(Ἀφιέρωμα στήν ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου)
Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - καθηγητοῦ
Ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου εἶναι μία σημαντική θεομητορική ἑορτή, τήν ὁποία ἑορτάζουν μέ σεβασμό καί λαμπρότητα οἱ ὀρθόδοξοι πιστοί σέ ὅλο τόν κόσμο. Καθιερώθηκε γύρω στόν 6ο αἰώνα στήν Ἱερουσαλήμ μέ βάση τήν ἀρχαία παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων (634-638) κάνει λόγο στά γραπτά του γιά τήν ἑορτή αὐτή. Στήν Κωνσταντινούπολη καθιερώθηκε γύρω στά τέλη τοῦ Ζ΄ ἤ τίς ἀρχές τοῦ Η΄ αἰώνα. Κατ’ αὐτήν ἑορτάζεται τό γεγονός τῆς εἰσόδου τῆς Παναγίας μας στό Ναό τοῦ Σολομῶντος, ὅταν ἦταν τριῶν ἐτῶν.
Βεβαίως δέν ὑπάρχουν βιβλικές μαρτυρίες γιά τό γεγονός αὐτό. Πληροφορίες ἀντλοῦμε ἀπό τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία διέσωσε...πάμπολλα γεγονότα, τά ὁποῖα δέν ἱστοροῦνται στά Ἱερά Εὐαγγέλια. Ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ θά θέλαμε νά τονίσουμε γιά μία ἀκόμα φορᾶ πώς τά Εὐαγγέλια δέν εἶναι ἱστορικά κείμενα μέ τήν αὐστηρή ἔννοια τοῦ ὄρου, ἀλλά εἶναι κατά κύριο λόγο ἱεραποστολικά κείμενα, τά ὁποῖα γράφηκαν γιά νά ἐξυπηρετήσουν συγκεκριμένες ἱεραποστολικές καί ποιμαντικές ἀνάγκες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας. Ἔτσι, λοιπόν, ἔμεινε ἔξω ἀπό τίς εὐαγγελικές διηγήσεις τό μεγαλύτερο μέρος τῆς ἐπί γῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου καί τῆς ζωῆς τῶν ἄλλων ἱερῶν προσώπων, πού σχετίζονται μέ τό ἔργο τῆς σωτηρίας. Ἀντίθετα, μέρος αὐτῶν τῶν πληροφοριῶν διέσωσε ἡ Ἱερά Παράδοση, ἡ ὁποία εἶναι, ὅπως γνωρίζουμε, ἰσόκυρη μέ τήν ἁγία Γραφή.
Σύμφωνα, λοιπόν, μέ τήν Ἱερά Παράδοση, οἱ γονεῖς τῆς Θεοτόκου Ἰωακείμ καί Ἄννα ἦταν ἄνθρωποι εὐσεβεῖς καί δίκαιοι. Ἀνῆκαν στή μικρή ἐκείνη μερίδα τῶν πιστῶν καί εὐσεβῶν Ἰουδαίων, οἱ ὁποῖοι περίμεναν ἐναγωνίως τήν ἔλευση τοῦ Μεσσία. Πάσχιζαν οἱ εὐλαβεῖς αὐτοί ἄνθρωποι νά ἀποκτήσουν παιδιά, ἐλπίζοντας πώς ἀπό τούς ἀπογόνους τους θά γεννιόταν ὁ Μεσσίας.
Οἱ γονεῖς τῆς Θεοτόκου ζοῦσαν μέ τήν προσδοκία τῆς τεκνογονίας, ὅμως δυστυχῶς, ἦταν ἄτεκνοι. Εἴκοσι ὁλόκληρα χρόνια ἐπιχειροῦσαν νά τεκνοποιήσουν χωρίς ἀποτέλεσμα. Τό ὄνειδος τῆς ἀτεκνίας καί ἡ κατάσταση τῆς μοναξιᾶς δημιουργοῦσαν στήν ψυχή τους ἀφόρητη πικρία. Ὅμως δέν ἔχασαν τήν πίστη τους στό Θεό οὔτε στιγμή. Εἶχαν τήν πεποίθηση πώς ὁ Θεός εἶναι ὁ χορηγός ὅλων τῶν ἀγαθῶν καί κύρια τῆς τεκνογονίας. Ἡ ζωή τους κυλοῦσε μέ προσευχή, νηστεία καί ἔντονη προσδοκία, ὅτι ὁ Θεός θά ἄκουγε τίς ἱκεσίες τους καί θά τούς ἐλεοῦσε ἐν τέλει.
Πράγματι, ὁ Θεός εἰσάκουσε τίς προσευχές τους. Ἄγγελος Κυρίου παρουσιάστηκε στήν Ἁγία Ἄννα καί τῆς ἀνήγγειλε τό εὐχάριστο γεγονός, ὅτι θά γίνει μητέρα. Τό γηραιό ζευγάρι ἀπέκτησε ἐπί τέλους κλήρα. Ἡ εὐσεβής γηραιά Ἄννα γέννησε ἕνα χαριτωμένο κορίτσι, τό ὁποῖο ὀνόμασαν Μαρία (ἑβραϊκά Μαριάμ), πού σημαίνει Κυρία. Τήν ἀνέλπιστη χαρά τους ἐξέφρασαν μέ αἴνους καί εὐχαριστίες στό Θεό. Θεώρησαν τό νεογέννητο βρέφος ὡς δικό Του δῶρο καί γι’ αὐτό, ἀπό τήν πρώτη στιγμή, τό ἀφιέρωσαν μέ ὅλη τους τήν ψυχή σ’ Αὐτόν
Ἡ μικρή Μαρία ἀπό βρέφος ἦταν στολισμένη μέ χάριτες καί ἰδιότητες λογικά ἀνεξήγητες. Φάνηκε ἀπό τότε πώς ἦταν ξεχωρισμένη ἀπό τό Θεό νά ὑπηρετήσει τό σχέδιο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου. Ἡ σύνεση, ἡ πραότητα, ἡ ταπείνωση καί ἡ ὑπακοή Της κατέπλησσε τούς γονεῖς Της καί τόν κοινωνικό τους περίγυρο.
Ὅταν ἡ Μαρία ἔγινε τριῶν ἐτῶν, οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς της ἀποφάσισαν νά πραγματοποιήσουν τήν ὑπόσχεσή τους πρός τό Θεό, νά Τοῦ προσφέρουν ὡς δῶρο τήν ἀγαπημένη τους θυγατέρα. Ἄλλωστε, ὅπως λέει ἡ παράδοση, βρισκόταν σέ τέτοια προχωρημένη ἡλικία καί οἱ δυό τους, ὥστε δέν μποροῦσαν πιά νά φροντίσουν τή μικρή Μαρία. Ἔτσι ὅδευσαν πρός τό Ναό τοῦ Κυρίου στήν Ἱερουσαλήμ. Ἐκεῖ συνάντησαν τό συγγενή τους ἱερέα Ζαχαρία, πατέρα τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄτεκνος καί αὐτός ὡς τότε. Ὑπηρετοῦσε μέ φόβο Θεοῦ τό ἱερό καί προσευχόταν ἀδιάκοπα νά τόν ἐλεήσει ὁ Θεός καί νά ἀποκτήσει καί αὐτός παιδί μέ τήν ἀγαπημένη του σύζυγο Ἐλισάβετ.
Ἡ ἄφιξή τους στόν περικαλλή Ναό γέμισε τήν ψυχή τους μέ κατάνυξη καί εὐλάβεια. Πατούσαν τόν ἱερό χῶρο, ὅπου ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου ἦταν αἰσθητή. Οἱ Ἰουδαῖοι πίστευαν πώς ὁ Ναός ἦταν ἡ κατοικία τοῦ Θεοῦ καί θρόνος του τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, γι’ αὐτό τό διαμέρισμα ἐκεῖνο θεωρεῖτο χῶρος δέους καί τρόμου. Κανένας δέν ἔμπαινε ἐκεῖ, παρά μονάχα ὁ ἀρχιερέας τοῦ ἔτους μία φορά τό χρόνο, τήν ἡμέρα τοῦ Ἐξιλασμοῦ, γιά νά θυμιάσει, ἀνυπόδητος, ἀσκεπής καί μέ ἕνα λιτό χιτώνα.
Ὁ ἱερέας Ζαχαρίας τούς ὑποδέχτηκε σέ κάποια ἀπό τίς μεγάλες πύλες τῆς μεγάλης αὐλῆς. Ὁ λαός δέν ἐπιτρεπόταν νά εἰσέλθει στό Ναό. Μόνο ὁ ἀρχιερέας, οἱ ἱερεῖς καί λευίτες εἰσέρχονταν στόν πρόναο καί τά Ἅγια, γιά νά προσφέρουν τίς καθιερωμένες ἀπό τό Μωυσῆ θυσίες καί νά ἐπιτελέσουν τίς τελετουργίες. Ὁ λαός στεκόταν στήν εὐρύχωρη αὐλή καί στίς ἀπειράριθμες παρακείμενες στοές, ὅπου παρακολουθοῦσε τίς θυσίες, τίς προσευχές καί τίς ἄλλες διάφορες τελετές τῶν ἱερέων.
Μέ ἔκπληξη καί θαυμασμό παρατήρησαν πώς ἡ μικρή Μαρία ὄχι μόνο δέν ἔφερε κάποια ἀντίσταση, ὅπως ἦταν φυσικό, νά ἀποχωριστεῖ τούς γονεῖς της, ἀλλά μέ χαρά ἀκολούθησε τόν σεβάσμιο Ζαχαρία στό Ναό τοῦ Κυρίου. Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ εἶχε σκεπάσει κάθε φυσική Της ἀντίδραση, τήν εἶχε καταστήσει ἤδη πολύτιμο σκεῦος ἐκλογῆς. Ἡ παμπάλαια χριστιανική παράδοση ἀναφέρει πώς ὁ γέρων Ζαχαρίας, κατά θείαν ἔμπνευση, ὁδήγησε τή Μαρία στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Ἐκεῖ, στό ἱερότατο, θεοσκότεινο καί ἀπρόσιτο διαμέρισμα τοῦ Ναοῦ εἰσῆλθε γιά νά περάσει τά παιδικά Της χρόνια ἀμόλυντη ἀπό τήν ἀνθρώπινη ἁμαρτία, ὡς πολύτιμος θησαυρός σέ ἀσφαλές θησαυροφυλάκιο!
Οἱ συνθῆκες ζωῆς στό χῶρο ἐκεῖνο ἦταν λίαν δυσμενεῖς γιά ἕνα κοινό θνητό. Ὅπως εἴπαμε, βασίλευε πυκνό σκοτάδι καί ἡ εἴσοδος ὁποιουδήποτε ἦταν αὐστηρά ἀπαγορευμένη, γιά τή χορήγηση τροφῆς. Ὅμως ἡ μικρή Μαρία δέν ἦταν μία ὁποιαδήποτε κοινή θνητή. Εἶχε κληθεῖ ἀπό τή γαστέρα τῆς μητέρας Της νά γίνει ἡ μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀφιλόξενος χῶρος τοῦ ἄδυτου τοῦ Ναοῦ μεταβλήθηκε γιά χάρη Της σέ παραδείσιο περιβάλλον. Οὐράνιο ἄκτιστο φῶς, πού μόνο Αὐτή ἔβλεπε, φώτιζε ἄπλετα καί ἐκτυφλωτικά τό χῶρο. Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ βρίσκονταν ἀδιάκοπα κοντά Της καί τῆς κρατοῦσαν συντροφιά. Ἄλλοι ἄγγελοι τῆς κουβαλοῦσαν μυστική οὐράνια τροφή καί ἄλλοι τήν ὑπηρετοῦσαν.
Αὐτό κράτησε δώδεκα ὁλόκληρα χρόνια, μέχρι τήν ἡλικία τῶν δεκαπέντε χρόνων Της. Τότε ὁ Ζαχαρίας μαζί μέ ἄλλους σεβάσμιους καί εὐλαβεῖς ἱερεῖς τοῦ Ναοῦ ἀποφάσισαν νά βγάλουν τή Μαρία ἀπό τά Ἅγια τῶν Ἁγίων καί νά τήν ὁδηγήσουν στόν κόσμο. Γιά προστασία τήν ἀρραβώνιασαν μέ τόν εὐσεβῆ καί μεστό ἡλικίας Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, διατελοῦσε σέ χηρεία καί εἶχε τήν προστασία παιδιῶν του ἀπό τήν πρώτη γυναίκα του. Ἐγκαταστάθηκαν στήν ὄμορφη καί ἥσυχη κώμη Ναζαρέτ, ὅπου ἐκεῖ λίγο καιρό ἀργότερα ἔγινε ὁ ἅγιος Εὐαγγελισμός Της.
Ἡ μεγάλη καί παγκόσμια θεομητορική ἑορτή τῶν Εἰσοδίων ἑορτάζεται λαμπρά ἀπό τήν Ἐκκλησία μας. Οἱ ἱερές ἀκολουθίες ἔχουν πανηγυρικό χαρακτήρα. Μεγάλοι ὑμνογράφοι, ὅπως ὁ Γεώργιος Νικομηδίας, Λέων ὁ Μάγιστρος, Ἰωσήφ ὁ Ὑμνογράφος, Σέργιος ὁ Ἁγιοπολίτης καί ὁ Βασίλειος ὁ Πηγορίτης συνέθεσαν ὕμνους μεγάλης ποιητικῆς καί θεολογικῆς ἀξίας. «Χαίρει ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ τόν οὐρανόν τόν νοητόν πορευόμενον ὀρῶντες εἰς θεῖον οἶκον ἀνατραφῆναι σεπτῶς» ἀναφέρει ἕνας ὕμνος. Οἱ πιστοί κατακλύζουμε τούς ναούς καί τιμοῦμε τήν Ἀειπάρθενο, ἡ Ὁποία ἔγινε αἰτία τῆς σωτηρίας μας καί μᾶς σκεπάζει κάτω ἀπό τίς ἀέναες προσευχές Της στόν Υἱό Της καί Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστό.
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Ἡ Θεοτόκος εἶναι ἡ ἁγιότερη ἀνθρώπινη ὕπαρξη, ἡ Ὁποία ἐπιλέχτηκε ἀπό τό Θεό ἀνάμεσα σέ ἑκατομμύρια ἄλλα κορίτσια, γιά νά παίξει ρόλο πρωταγωνιστικό στή διαδικασία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καί ὁλοκλήρου τῆς δημιουργίας. Ἡ θεία πανσοφία διεῖδε στό ἱερότατο πρόσωπό Της τήν ἄκρα καθαρότητα καί ἁγιότητα, ἡ ὁποία ἦταν ἀπαραίτητη γιά νά καταστεῖ μητέρα τοῦ ἀπόλυτα ἁγίου Θεοῦ.
Ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων ἔχει ὡς στόχο νά μᾶς διδάξει πολύ ὑψηλές ἔννοιες γύρω ἀπό τήν προσωπικότητα τῆς Θεοτόκου. Νά μᾶς μυήσει στήν ἀσύλληπτα βαθιά θεολογία γύρω ἀπό τήν ἀνεπανάληπτη συμβολή Της στήν ὑλοποίηση τοῦ θείου σχεδίου τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου.
Ὁ ἱστορικός πυρήνας τοῦ γεγονότος τῶν Εἰσοδίων ἐλάχιστα ἀπασχολεῖ τήν Ἐκκλησία, ὅσο ἡ θεολογική του σημασία. Κάποιοι ὑποστηρίζουν, πώς, ἐπειδή ἡ πρώτη γραπτή μαρτυρία τοῦ γεγονότος ἀναφέρεται στό ἀπόκρυφο «Πρωτοευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου», δέν θά πρέπει νά θεωρεῖται ἀξιόπιστη. Γιά τήν ὀρθόδοξη θεολογία μας ὅμως αὐτό καθ’ ἑαυτό τό ἱστορικό γεγονός ἔχει ἐλάχιστη σημασία σέ σχέση μέ τή θεολογική καί ἠθική του σημασία.
Ὁ Ναός τῆς Ἱερουσαλήμ εἶναι εἰκόνα τῆς Θεομήτορος. Εἶναι γνωστή ἡ πίστη στήν ἱερότητα τοῦ Ναοῦ ἀπό τούς Ἰουδαίους. Πίστευαν ὅτι μέσα σ’ αὐτόν κατοικεῖ ὁ Θεός, γι’ αὐτό ἀνέβαιναν στό λόφο Σιῶν, πού ἦταν κτισμένος μέ σεβασμό καί τρόμο, σάν νά προσεγγίζουν τόν Ἴδιο τό Θεό. Ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης θεωρεῖτο ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὁρατή παρουσία Του στή γῆ. Οὐδείς τολμοῦσε νά προσεγγίσει στό διαμέρισμα τοῦ Ναοῦ, πού ὀνομαζόταν Ἅγια τῶν Ἁγίων, παρά μόνο ὁ ἀρχιερέας τοῦ ἔτους, μία φορά τό χρόνο, κατά τήν πένθιμη ἡμέρα τοῦ Ἐξιλασμοῦ. Εἰσερχόταν ἀνυπόδητος στό φοβερό ἐκεῖνο χῶρο, ντυμένος ἕνα λινό ποδήρη χιτώνα, γιά νά θυμιάσει. Ἔκτοτε κανένας δέν τολμοῦσε νά πλησιάσει ἐκεῖ.
Ὁ ἁπλός λαός δέν ἐπιτρεπόταν νά εἰσέρχεται σέ κανένα διαμέρισμα τοῦ Ναοῦ, ἀλλά μόνο τό ἱερατεῖο στόν πρόναο καί τά Ἅγια. Οἱ προσκυνητές λαϊκοί στέκονταν στό τεράστιο προαύλιο καί τίς διάφορες παρακείμενες στοές, ἀπό ὅπου προσεύχονταν καί παρακολουθοῦσαν τίς τελετουργίες τῶν ἱερέων.
Ἡ Παναγία μας εἶναι ὁ νοητός ναός τοῦ Θεοῦ. Τό ἱερότατο νοητό τέμενος, μέσα στό ὁποῖο καταδέχτηκε νά οἰκήσει ὁ αἰώνιος καί ἄπειρος Θεός. Ὁ ἱερός ὑμνογράφος τῆς ἑορτῆς, θέλοντας νά τονίσει αὐτήν τήν καταπληκτική παρομοίωση, ἔγραψε πώς ἡ Θεοτόκος εἶναι, «Ὁ καθαρότατος ναός τοῦ Σωτῆρος, ἡ πολυτίμητος παστάς καί παρθένος, τό ἱερόν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ». Ἄν θεωρεῖτο ἱερός ὁ Ναός τῆς Ἱερουσαλήμ, στόν ὁποῖο ὑποτίθεται ὅτι κατοικοῦσε, σύμφωνα μέ τήν πίστη τῶν Ἰουδαίων, ὁ Θεός, ἄς σκεφτοῦμε πόσο πιό ἅγια καί ἱερή θά μποροῦσε νά θεωρεῖται ἡ Θεοτόκος, ἡ Ὁποία κράτησε πραγματικά στά πάναγνα σπλάχνα Της τό σαρκωμένο Λόγο καί τόν ἔθρεψε ἀπό τά τίμια αἵματά Της! Ὁ Ναός τῆς Ἱερουσαλήμ καταστράφηκε καί ἀφανίστηκε ἀπό τούς Ρωμαίους κατακτητές. Ἀντίθετα ὁ νοητός ναός τοῦ Θεοῦ, ἡ Παρθένος Μαρία, μένει στούς αἰῶνες καί ἀπολαμβάνει ὕψιστες τιμές ἀπό τούς μυριάδες πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν.
Ἡ εἴσοδος τῆς Θεοτόκου στό Ναό τῆς Ἱερουσαλήμ θέλει νά φανερώσει τό ἀκατανόητο ὕψος τῆς ἁγνότητας καί ἁγιότητάς Της. Μέσα στά ἀπρόσιτα Ἅγια τῶν Ἁγίων διαφυλάχτηκε ἡ ἁγνότητά της καί καλλιεργήθηκε ἡ ἁγιότητά Της. Μόνο μέσα σέ ἕνα τέτοιο ἱερό χῶρο μποροῦσε νά προφυλαχτεῖ ἡ ἀπαιτούμενη ἁγνότητά Της ἀπό τήν ἀφάνταστη ἁμαρτωλότητα τοῦ κόσμου. Μόνο ἡ συνοίκηση μέ τούς ἁγίους ἀγγέλους θά μποροῦσε νά καλλιεργήσει τήν ἁγιότητά Της. Ἡ ἀνθρώπινη ἀνομία εἶχε τέτοια δύναμη καί ὁρμή ὥστε ἄν ἡ Παρθένος Μαρία βρισκόταν στόν κόσμο δέ γνωρίζουμε ἄν θά μποροῦσε νά διατηρήσει τό ὕψος τῆς ἁγιότητας πού χρειαζόταν νά δεχτεῖ τόν ἀπόλυτα ἅγιο Θεό στά σπλάχνα Της.
Στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ἔχουμε ὑπέρβαση τῆς πεπτωκυίας ἀνθρωπίνης φύσεως καί ἀποκατάσταση τῆς πρότερης προπτωτικῆς. Αὐτή γεννήθηκε βεβαίως μέ τήν πτωτική φύση, ὡς κληρονόμος τῆς ἁμαρτίας τῶν πρωτοπλάστων γεναρχῶν μας. Ὅμως ἡ θεία χάρις σταδιακά τήν ἐξύψωνε ἀπό τή νηπιακή Της ἡλικία μέχρι τόν Εὐαγγελισμό Της, ὁπότε μέ τήν ἐπισκίαση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καθαρίστηκε ἀπόλυτα ἀπό τό προπατορικό ἁμάρτημα καί πῆρε τήν προπτωτική ἀδιάφθορη φύση. Μόνο ἔτσι ἀπαλλαγμένη ἀπό τό ἄχθος τῆς πτωτικῆς φύσεως καί τή φθορά τῆς ἁμαρτωλότητας, μποροῦσε νά ἐπιτελέσει τήν ὑπέρτατη ἀποστολή Της. Οἱ εὐσεβεῖς διηγήσεις περί τῆς θαυμαστῆς διαμονῆς Της στό Ναό ἐκφράζουν ἀκριβῶς αὐτή τήν πίστη τῆς προοδευτικῆς καθάρσεώς Της.
Ἡ εὐλογημένη εἴσοδος τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό ἀποτελεῖ τήν ἀπαρχή τῆς πραγματοποιήσεως τῆς προαιώνιας βουλῆς τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου. Στήν ὑμνολογία τῆς μεγάλης ἑορτῆς ψάλλουμε πώς «Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τό προοίμιον καί τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις». Ἀποτελεῖ τή χαραυγή τῆς λυτρώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἀπό τή δουλεία τῆς ἁμαρτίας . Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει λαμπρά τό γεγονός. Ὡς συνειδητοί πιστοί τοῦ Χριστοῦ, εἴμαστε θερμοί καί ἀέναοι τιμητές τοῦ ἱεροῦ προσώπου τῆς Θεομήτορος, διότι ἡ συμβολή Της στό ἔργο τῆς σωτηρίας μας ὑπῆρξε καθοριστικός. Μέ ἄκρατο ἐνθουσιασμό ὑμνοῦμε τή μεγάλη ἑορτή καί γεραίρουμε τή Θεοτόκο, ψάλλοντας «ἐν ἐνί στόματι» μαζί μέ τόν ἱερό ὑμνογράφο τῆς ἡμέρας «Χαῖρε, τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις».
Ρωμαίικο οδοιπορικό
Ἡ μικρή Μαρία ἀπό βρέφος ἦταν στολισμένη μέ χάριτες καί ἰδιότητες λογικά ἀνεξήγητες. Φάνηκε ἀπό τότε πώς ἦταν ξεχωρισμένη ἀπό τό Θεό νά ὑπηρετήσει τό σχέδιο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου. Ἡ σύνεση, ἡ πραότητα, ἡ ταπείνωση καί ἡ ὑπακοή Της κατέπλησσε τούς γονεῖς Της καί τόν κοινωνικό τους περίγυρο.
Ὅταν ἡ Μαρία ἔγινε τριῶν ἐτῶν, οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς της ἀποφάσισαν νά πραγματοποιήσουν τήν ὑπόσχεσή τους πρός τό Θεό, νά Τοῦ προσφέρουν ὡς δῶρο τήν ἀγαπημένη τους θυγατέρα. Ἄλλωστε, ὅπως λέει ἡ παράδοση, βρισκόταν σέ τέτοια προχωρημένη ἡλικία καί οἱ δυό τους, ὥστε δέν μποροῦσαν πιά νά φροντίσουν τή μικρή Μαρία. Ἔτσι ὅδευσαν πρός τό Ναό τοῦ Κυρίου στήν Ἱερουσαλήμ. Ἐκεῖ συνάντησαν τό συγγενή τους ἱερέα Ζαχαρία, πατέρα τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄτεκνος καί αὐτός ὡς τότε. Ὑπηρετοῦσε μέ φόβο Θεοῦ τό ἱερό καί προσευχόταν ἀδιάκοπα νά τόν ἐλεήσει ὁ Θεός καί νά ἀποκτήσει καί αὐτός παιδί μέ τήν ἀγαπημένη του σύζυγο Ἐλισάβετ.
Ἡ ἄφιξή τους στόν περικαλλή Ναό γέμισε τήν ψυχή τους μέ κατάνυξη καί εὐλάβεια. Πατούσαν τόν ἱερό χῶρο, ὅπου ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου ἦταν αἰσθητή. Οἱ Ἰουδαῖοι πίστευαν πώς ὁ Ναός ἦταν ἡ κατοικία τοῦ Θεοῦ καί θρόνος του τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, γι’ αὐτό τό διαμέρισμα ἐκεῖνο θεωρεῖτο χῶρος δέους καί τρόμου. Κανένας δέν ἔμπαινε ἐκεῖ, παρά μονάχα ὁ ἀρχιερέας τοῦ ἔτους μία φορά τό χρόνο, τήν ἡμέρα τοῦ Ἐξιλασμοῦ, γιά νά θυμιάσει, ἀνυπόδητος, ἀσκεπής καί μέ ἕνα λιτό χιτώνα.
Ὁ ἱερέας Ζαχαρίας τούς ὑποδέχτηκε σέ κάποια ἀπό τίς μεγάλες πύλες τῆς μεγάλης αὐλῆς. Ὁ λαός δέν ἐπιτρεπόταν νά εἰσέλθει στό Ναό. Μόνο ὁ ἀρχιερέας, οἱ ἱερεῖς καί λευίτες εἰσέρχονταν στόν πρόναο καί τά Ἅγια, γιά νά προσφέρουν τίς καθιερωμένες ἀπό τό Μωυσῆ θυσίες καί νά ἐπιτελέσουν τίς τελετουργίες. Ὁ λαός στεκόταν στήν εὐρύχωρη αὐλή καί στίς ἀπειράριθμες παρακείμενες στοές, ὅπου παρακολουθοῦσε τίς θυσίες, τίς προσευχές καί τίς ἄλλες διάφορες τελετές τῶν ἱερέων.
Μέ ἔκπληξη καί θαυμασμό παρατήρησαν πώς ἡ μικρή Μαρία ὄχι μόνο δέν ἔφερε κάποια ἀντίσταση, ὅπως ἦταν φυσικό, νά ἀποχωριστεῖ τούς γονεῖς της, ἀλλά μέ χαρά ἀκολούθησε τόν σεβάσμιο Ζαχαρία στό Ναό τοῦ Κυρίου. Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ εἶχε σκεπάσει κάθε φυσική Της ἀντίδραση, τήν εἶχε καταστήσει ἤδη πολύτιμο σκεῦος ἐκλογῆς. Ἡ παμπάλαια χριστιανική παράδοση ἀναφέρει πώς ὁ γέρων Ζαχαρίας, κατά θείαν ἔμπνευση, ὁδήγησε τή Μαρία στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Ἐκεῖ, στό ἱερότατο, θεοσκότεινο καί ἀπρόσιτο διαμέρισμα τοῦ Ναοῦ εἰσῆλθε γιά νά περάσει τά παιδικά Της χρόνια ἀμόλυντη ἀπό τήν ἀνθρώπινη ἁμαρτία, ὡς πολύτιμος θησαυρός σέ ἀσφαλές θησαυροφυλάκιο!
Οἱ συνθῆκες ζωῆς στό χῶρο ἐκεῖνο ἦταν λίαν δυσμενεῖς γιά ἕνα κοινό θνητό. Ὅπως εἴπαμε, βασίλευε πυκνό σκοτάδι καί ἡ εἴσοδος ὁποιουδήποτε ἦταν αὐστηρά ἀπαγορευμένη, γιά τή χορήγηση τροφῆς. Ὅμως ἡ μικρή Μαρία δέν ἦταν μία ὁποιαδήποτε κοινή θνητή. Εἶχε κληθεῖ ἀπό τή γαστέρα τῆς μητέρας Της νά γίνει ἡ μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀφιλόξενος χῶρος τοῦ ἄδυτου τοῦ Ναοῦ μεταβλήθηκε γιά χάρη Της σέ παραδείσιο περιβάλλον. Οὐράνιο ἄκτιστο φῶς, πού μόνο Αὐτή ἔβλεπε, φώτιζε ἄπλετα καί ἐκτυφλωτικά τό χῶρο. Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ βρίσκονταν ἀδιάκοπα κοντά Της καί τῆς κρατοῦσαν συντροφιά. Ἄλλοι ἄγγελοι τῆς κουβαλοῦσαν μυστική οὐράνια τροφή καί ἄλλοι τήν ὑπηρετοῦσαν.
Αὐτό κράτησε δώδεκα ὁλόκληρα χρόνια, μέχρι τήν ἡλικία τῶν δεκαπέντε χρόνων Της. Τότε ὁ Ζαχαρίας μαζί μέ ἄλλους σεβάσμιους καί εὐλαβεῖς ἱερεῖς τοῦ Ναοῦ ἀποφάσισαν νά βγάλουν τή Μαρία ἀπό τά Ἅγια τῶν Ἁγίων καί νά τήν ὁδηγήσουν στόν κόσμο. Γιά προστασία τήν ἀρραβώνιασαν μέ τόν εὐσεβῆ καί μεστό ἡλικίας Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, διατελοῦσε σέ χηρεία καί εἶχε τήν προστασία παιδιῶν του ἀπό τήν πρώτη γυναίκα του. Ἐγκαταστάθηκαν στήν ὄμορφη καί ἥσυχη κώμη Ναζαρέτ, ὅπου ἐκεῖ λίγο καιρό ἀργότερα ἔγινε ὁ ἅγιος Εὐαγγελισμός Της.
Ἡ μεγάλη καί παγκόσμια θεομητορική ἑορτή τῶν Εἰσοδίων ἑορτάζεται λαμπρά ἀπό τήν Ἐκκλησία μας. Οἱ ἱερές ἀκολουθίες ἔχουν πανηγυρικό χαρακτήρα. Μεγάλοι ὑμνογράφοι, ὅπως ὁ Γεώργιος Νικομηδίας, Λέων ὁ Μάγιστρος, Ἰωσήφ ὁ Ὑμνογράφος, Σέργιος ὁ Ἁγιοπολίτης καί ὁ Βασίλειος ὁ Πηγορίτης συνέθεσαν ὕμνους μεγάλης ποιητικῆς καί θεολογικῆς ἀξίας. «Χαίρει ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ τόν οὐρανόν τόν νοητόν πορευόμενον ὀρῶντες εἰς θεῖον οἶκον ἀνατραφῆναι σεπτῶς» ἀναφέρει ἕνας ὕμνος. Οἱ πιστοί κατακλύζουμε τούς ναούς καί τιμοῦμε τήν Ἀειπάρθενο, ἡ Ὁποία ἔγινε αἰτία τῆς σωτηρίας μας καί μᾶς σκεπάζει κάτω ἀπό τίς ἀέναες προσευχές Της στόν Υἱό Της καί Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστό.
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Ἡ Θεοτόκος εἶναι ἡ ἁγιότερη ἀνθρώπινη ὕπαρξη, ἡ Ὁποία ἐπιλέχτηκε ἀπό τό Θεό ἀνάμεσα σέ ἑκατομμύρια ἄλλα κορίτσια, γιά νά παίξει ρόλο πρωταγωνιστικό στή διαδικασία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καί ὁλοκλήρου τῆς δημιουργίας. Ἡ θεία πανσοφία διεῖδε στό ἱερότατο πρόσωπό Της τήν ἄκρα καθαρότητα καί ἁγιότητα, ἡ ὁποία ἦταν ἀπαραίτητη γιά νά καταστεῖ μητέρα τοῦ ἀπόλυτα ἁγίου Θεοῦ.
Ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων ἔχει ὡς στόχο νά μᾶς διδάξει πολύ ὑψηλές ἔννοιες γύρω ἀπό τήν προσωπικότητα τῆς Θεοτόκου. Νά μᾶς μυήσει στήν ἀσύλληπτα βαθιά θεολογία γύρω ἀπό τήν ἀνεπανάληπτη συμβολή Της στήν ὑλοποίηση τοῦ θείου σχεδίου τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου.
Ὁ ἱστορικός πυρήνας τοῦ γεγονότος τῶν Εἰσοδίων ἐλάχιστα ἀπασχολεῖ τήν Ἐκκλησία, ὅσο ἡ θεολογική του σημασία. Κάποιοι ὑποστηρίζουν, πώς, ἐπειδή ἡ πρώτη γραπτή μαρτυρία τοῦ γεγονότος ἀναφέρεται στό ἀπόκρυφο «Πρωτοευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου», δέν θά πρέπει νά θεωρεῖται ἀξιόπιστη. Γιά τήν ὀρθόδοξη θεολογία μας ὅμως αὐτό καθ’ ἑαυτό τό ἱστορικό γεγονός ἔχει ἐλάχιστη σημασία σέ σχέση μέ τή θεολογική καί ἠθική του σημασία.
Ὁ Ναός τῆς Ἱερουσαλήμ εἶναι εἰκόνα τῆς Θεομήτορος. Εἶναι γνωστή ἡ πίστη στήν ἱερότητα τοῦ Ναοῦ ἀπό τούς Ἰουδαίους. Πίστευαν ὅτι μέσα σ’ αὐτόν κατοικεῖ ὁ Θεός, γι’ αὐτό ἀνέβαιναν στό λόφο Σιῶν, πού ἦταν κτισμένος μέ σεβασμό καί τρόμο, σάν νά προσεγγίζουν τόν Ἴδιο τό Θεό. Ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης θεωρεῖτο ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὁρατή παρουσία Του στή γῆ. Οὐδείς τολμοῦσε νά προσεγγίσει στό διαμέρισμα τοῦ Ναοῦ, πού ὀνομαζόταν Ἅγια τῶν Ἁγίων, παρά μόνο ὁ ἀρχιερέας τοῦ ἔτους, μία φορά τό χρόνο, κατά τήν πένθιμη ἡμέρα τοῦ Ἐξιλασμοῦ. Εἰσερχόταν ἀνυπόδητος στό φοβερό ἐκεῖνο χῶρο, ντυμένος ἕνα λινό ποδήρη χιτώνα, γιά νά θυμιάσει. Ἔκτοτε κανένας δέν τολμοῦσε νά πλησιάσει ἐκεῖ.
Ὁ ἁπλός λαός δέν ἐπιτρεπόταν νά εἰσέρχεται σέ κανένα διαμέρισμα τοῦ Ναοῦ, ἀλλά μόνο τό ἱερατεῖο στόν πρόναο καί τά Ἅγια. Οἱ προσκυνητές λαϊκοί στέκονταν στό τεράστιο προαύλιο καί τίς διάφορες παρακείμενες στοές, ἀπό ὅπου προσεύχονταν καί παρακολουθοῦσαν τίς τελετουργίες τῶν ἱερέων.
Ἡ Παναγία μας εἶναι ὁ νοητός ναός τοῦ Θεοῦ. Τό ἱερότατο νοητό τέμενος, μέσα στό ὁποῖο καταδέχτηκε νά οἰκήσει ὁ αἰώνιος καί ἄπειρος Θεός. Ὁ ἱερός ὑμνογράφος τῆς ἑορτῆς, θέλοντας νά τονίσει αὐτήν τήν καταπληκτική παρομοίωση, ἔγραψε πώς ἡ Θεοτόκος εἶναι, «Ὁ καθαρότατος ναός τοῦ Σωτῆρος, ἡ πολυτίμητος παστάς καί παρθένος, τό ἱερόν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ». Ἄν θεωρεῖτο ἱερός ὁ Ναός τῆς Ἱερουσαλήμ, στόν ὁποῖο ὑποτίθεται ὅτι κατοικοῦσε, σύμφωνα μέ τήν πίστη τῶν Ἰουδαίων, ὁ Θεός, ἄς σκεφτοῦμε πόσο πιό ἅγια καί ἱερή θά μποροῦσε νά θεωρεῖται ἡ Θεοτόκος, ἡ Ὁποία κράτησε πραγματικά στά πάναγνα σπλάχνα Της τό σαρκωμένο Λόγο καί τόν ἔθρεψε ἀπό τά τίμια αἵματά Της! Ὁ Ναός τῆς Ἱερουσαλήμ καταστράφηκε καί ἀφανίστηκε ἀπό τούς Ρωμαίους κατακτητές. Ἀντίθετα ὁ νοητός ναός τοῦ Θεοῦ, ἡ Παρθένος Μαρία, μένει στούς αἰῶνες καί ἀπολαμβάνει ὕψιστες τιμές ἀπό τούς μυριάδες πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν.
Ἡ εἴσοδος τῆς Θεοτόκου στό Ναό τῆς Ἱερουσαλήμ θέλει νά φανερώσει τό ἀκατανόητο ὕψος τῆς ἁγνότητας καί ἁγιότητάς Της. Μέσα στά ἀπρόσιτα Ἅγια τῶν Ἁγίων διαφυλάχτηκε ἡ ἁγνότητά της καί καλλιεργήθηκε ἡ ἁγιότητά Της. Μόνο μέσα σέ ἕνα τέτοιο ἱερό χῶρο μποροῦσε νά προφυλαχτεῖ ἡ ἀπαιτούμενη ἁγνότητά Της ἀπό τήν ἀφάνταστη ἁμαρτωλότητα τοῦ κόσμου. Μόνο ἡ συνοίκηση μέ τούς ἁγίους ἀγγέλους θά μποροῦσε νά καλλιεργήσει τήν ἁγιότητά Της. Ἡ ἀνθρώπινη ἀνομία εἶχε τέτοια δύναμη καί ὁρμή ὥστε ἄν ἡ Παρθένος Μαρία βρισκόταν στόν κόσμο δέ γνωρίζουμε ἄν θά μποροῦσε νά διατηρήσει τό ὕψος τῆς ἁγιότητας πού χρειαζόταν νά δεχτεῖ τόν ἀπόλυτα ἅγιο Θεό στά σπλάχνα Της.
Στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ἔχουμε ὑπέρβαση τῆς πεπτωκυίας ἀνθρωπίνης φύσεως καί ἀποκατάσταση τῆς πρότερης προπτωτικῆς. Αὐτή γεννήθηκε βεβαίως μέ τήν πτωτική φύση, ὡς κληρονόμος τῆς ἁμαρτίας τῶν πρωτοπλάστων γεναρχῶν μας. Ὅμως ἡ θεία χάρις σταδιακά τήν ἐξύψωνε ἀπό τή νηπιακή Της ἡλικία μέχρι τόν Εὐαγγελισμό Της, ὁπότε μέ τήν ἐπισκίαση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καθαρίστηκε ἀπόλυτα ἀπό τό προπατορικό ἁμάρτημα καί πῆρε τήν προπτωτική ἀδιάφθορη φύση. Μόνο ἔτσι ἀπαλλαγμένη ἀπό τό ἄχθος τῆς πτωτικῆς φύσεως καί τή φθορά τῆς ἁμαρτωλότητας, μποροῦσε νά ἐπιτελέσει τήν ὑπέρτατη ἀποστολή Της. Οἱ εὐσεβεῖς διηγήσεις περί τῆς θαυμαστῆς διαμονῆς Της στό Ναό ἐκφράζουν ἀκριβῶς αὐτή τήν πίστη τῆς προοδευτικῆς καθάρσεώς Της.
Ἡ εὐλογημένη εἴσοδος τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό ἀποτελεῖ τήν ἀπαρχή τῆς πραγματοποιήσεως τῆς προαιώνιας βουλῆς τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου. Στήν ὑμνολογία τῆς μεγάλης ἑορτῆς ψάλλουμε πώς «Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τό προοίμιον καί τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις». Ἀποτελεῖ τή χαραυγή τῆς λυτρώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἀπό τή δουλεία τῆς ἁμαρτίας . Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει λαμπρά τό γεγονός. Ὡς συνειδητοί πιστοί τοῦ Χριστοῦ, εἴμαστε θερμοί καί ἀέναοι τιμητές τοῦ ἱεροῦ προσώπου τῆς Θεομήτορος, διότι ἡ συμβολή Της στό ἔργο τῆς σωτηρίας μας ὑπῆρξε καθοριστικός. Μέ ἄκρατο ἐνθουσιασμό ὑμνοῦμε τή μεγάλη ἑορτή καί γεραίρουμε τή Θεοτόκο, ψάλλοντας «ἐν ἐνί στόματι» μαζί μέ τόν ἱερό ὑμνογράφο τῆς ἡμέρας «Χαῖρε, τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις».
Ρωμαίικο οδοιπορικό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου