗ, ΔΕΝ ΘΑ ΤΗΝ ΒΡΕΙΣ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΛΛΟΥ. Αν είσαι ερωτευμένος με κάποιον, θέλεις να τον βλέπεις συνέχεια, να επικοινωνείς μαζί του. Δεν πρέπει να σε καταναγκάσει κανένας να πας στη συνάντηση, έτσι δεν είναι; Ο χριστιανισμός ανυψώνεται πάνω σ’ αυτήν την αγάπη μεταξύ Θεού και ανθρώπου». «Οι χριστιανοί είναι πλάσματα άλλης φύσεως. Υπάρχει ο Homo Sapiens και o Homo Christian». (https://proskynitis.blogspot.gr/2009/11/blog-post_29.html)
Με τον καιρό, δημιουργήθηκε η Κοινότητα Ορθόδοξων Τατάρων και ο Οργανισμός Πληροφόρησης του Αγίου Αχμέτ.
- Το 2006 ο π. Δανιήλ οικοδόμησε έναν ξύλινο ναό προς τιμήν του αγίου αποστόλου Θωμά, του αποστόλου που, από τη μεγάλη λαχτάρα του να βεβαιωθεί για την αλήθεια της ανάστασης του Χριστού, ζήτησε να βάλει τα χέρια του στις πληγές Του και ο Χριστός ανταποκρίθηκε. Μέσα σ’ αυτή την εκκλησία ο π. Δανιήλ δολοφονήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2009. Είχε απειληθεί 14 φορές, ενώ είχε προληφθεί από την αστυνομία (εν αγνοία του) μια απόπειρα δολοφονίας του. Του είχε ανακοινωθεί ότι το Ισλάμ τον καταδικάζει σε θάνατο. Μετά το μαρτύριό του, όπως γράφτηκε, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις μουσουλμάνων που βρήκαν το θάρρος να βαφτιστούν ορθόδοξοι χριστιανοί, επηρεασμένοι από το έργο και τη ζωή του.
- Λέει ο φίλος του και στενός συνεργάτης του π. Γιούρι Μαξίμωφ:
«Ποτέ του δεν επέβαλε τη γνώμη του δικτατορικά και πάντα άκουγε την αντίθετη γνώμη… Εάν καταλάβαινε ότι έχει κάνει λάθος, υποχωρούσε. Ήταν ένας άνθρωπος τίμιος και ήξερες από πριν ότι, εάν του ζητήσεις μια βοήθεια, θα σου τη δώσει. Για μένα ήταν ένας ιερέας-παράδειγμα».
«Λάμβανε από μουσουλμάνους απειλητικά τηλέφωνα και γράμματα. Ενάμιση χρόνο πριν τη δολοφονία του η μουσουλμάνα δημοσιογράφος H. Homidulina ζήτησε εισαγγελική δίωξη εναντίον του για υποκίνηση θρησκευτικού μίσους πράγμα που η εισαγγελία απέρριψε. Από τότε όμως άρχισε μια πραγματική καμπάνια δυσφήμησης του π. Δανιήλ, πράγμα που οι ορθόδοξοι δε γνωρίζουν αφού δεν είναι εξοικειωμένοι με τα μουσουλμανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης».
«Έγραψε μια σειρά βιβλίων όπως: «Ένας περίπατος στην Ορθόδοξη Εκκλησία με ένα προτεστάντη», όπου με βάση τη Βίβλο εξηγεί τη δομή της ορθόδοξης λατρείας. Το βιβλίο του ”Γάμος με έναν μουσουλμάνο” αναφέρεται στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει μια χριστιανή που παντρεύτηκε έναν μουσουλμάνο. Ο π. Δανιήλ έλαβε πλήθος επιστολών όχι μόνο από κοπέλες που σκέφτονταν να παντρευτούν μουσουλμάνο και ζητούσαν συμβολή, αλλά και από Ρωσίδες που είχαν απαρνηθεί το Χριστό για να παντρευτούν μουσουλμάνο και τώρα αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα. Πολλές από αυτές τις γυναίκες με τη βοήθειά του επέστρεψαν στην Ορθοδοξία».
Σημείωση δική μου: Τι λέει ο π. Δανιήλ σ’ αυτό το βιβλίο δεν ξέρω, αλλά στο Διαδίκτυο δημοσιεύσαμε ένα εκτενές άρθρο που λέγεται «Γάμος χριστιανής με μουσουλμάνο» και εκεί εκφράζουμε την αγάπη μας σε χριστιανούς και μουσουλμάνους και εξηγούμε γιατί είναι σωστό ένας τέτοιος γάμος να σημαίνει προσπάθεια να έρθει ο μουσουλμάνος σύζυγος στην Ορθοδοξία (αν θέλει φυσικά) και όχι, όχι, να γίνει μουσουλμάνα η χριστιανή, για να παντρευτεί «τον αγαπημένο της». Αν τον αγαπά όντως, και αν είναι χριστιανή όντως, ας του μιλήσει για το Χριστό, την αληθινή ζωή.
Λέει ο π. Γιούρι Μαξίμωφ: «Η τελευταία μέρα της επίγειας ζωής του ξεκίνησε με τη Θεία Λειτουργία. Την ίδια μέρα βάπτισε ένα παιδί και έφερε στην αγκαλιά της εκκλησίας έναν νέο τον οποίο γλύτωσε από τον αποκρυφισμό. Λίγες ώρες πιο αργά άρχισε – ως συνήθως – τις ομιλίες του με βάση την Αγ. Γραφή και έμεινε έως αργά στον ναό συζητώντας με τους ενορίτες διάφορα προβλήματα. Όταν πια έμεινε μόνος, πήγε στο Άγιο Βήμα να προσευχηθεί. Εκείνη τη στιγμή μπήκε στο ναό ο δολοφόνος ο οποίος άρχισε να πυροβολεί και να φωνάζει: “Πού είναι ο Sisoev;”. Ο π. Δανιήλ βγήκε από το Άγιο Βήμα με θάρρος και κατευθύνθηκε προς το δολοφόνο λαμβάνοντας έτσι μαρτυρικό θάνατο.
- …Πρέπει ν' αναγνωρίσω ότι πέρασε από το μυαλό μου η σκέψη πως πρέπει να φοβήθηκε στις τελευταίες του στιγμές, γι' αυτό ρώτησα τον μοναδικό αυτόπτη μάρτυρα του φόνου [σ.σ.: τον ψάλτη του ναού Βλαντιμίρ Στρελμπίτσκυ, που πυροβολήθηκε κι εκείνος, τραυματίστηκε αλλά έζησε]: τι έκανε ο π. Δανιήλ όταν βγήκε από το Άγιο Βήμα, όταν είδε τον μασκοφόρο με το πιστόλι στο χέρι; Μου απάντησε: «Πήγε κατευθείαν επάνω του».
Λόγια της πρεσβυτέρας Ιουλίας, της συζύγου του π. Δανιήλ, μετά τη δολοφονία του (μεταξύ άλλων):Ο π. Δανιήλ είχε προβλέψει ήδη το θάνατό του αρκετά χρόνια προτού συμβεί… Ανέβηκε στο Γολγοθά του στην ίδια εκκλησία που είχε χτίσει, στην εκκλησία στην οποία αφιέρωσε όλο το χρόνο και τη δύναμή του. Τον σκότωσαν, όπως τον προφήτη του παλιού καιρού, μεταξύ του ναού και του ιερού, και βρέθηκε πράγματι αντάξιος της κλήσης ενός μάρτυρα…
Πολύ συχνά μου έλεγε ότι φοβόταν ότι δεν υπήρχε αρκετός χρόνος, χρόνος για να γίνουν όλα. Βιαζόταν. Μερικές φορές, και ανθρώπινα, υπερέβαλλε, έσφαλλε, σκόνταφτε και έκανε λάθη, αλλά δεν έκανε κανένα λάθος για το κύριο ζήτημα, ότι η ζωή του ήταν αφιερωμένη εξ ολοκλήρου σε ΑΥΤΟΝ [στο Χριστό].
…Πολλές φορές είχε πει ότι θα τον σκότωναν. Εγώ τον ρωτούσα ποιος θα φρόντιζε εμένα και τα τρία παιδιά μας, κι αυτός μου απαντούσε ότι μας άφηνε σε ασφαλή χέρια. «Θα σας αφήσω την Παναγία. Αυτή θα σας φροντίσει».
Αυτά τα λόγια ξεχάστηκαν πολύ γρήγορα. Μας είπε με ποια άμφια να τον θάψουμε. Κι εγώ αστειεύτηκα ότι δεν υπήρχε λόγος να μιλάει γι’ αυτό, γιατί δεν ξέραμε ποιος θα έθαβε ποιον. Είπε ότι εγώ θα τον έθαβα. Μόλις γύρισε η κουβέντα στις κηδείες, δε θυμάμαι λεπτομέρειες, αλλά του είπα ότι δεν είχα πάει ποτέ σε κηδεία ενός ιερέα. Και μου απάντησε ότι δεν πειράζει, επειδή θα ήμουν στη δική του…
Δεν είμαι διαλυμένη. Με υποστηρίζει. Τον αισθάνομαι δίπλα μου. Είχαμε πει ο ένας στον άλλο τόσα τρυφερά λόγια που δεν είχαμε πει ποτέ στη ζωή μας [σ.σ.: εννοεί, το τελευταίο διάστημα]. Μόνο τώρα καταλαβαίνω πόσο αγαπούσαμε ο ένας τον άλλο».
«Οι Άγιοι είναι δύσκολοι άνθρωποι. Διαθέτουν πάντοτε μια εμπνευσμένη ροπή και βρίσκονται πάντοτε μπροστά από τους άλλους όσον αφορά τις ιδέες τους, τα λόγια και τις πράξεις τους. Φαινόταν ότι πάντοτε βιαζόταν. Ωστόσο ήταν εμείς που βρισκόμασταν πίσω του. Ο π. Δανιήλ δεν βιαζόταν ποτέ, ήταν ένας μετρημένος άνθρωπος. Ήταν όμως αυτός που έδινε το βήμα και την ταχύτητα και δεν επέτρεπε σε κανένα να καθυστερεί», γράφει ο φίλος του και ιεραπόστολος π. Ολέγκ Στένυαβ.
- Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο π. Δανιήλ ήταν ο 25ος ορθόδοξος ιερέας που δολοφονήθηκε στη Ρωσία τα τελευταία περίπου 25 χρόνια. Μετά από αυτόν, υπήρξαν κι άλλοι. Πολλές από αυτές τις δολοφονίες έγιναν από σατανιστές, ενώ άλλες από μέλη συμμοριών (με τις οποίες τα έβαζαν οι άξιοι αυτοί κληρικοί και αποσπούσαν μέλη τους, όπως ο π. Νέστωρ του Ζάρκι, 31 Δεκ. 1993) ή και από τυχαίους μεθυσμένους. Προσωπικά δεν έχω ακούσει άλλη περίπτωση δολοφονίας από μουσουλμάνο. Προφανώς δεν είχαν γίνει επικίνδυνοι, γι’ αυτό. Να αναφέρουμε φυσικά το νεομάρτυρα Ευγένιο Ροντιόνωφ, του 1996, Ρώσο στρατιώτη 19 ετών, που βασανίστηκε επί τρεις μήνες από Τσετσένους μουσουλμάνους για να αρνηθεί το Χριστό, σφάχτηκε σαν αρνί και, όπως φαίνεται, είναι πλέον θαυματουργός και μυροβλύτης.
Στην Ελλάδα δε βλέπουμε παρόμοιες περιπτώσεις. Ίσως υπάρχουν, αλλά δεν γίνονται γνωστές. […]
Για να επιστρέψουμε στον π. Δανιήλ, το Συμβούλιο Μουφτήδων της Ρωσίας καταδίκασε το φόνο του, ενώ Ρώσοι μουσουλμάνοι αξιωματούχοι και ακτιβιστές αποκάλεσαν το φόνο προβοκάτσια (δηλ. ότι δεν τον έκανε αληθινός μουσουλμάνος, αλλά ψεύτικος), που, σε συνδυασμό με φόνους μουσουλμάνων κληρικών στο Βόρειο Καύκασο, είχε στόχο να προκαλέσει διαθρησκειακές συγκρούσεις στη Ρωσία. Πάντως οργανωμένοι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι είχαν ανακοινώσει στον π. Δανιήλ ότι ήταν καταδικασμένος σε θάνατο.
Δέκα μέρες μετά τη δολοφονία του, ένας ύποπτος σκοτώθηκε από την αστυνομία στη Μαχατσκαλά, στην προσπάθειά τους να τον συλλάβουν, ενώ λίγο μετά ανέλαβε την ευθύνη της δολοφονίας του π. Δανιήλ μια οργάνωση ισλαμιστών από το Βόρειο Καύκασο. Στο Βόρειο Καύκασο είχαν γίνει και οι δολοφονίες μουσουλμάνων κληρικών, ενώ στη Μαχατσκαλά (πρωτεύουσα του Νταγκεστάν) έγινε μετά από 7 μήνες η δολοφονία του πάστορα Άρθουρ Σουλεϊμάνωφ. Πώς συνδέονται όλα αυτά (αν συνδέονται), δεν το γνωρίζω. (βλ. εδώ)
Ποιοι σκότωσαν τους μουσουλμάνους κληρικούς; Εθνικιστές, νεοναζί; Εξτρεμιστές δήθεν ορθόδοξοι; Πάντως όχι αληθινοί ορθόδοξοι χριστιανοί. Όμως ο π. Δανιήλ, με βάση το Κοράνιο (δηλ. το κανονικό «ιερό βιβλίο» του Ισλάμ), έπρεπε να πεθάνει, γιατί ήταν εχθρός του Ισλάμ και το Κοράνιο διατάζει την εξόντωση των εχθρών του Ισλάμ, που χαρακτηρίζονται «εχθροί του Θεού»:
«Η τιμωρία εκείνων οι οποίοι πολεμούν τον Αλλάχ και τον Απόστολό Του, και διαβιούν στη γη άσχημα, είναι να εκτελούνται ή να σταυρώνονται ή να κόβονται τα χέρια και τα πόδια αντίπλευρα ή να εξορίζονται απ’ αυτή τη γη. Αυτοί έχουν την ατίμωση στον κόσμο αυτό και τους περιμένει στον άλλο Κόσμο μεγάλος παιδεμός, εκτός απ’ εκείνους που μετάνιωσαν και προτού τους κατακρίνετε, μάθετε ότι ο Αλλάχ είναι Πολυεπιεικής και Φιλεύσπλαχνος» (σούρα 5, στ. 33-34).
Ο π. Δανιήλ ήταν φίλος των μουσουλμάνων, αλλά εχθρός του Ισλάμ. Η θρησκεία του Ισλάμ, όπως νομίζω, μισεί τους μουσουλμάνους, όπως και κάθε ακραία θρησκεία και οργάνωση μισεί τους οπαδούς της. Τους χρησιμοποιεί, αλλά δεν τους αγαπά. Γι’ αυτό τους κρατάει παγιδευμένους στο σκοτάδι, γι’ αυτό και είναι έτοιμη να τους εξοντώσει ανελέητα μόλις ξεφύγουν από το δρόμο που τους έχει ορίσει. Ο π. Δανιήλ ήταν φίλος των μουσουλμάνων, γι’ αυτό αγωνίστηκε να ανασύρει όσο το δυνατόν περισσότερους από το σκοτάδι προς το Φως του Χριστού.
Για τον π. Δανιήλ πρέπει να πούμε ότι υπάρχει πλέον στη Ρωσία ένα ιεραποστολικό κέντρο που φέρει το όνομά του και πλαισιώνεται από φίλους και συνεργάτες του, που τιμούν τη μνήμη του με ιεραποστολική δράση (η ιστοσελίδα τους στο Διαδίκτυο: http://mission-center.com), ενώ ήδη εντοπίζονται στο Διαδίκτυο πολλές εικόνες του, ρωσικής προέλευσης, που τον απεικονίζουν ως άγιο (μία από αυτές, όπως μου επισήμανε ο φίλος και εξαίρετος αγιογράφος Αντώνης Λίτινας, έχει και θήκη για λείψανο, αυτό το μικρό κυκλάκι που υπάρχει πάνω ["Ν": είναι αυτή που δημοσιεύεται αμέσως παρακάτω]).
- Επίσης υπάρχουν στα ελληνικά τρία απολυτίκια, ένα μεγαλυνάριο και ένα ποίημα Χαιρετισμών γι’ αυτόν.
Το άλλο απολυτίκιο είναι του δικηγόρου και συγγραφέα Χαράλαμπου Άνδραλη, που έγραψε για τον π. Δανιήλ στο εξαίρετο βιβλίο του «Νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας στον 20ό και 21ο αιώνα», εκδόσεις Σταμούλη 2012, ενώ το τρίτο απολυτίκιο και οι Χαιρετισμοί έχουν δημοσιευθεί ανώνυμα στο Διαδίκτυο.
Πολλοί έχουν μιλήσει για τον π. Δανιήλ ως άγιο, όπως η μοναχή Προσδόκη από την ιερά μονή Ορμύλιας στη Χαλκιδική. (εδώ)
Το μήνυμα του μαρτυρίου του π. Δανιήλ
είναι πολλαπλό. Ξεκάθαρο, αλλά πολλαπλό.
Αποδεικνύει και επισημαίνει με έμφαση ότι:
Και σήμερα ακόμη, στην εποχή μας, «εποχή μαζικής αποστασίας από το χριστιανισμό» (όπως είχε γράψει ο γέροντας Σωφρόνιος), αξίζει να πεθάνει κάποιος για το Χριστό.
Και σήμερα μπορεί κάποιος να ζήσει τέτοια ζωή, ώστε τελικά να γίνει μάρτυρας του Χριστού – όχι απλά επειδή επιτέθηκαν οι τζιχαντιστές και τον έσφαξαν ή έσφαξαν όλο τον πληθυσμό της περιοχής, αλλά επειδή ο ίδιος έζησε έτσι, ώστε με τη θέλησή του πρόσφερε τον εαυτό του στο μαρτύριο (και στην αγιότητα).
Σημαντικό επίσης είναι ότι ο π. Δανιήλ άσκησε σπουδαίο ιεραποστολικό έργο χωρίς να φύγει από τον τόπο του. Μέσα σε μια μεγαλούπολη του σύγχρονου κόσμου. Εμείς ζούμε εδώ και μπορούμε – καλούμαστε – να γίνουμε ιεραπόστολοι στον τόπο μας, αφού τόσοι και τόσοι άνθρωποι ακριβώς δίπλα μας αγνοούν το Χριστό (και Έλληνες και ξένοι).
Μπορεί λοιπόν κάποιος να γίνει μεγάλος ιεραπόστολος σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη, χωρίς να μεταφερθεί στον τρίτο κόσμο, γιατί οι πόλεις μας τείνουν να μετατραπούν σε τριτοκοσμικές κολάσεις και μέσα στα σπλάχνα τους κρύβουν κομμάτια τριτοκοσμικών κοινωνιών. Μπορεί κάποιος να γίνει ιεραπόστολος χωρίς να πάει στη ζούγκλα, γιατί οι πόλεις μας έχουν γίνει ήδη ζούγκλα. Το πεδίο της ιεραποστολικής δράσης λοιπόν μπορεί να είναι στην Αφρική ή τη Λατινική Αμερική ή την Ασία, αλλά μπορεί να είναι και η ζούγκλα της πόλης μας.
Εξάλλου, εδώ έχουμε και τον τουρισμό και είναι υποχρέωσή μας να προσφέρουμε στους χιλιάδες επισκέπτες μας όχι μόνο φαγητό, ήλιο, θάλασσα και αρχαία ιστορία, αλλά και τον πιο πολύτιμο θησαυρό που έχουμε: δυο λόγια για το Χριστό και την Ορθόδοξη Εκκλησία, με τα οποία μπορεί να αλλάξει η ζωή τους και ένας δυστυχισμένος άνθρωπος (ή ένας άνθρωπος που δεν ήξερε ότι είναι δυστυχισμένος, μακριά απ’ το Θεό) να γίνει πολίτης του ουρανού. Γιατί δεν το κάνουμε αυτό, για μένα είναι ακατανόητο.
Ιεραποστολή δεν κάνουμε για να αυξήσουμε τους «δικούς μας», ούτε για να επεκτείνουμε την «κυριαρχία μας» (πολιτισμική, οικονομική κ.λ.π.) σε άλλους. Κάνουμε ΜΟΝΟ για ένα λόγο: για να προσκαλέσουμε τους αδελφούς μας στη σωτηρία, την οποία κι εμείς δεν έχουμε «στο τσεπάκι μας», αλλά αγωνιζόμαστε όλη μας τη ζωή γι’ αυτήν (αν αγωνιζόμαστε), προσπαθώντας να μάθουμε ν’ αγαπάμε και μόνο ν’ αγαπάμε.
Επίσης ο π. Δανιήλ μας δείχνει ότι μπορεί να γίνει ιεραποστολή και μέσα στο Ισλάμ και μας υποδεικνύει και τον τρόπο που μπορεί να συμβεί αποτελεσματικά αυτό. Προϋποθέτει αυτοθυσία βεβαίως, έχουν δίκιο εκείνοι που φοβούνται (κι εγώ φοβάμαι), αλλά μπορεί να γίνει, και ένας σύγχρονος άνθρωπος, κάτοικος μεγαλούπολης, με γυναίκα και παιδιά, το έκανε και έφερε πλούσιους καρπούς. Το ίδιο και ιεραποστολή μεταξύ ακραίων παγανιστικών και εθνικιστικών ομάδων (που δεν είναι χριστιανοί, ό,τι κι αν λένε, γιατί ο εθνικισμός πάει μαζί με τη βία και το ρατσισμό), αλλά και ανάμεσα στους προτεστάντες.
- Το ζήτημα της ορθόδοξης ιεραποστολής στο μουσουλμανικό και τον προτεσταντικό κόσμο (ιεραποστολής που δεν κάνουμε) έχει δύο προβληματικές πτυχές, που και στις δύο απαντά η ζωή και το μαρτύριο του π. Δανιήλ.
Η μία πτυχή είναι ότι δεν κάνουμε ιεραποστολή στους μουσουλμάνους, επειδή «θα μας σφάξουν».
Αυτό φυσικά δεν είναι απόλυτο και ας έχουμε υπόψιν ότι ο π. Δανιήλ βάφτισε περισσότερους από 80 ανθρώπους πριν «τον σφάξουν».
- Ο ίδιος όμως θα έλεγε: «Ας μας σφάξουν. Δεν είναι η αποστολή μας αυτή; Σταμάτησε ποτέ να κηρύττει κάποιος από τους αποστόλους του Χριστού, επειδή θα τον έσφαζαν; Όχι, ήταν έτοιμος και με χαρά θα τελείωνε τη ζωή του έτσι και όχι αλλιώς».
- Η τραγική ειρωνεία είναι ότι και χωρίς να κάνουμε ιεραποστολή και «να δώσουμε αφορμή», και «αθώοι» που είμαστε, τώρα μας σφάζουν. Καλύτερα δε θα ήταν λοιπόν να είχαμε κάνει το έργο μας, ώστε και να σφαζόμαστε με αιτία και όχι αναίτια, αλλά και να έχουν σωθεί, με τη χάρη του Θεού, μερικοί – ή ίσως και πολλοί – συνάνθρωποί μας;
Εμείς επίσημα, ως Ορθόδοξη Εκκλησία, «δεν κάνουμε ιεραποστολή στους προτεστάντες», ούτε στους ρωμαιοκαθολικούς βεβαίως, αλλά τους θεωρούμε «ήδη χριστιανούς» και τρώμε και πίνουμε μαζί τους και συνεορτάζουμε τις εορτές τους και τις εορτές μας και συζητάμε για τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, αλλά δεν τους λέμε να γίνουν ορθόδοξοι χριστιανοί, γιατί αυτό προφανώς θα εγείρει συγκρούσεις.
Επίσης, εδώ και μερικά χρόνια βλέπουμε ορθόδοξους αρχιερείς να επισκέπτονται επίσημα πρόσωπα μουσουλμανικού θρησκεύματος και να τους προσφέρουν ως δώρο πολυτελείς εκδόσεις του Κορανίου, αντί για την Αγία Γραφή ή την Καινή Διαθήκη!
Εδώ ταιριάζουν τα λόγια ενός «δυσάρεστου» ορθόδοξου αρχιερέα ότι έτσι τους κοροϊδεύουμε. Δεν τους αγαπάμε, αφού δεν τους κηρύττουμε το λόγο της σωτηρίας!
«Όσο πιο πολύ είναι βουτηγμένος ο άνθρωπος σε μια λάθος παράδοση τόσο πιο δύσκολο είναι να ξεφύγει από αυτή. (…) Γι’ αυτό δεν συστήνεται να επιδοκιμάζουμε τον θρησκευτικό ζήλο των ιουδαίων ή των μουσουλμάνων, αλλά να προβάλλουμε όλη την ανοησία της πλάνης τους, όπως το έκαναν οι άγιοι. Είναι λάθος πράξη να τους ευχόμαστε στις γιορτές τους και με αυτό τον τρόπο να υποστηρίζουμε περισσότερο την αμαρτωλή τους επιμονή.
Επίσης, εδώ και μερικά χρόνια βλέπουμε ορθόδοξους αρχιερείς να επισκέπτονται επίσημα πρόσωπα μουσουλμανικού θρησκεύματος και να τους προσφέρουν ως δώρο πολυτελείς εκδόσεις του Κορανίου, αντί για την Αγία Γραφή ή την Καινή Διαθήκη!
Εδώ ταιριάζουν τα λόγια ενός «δυσάρεστου» ορθόδοξου αρχιερέα ότι έτσι τους κοροϊδεύουμε. Δεν τους αγαπάμε, αφού δεν τους κηρύττουμε το λόγο της σωτηρίας!
- Ταιριάζουν επίσης τα λόγια του π. Δανιήλ: «Αν δεν κηρύξουμε το λόγο της σωτηρίας στους αλλόθρησκους, θα είμαστε σκληρόκαρδοι».
«Όσο πιο πολύ είναι βουτηγμένος ο άνθρωπος σε μια λάθος παράδοση τόσο πιο δύσκολο είναι να ξεφύγει από αυτή. (…) Γι’ αυτό δεν συστήνεται να επιδοκιμάζουμε τον θρησκευτικό ζήλο των ιουδαίων ή των μουσουλμάνων, αλλά να προβάλλουμε όλη την ανοησία της πλάνης τους, όπως το έκαναν οι άγιοι. Είναι λάθος πράξη να τους ευχόμαστε στις γιορτές τους και με αυτό τον τρόπο να υποστηρίζουμε περισσότερο την αμαρτωλή τους επιμονή.
- Σε ένα βιβλιαράκι έδωσε κάποιος ένα παράδειγμα κατά το οποίο ένας Τάταρος απηύθυνε σε έναν ιερέα την ερώτηση: «Τι πρέπει να κάνω όταν οι αδερφοί μου με πιέζουν να πάω στο τζαμί;» Τι θα έπρεπε να απαντήσει ένας σωστός ιερέας σε μια τέτοια περίπτωση; Φυσικά, «Εγκατάλειψε το Ισλάμ, βαπτίσου και πήγαινε στο μοναστήρι, εάν θέλεις πιο γρήγορα να ευχαριστήσεις τον Κύριο». Αλλά αυτός ο ιερέας απάντησε: «Πήγαινε στο τζαμί δύο φορές την εβδομάδα και υπάκουσε στον ιμάμη».
Θα κλείσω με μια αναφορά του αγαπημένου μου Κλάους Κένεθ – ενός αναζητητή που ταξίδεψε σχεδόν σ’ όλες τις θρησκείες πριν καταλήξει ορθόδοξος χριστιανός, μετά τη γνωριμία του στην Αγγλία με τον άγιο γέροντα Σωφρόνιο του Essex. Ο Κλάους Κένεθ γράφει:«Κι ενώ σε 60 χώρες πάνω από 200 εκατομμύρια χριστιανών υφίστανται εις βάρος τους διακρίσεις, υπάρχει στη χριστιανική πίστη υπεραρκετός χώρος για τους μουσουλμάνους αδελφούς και τις αδελφές μας, αν παίρναμε το ιεραποστολικό μας χρέος επιτέλους στα σοβαρά! […] Θα μπορούσαν τότε να κατανοήσουν ότι ένταξη στο σύνολο δεν σημαίνει συγκατάβαση και προσαρμογή σε άσεμνες χολιγουντιανές ταινίες ή γυμνές γυναίκες στα περιοδικά των περιπτέρων, ούτε αποδοχή και στήριξη των ομοφυλοφίλων [δηλ. της προπαγάνδας για την ομοφυλοφιλία εννοεί, αυτό είναι το πρόβλημα και όχι βέβαια οι ομοφυλόφιλοι ως άνθρωποι], του ελεύθερου σεξ και των ναρκωτικών […].
Όλα τούτα σκιαγραφούν τις αξίες της κοινωνίας μας τόσο άστοχα και λανθασμένα, όσο και άλλες καθαρά υλιστικές τάσεις. Θα μπορούσαν όμως αντιθέτως να αγγίξουν τους μουσουλμάνους οι γνήσιες αξίες μας, όσες δηλαδή συνεπάγεται η συνταύτιση και συμπόρευση με τον Ιησού Χριστό, ο οποίος οδηγεί προς έναν Θεό-Πατέρα δυνατόν να βιωθεί προσωπικά, καθώς και προς τη συγχώρηση των όποιων υπερβάσεων ή λοξοδρομήσεών τους […].
Ένας φίλος λέει πως συλλαβίζει τη λέξη Ισλάμ στα Αγγλικά ως εξής: I Sincerely Love All Muslims, δηλ. «Αγαπώ ειλικρινά όλους τους μουσουλμάνους». Ο Ιησούς θα το έλεγε ακριβώς έτσι και εμείς μπορούμε το δίχως άλλο να Τον μιμηθούμε…» (από το βιβλίο του Θεοί, Είδωλα, Γκουρού, εκδ. Εν Πλω 2012, σελ. 64-66.).
Θα παρακαλέσω, όποιον ένιωσε κάποιο ενδιαφέρον απ’ όλα αυτά, να αναζητήσει στο Διαδίκτυο το άρθρο μας «Γάμος χριστιανής με μουσουλμάνο», και το άρθρο μας «Οι τουρίστες έρχονται – Τι θα τους προσφέρουμε;», που μιλάει για την πιθανή σύνδεση της ιεραποστολής με τον τουρισμό, αλλά και το ηλεκτρονικό βιβλίο μας «Σημειώσεις για το Ισλάμ», το οποίο κυκλοφορεί μόνο στο Διαδίκτυο, όχι στα βιβλιοπωλεία, και όποιος θέλει μπορεί από εκεί να το εκτυπώσει και να το διαβάσει δωρεάν.
Κάθε άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού. Ο Χριστός και η Εκκλησία δεν είναι μόνο για τους Έλληνες. Ο παράδεισος δεν είναι μόνο για τους Έλληνες. Ο τουρισμός, η μετανάστευση ξένων στην Ελλάδα και το προσφυγικό πρόβλημα είναι ευκαιρίες για ιεραποστολή, ευκαιρίες για να μεταδώσουμε το μήνυμα του Ιησού Χριστού, βοηθώντας στη σωτηρία εαυτών και αλλήλων.
Σας ευχαριστώ.
- Υστερόγραφο: Τα τροπάρια του Ιωάννη Τσιλιμιγκάκη [εδώ]
Τὸν ἱερομάρτυρα Δανιήλ, ἐν ᾠδαῖς καὶ ὕμνοις, εὐφημήσωμεν οἱ πιστοί, βλήμασι τρωθέντα, ἐν τῷ ναῷ Κυρίου, ἐν ἔτεσιν ἐσχάτοις, ὑπὲρ τῆς πίστεως.
- Έτερον Απολυτίκιον, ποίημα Χαραλάμπους Χ. Άνδραλη. Θείας πίστεως. Ήχος γ'.
- Έτερον Απολυτίκιον (ανωνύμου) Τον συνάναρχον Λόγον. Ήχος πλ. α'.
"Ν": Στην αρχική ανάρτηση, υπάρχουν και βίντεο. Από εμάς, με σεβασμό, περισσότερα εδώ:
19 Νοε: μνήμη του νεομάρτυρα ιεραποστόλου π. Δανιήλ Συσόεφ († 2009)
Από τον π. Δανιήλ Συσόεφ († 19 Νοεμβρίου 2009) στα Εισόδια της Θεοτόκου & τη μνήμη δυο σύγχρονων γερόντων (π. Ιάκωβου Τσαλίκη & π. Γεωργίου Καλτσίου)...
New Martyr fr Daniel Sysoev († 19.11.2009) - “The warriors of Christ are not killed, but crowned”!...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου