ἐν αἰθρίᾳ: Ερμηνευτική προσέγγιση του βιβλίου του Τωβίτ - Ο ιχθύς του Ραφαήλ ως προτύπωση του Ιησού Χριστού

Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

Ερμηνευτική προσέγγιση του βιβλίου του Τωβίτ - Ο ιχθύς του Ραφαήλ ως προτύπωση του Ιησού Χριστού

Οι άγιοι αρχάγγελοι Γαβριήλ, Μιχαήλ και Ραφαήλ. Αριστερά ο Γαβριήλ με την εικόνα της Θεοτόκου, προς την οποία έφερε τον Ευαγγελισμό. Στη μέση ο Μιχαήλ, που, κατά την παράδοση, είναι εκείνος που παίρνει τις ψυχές (στην εικ. υψώνει την ψυχούλα στον ουρανό με το αριστερό του χέρι). Δεξιά ο Ραφαήλ με τον περίφημο ιχθύ (ψάρι). Εικ. από εδώ.

Από εδώ

[...] Ας δούμε προσεκτικά τα μεγάλα θαύματα που έκανε ο Θεός (και όχι τα σπλάχνα τού ψαριού), για να κατανοήσουμε κάτι βαθύτερο: Να κατανοήσουμε για ποιο λόγο ο Θεός διέταξε τον Άγγελο Ραφαήλ, να χρησιμοποιήσει αυτά ειδικά τα σπλάχνα τού ψαριού, και όχι κάτι άλλο. Γιατί μια τέτοια κατανόηση, όχι μόνο βάζει τα πράγματα στη θέση τους, αλλά εκθέτει ανεπανόρθωτα τους Προτεστάντες που απορρίπτουν το άγιο αυτό βιβλίο της Αγίας Γραφής. Πώς είναι δυνατόν να απορρίπτουν ως "δεισιδαιμονικό" ένα βιβλίο τής Αγίας Γραφής, που ΠΡΟΦΗΤΕΥΣΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ; Ποιος άραγε ενέπνευσε την προφητεία αυτή για τον Κύριο, αν όχι ο Θεός;

Α. Ο ΙΧΘΥΣ

Ας ξεκινήσουμε από το ψάρι. Γιατί άραγε ο Θεός έκανε τα θαύματά του αυτά μέσω ενός ψαριού;

Θυμηθείτε: Τι ρόλο έπαιξε το ψάρι (= ΙΧΘΥΣ στα αρχαία), στην πρώτη Χριστιανική Εκκλησία; Οι κατακόμβες και οι αρχαίες Χριστιανικές Εκκλησίες, είναι γεμάτες με το σύμβολο αυτό, (όπως τής διπλανής εικόνας), τού οποίου τα γράμματα τού ονόματος, σχηματίζουν τη φράση: "Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ". Χρησιμοποιώντας λοιπόν το ψάρι για τη θεραπεία, κατ' εντολήν τού αγγέλου Ραφαήλ, δίνει το βιβλίο τού Τωβίτ ένα πρώτο μήνυμα: "Η Θεραπεία, και η νίκη κατά τών Δαιμόνων, δίνεται μόνο δια του Ιησού Χριστού, Θεού Υιού, Σωτήρος".

Β. Έφαγαν τη σάρκα

Μία δεύτερη προφητική προεικόνιση δίνεται από τη χρήση που έκαναν στη σάρκα τού ψαριού που έπιασαν. Λέει το κείμενο: "τον δε ιχθύν οπτήσαντες έφαγον" (Τωβίτ 6/στ: 5). Κατά τον λόγο τού Κυρίου Ιησού Χριστού: "η γαρ σαρξ μου αληθώς εστι βρώσις" (Ιωάννης 6/στ: 55).

Γ. Η καρδιά και το συκώτι

Ποιος είναι ο ρόλος τής καρδιάς και τού συκοτιού; Μα φυσικά η άντληση και το φιλτράρισμα τού ΑΙΜΑΤΟΣ! Τα δύο αυτά όργανα είναι τα κατ' εξοχήν όργανα που ασχολούνται με το αίμα! Γι' αυτό και επιλέχθηκαν από τον Άγγελο αυτά ειδικά τα όργανα τού ψαριού. Γιατί ο Θεός είναι Αυτός "ο Οποίος μας ελευθέρωσε από την εξουσία τού σκότους, και μας μετέφερε στη βασιλεία τού αγαπητού Υιού του· στον οποίο έχουμε την απελευθέρωση διαμέσου τού αίματός του" (Κολοσσαείς 1/α: 13,14). Και αυτή η απελευθέρωση, προεικονίσθηκε από την απελευθέρωση τής Σάρρας, από τον δαίμονα που την κρατούσε δέσμια στην εξουσία τού σκότους! Δια τού Ιχθύος Ιησού Χριστού λοιπόν, προεικονίσθηκε η δια τού Χριστού ελευθερία! Και ακόμα δεν πρέπει να μας διαφεύγει η σχέση τής καρδιάς με την αγάπη, και εδώ μάλιστα με την αγάπη τού Χριστού, που έφθασε μέχρι αίματος: "Αυτόν που μας αγάπησε, και μας έλουσε από τις αμαρτίες μας με το αίμα του" (Αποκάλυψη 1/α: 5).

Δ. Το θυμίαμα

Όμως με την καρδιά και με το συκότι έγινε επίσης θυμιάτισμα! Γιατί άραγε; Δεν λέει η Γραφή: "θυμιάματα, που είναι οι προσευχές των αγίων"; (Αποκάλυψις 5/ε: 8) Δεν δείχνει αυτό, ότι Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ σώζει τους αγίους από τη εξουσία τού Σατανά, δια τού αίματος τού Ιησού Χριστού; Δεν είναι ο καπνός σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος; "και οι ιερείς δεν μπορούσαν να σταθούν για να υπηρετήσουν, εξαιτίας τής νεφέλης· επειδή, η δόξα τού Κυρίου γέμισε τον οίκο τού Θεού" (Β΄ Χρονικών 5/ε: 14). Δεν είναι λοιπόν το θυμίαμα, προεικόνιση τής εν Αγίω Πνεύματι προσευχής τών Αγίων, που γίνεται εν Χριστώ Ιησού;

Ε. Η χολή

Αλλά και η θεραπεία τού τυφλού Τωβίτ, δεν είναι άραγε προεικόνιση τών λόγων τής Αγίας Γραφής, που επανέλαβε ο Χριστός για τον εαυτό Του;: "Πνεύμα Κυρίου είναι επάνω μου· γι' αυτό με έχρισε· με έστειλε για να φέρνω τα χαρμόσυνα νέα στους φτωχούς, για να γιατρέψω τούς συντριμμένους στην καρδιά, για να κηρύξω ελευθερία στους αιχμαλώτους, και ανάβλεψη στους τυφλούς, να αποστείλω τούς ψυχικά τσακισμένους σε ελευθερία, για να κηρύξω ευπρόσδεκτο χρόνο τού Κυρίου."; (Λουκάς 4/δ: 18,19). Δεν είναι η ιστορία τού Τωβίτ, μια ιστορία ανάβλεψης, απελευθέρωσης, παρηγοριάς προς τους συντετριμμένους και χαρμόσυνων νέων στους φτωχούς; Και όλα αυτά δια του ΙΧΘΥΟΣ Χριστού;

Προσέξτε λοιπόν: Αυτό το Ευαγγέλιο τής σωτηρίας, απελευθέρωσης και θεραπείας τού Χριστού, προς όλους αυτούς, προτυπώθηκε με θαυμάσιο τρόπο από τη χολή τού Ιχθύος. Θυμηθείτε τι λέει για τις εξαγγελίες τού Ευαγγελίου η Αγία Γραφή: "Και πήγα προς τον άγγελο, λέγοντας σ' αυτόν να μου δώσει το μικρό βιβλίο. Και μου λέει: Πάρε, και φά' το όλο· και θα πικράνει την κοιλιά σου, όμως στο στόμα σου θα είναι γλυκό σαν μέλι. 10 Και πήρα το μικρό βιβλίο από το χέρι τού αγγέλου, και το έφαγα ολοκληρωτικά· και στο στόμα μου ήταν γλυκό σαν μέλι· και όταν το έφαγα, πικράθηκε η κοιλιά μου. 11 Και μου λέει: Πρέπει πάλι να προφητεύσεις για λαούς και έθνη και γλώσσες και πολλούς βασιλιάδες." (Αποκάλυψη 10/ι: 9-11).

Η χολή είναι πικρή. Αλλά η ενέργειά της στον Τωβίτ ήταν γλυκιά θεραπεία. Έτσι και το Ευαγγέλιο τού Κυρίου Ιησού Χριστού που κηρύττουμε. Θεραπεύει, απελευθερώνει, παρηγορεί, σώζει. Γλυκό Ευαγγέλιο στο στόμα, Ευαγγέλιο παρηγοριάς, θεραπείας, απελευθέρωσης... Όμως πικρό για όσους το αφομοιώσουν, και προσαρμόσουν τη ζωή τους με αυτό, γιατί είναι γραμμένο ότι: "όλοι όσοι θέλουν να ζουν με τρόπο ευσεβή εν Χριστώ Ιησού, θα διωχθούν" (Β΄ Τιμόθεον 3/γ: 12). Ένα Ευαγγέλιο που κηρύττεται: "με πολλή υπομονή, με θλίψεις, με ανάγκες, με στενοχώριες, με ραβδισμούς, με φυλακές, με ακαταστασίες, με κόπους, με αγρυπνίες, με νηστείες" (Β΄ Κορινθίους 6/στ: 4,5). Ένα Ευαγγέλιο θεραπευτικό και θαυματουργικό, που όμως οι εχθροί του προσπαθούν να το φιμώσουν, όπως τότε, έτσι και τώρα, και ως τη συντέλεια τού αιώνος: "Και αφού τους κάλεσαν, τους παρήγγειλαν να μη μιλούν καθόλου ούτε να διδάσκουν στο όνομα του Ιησού. 19 Ο δε Πέτρος και ο Ιωάννης, αποκρινόμενοι σ' αυτούς, είπαν: Αν είναι δίκαιο μπροστά στον Θεό, να ακούμε εσάς μάλλον παρά τον Θεό, κρίνετέ το εσείς. 20 επειδή, εμείς δεν μπορούμε να μη λέμε όσα είδαμε και ακούσαμε. 21 Και εκείνοι, αφού τους απείλησαν ξανά, τους απέλυσαν" (Πράξεις 4/δ: 18-21).

Η χολή τού Ιχθύος, προτυπώνει το Ευαγγέλιο τού Χριστού, που αν και πικρό κατά κόσμον, αντίθετα κατά Θεόν, για τους Ευαγγελιζομένους, γλυκαίνει με τη θεραπεία του τους δικαίους και τους φωτίζει τα μάτια σαν του δικαίου Τωβίτ, "ώστε να φωτιστούν τα μάτια τού νου σας, στο να γνωρίσετε ποια είναι η ελπίδα τής πρόσκλησής του, και ποιος ο πλούτος τής δόξας τής κληρονομιάς του στους αγίους" (Εφεσίους 1/α: 18).

ΣΤ. Η θεραπεία τής κτίσεως και η αποστολή τού Υιού εκ τού Πατρός

Και τι θα πούμε για την φαινομενικά "χαριτωμένη" και "ασήμαντη" λεπτομέρεια που μας δίνει το βιβλίο τού Τωβίτ, για το σκύλο τού σπιτιού, που ακολούθησε τον Τωβία σε όλη του την περιπέτεια; Θυμηθείτε τι λέει: "και είπε Ραφαήλ προς Τωβίαν· ου γινώσκεις, αδελφέ, πώς αφήκας τον πατέρα σου; 2 προδράμωμεν έμπροσθεν της γυναικός σου και ετοιμάσωμεν την οικίαν· 3 λαβέ δε παρά χείρα την χολήν του ιχθύος. και επορεύθησαν, και συνήλθεν ο κύων όπισθεν αυτών" (Τωβίτ 1/α: 1-4). Ας το δούμε και στη Δημοτική: "και είπε ο Ραφαήλ προς τον Τωβία: "Δεν ξέρεις αδελφέ πώς άφησες τον πατέρα σου; Ας προχωρήσουμε μπροστά από τη γυναίκα σου και ας ετοιμάσουμε το οίκημα. Και πάρε στο χέρι τη χολή τού ψαριού". Και πορεύθηκαν, και ήλθε μαζί τους ο σκύλος πίσω τους". Προσέξτε τη διατύπωση, και σκεφθείτε το σχήμα: "Πατήρ, Υιός, Άγγελοι, Ευαγγέλιο, Νύμφη, Κτίσις". Τι έχουμε λοιπόν εδώ;

Δείτε κι εδώ την προφητική απεικόνιση:

α. Άγγελος ενισχύει και παροτρύνει τον Υιό να επιστρέψει στον Πατέρα Του, κατά το: "Και βρισκόταν εκεί μέσα στην έρημο 40 ημέρες πειραζόμενος από τον σατανά· και ήταν μαζί με τα θηρία· και οι άγγελοι τον υπηρετούσαν" (Μάρκος 1/α: 13). και κατά το: "Πατέρα, αν θέλεις, να απομακρύνεις από μένα τούτο το ποτήρι· όμως, όχι το δικό μου θέλημα, αλλά το δικό σου ας γίνει. Και φάνηκε σ' αυτόν ένας άγγελος από τον ουρανό ενισχύοντάς τον" (Λουκάς 22/κβ: 42). Όπως ο Τωβίας ενισχύθηκε από τον Άγγελο Ραφαήλ και νίκησε σε αυτή την περιπέτεια, κατανικώντας τον δαίμονα και θεραπεύοντας και κηρύττοντας ελπίδα, έτσι και ο Χριστός ενισχυόμενος από Αγγέλους, διένυσε την επίγεια πορεία του μεταξύ ανθρωπόμορφων θηρίων και δαιμονίων, στην επίγεια πνευματική έρημο, και ως το τέλος, ως την τελευταία του αγωνία στο Όρος τών Ελαιών, παρακινήθηκε από άγγελο να επιστρέψει νικητής στον Πατέρα Του.

β. Ετοιμασία τής οικίας για τη Νύμφη, κατά το: "Στο σπίτι τού Πατέρα μου υπάρχουν πολλά οικήματα· διαφορετικά θα σας το έλεγα! Πηγαίνω να σας ετοιμάσω τόπο. 3 Και αφού πάω και σας ετοιμάσω τόπο, έρχομαι πάλι, και θα σας παραλάβω κοντά σε μένα, για να είστε κι εσείς, όπου είμαι εγώ." (Ιωάννης 14/ιδ: 2,3). Και ποια είναι η γυναίκα του Χριστού; "Οι άνδρες, αγαπάτε τις γυναίκες σας, όπως και ο Χριστός αγάπησε την εκκλησία, και παρέδωσε τον εαυτό του για χάρη της" (Εφεσίους 5/ε: 25). Έτσι και ο Τωβίας αγάπησε τη Σάρρα, και ΤΟΛΜΗΣΕ να την παντρευτεί, γνωρίζοντας ότι κινδυνεύει θανάσιμα από τον δαίμονα που τη φρουρούσε αιχμάλωτη. Παρέδωσε τον εαυτό του για χάρη της και την έσωσε, και τώρα την αφήνει πίσω προσωρινά και προπορεύεται απ' αυτήν, για να προετοιμάσει την οικία. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Χριστός, παρέδωσε τη ζωή του χάριν τής Εκκλησίας, και πορεύθηκε πριν απ' αυτήν στον Πατέρα, για να της ετοιμάσει τόπο, "και έτσι, θα είμαστε πάντοτε μαζί με τον Κύριο" (Α΄ Θεσσ. 4/δ: 17).

γ. Με το Ευαγγέλιο ανά χείρας

Λέει ο άγγελος στον Τωβίτ: "πάρε στο χέρι τη χολή τού ψαριού. Και πορεύθηκαν" (Τωβίτ 11/ια: 3).

κατά το: "πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, 20 διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν· και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος" (Ματθαίος 28/κη: 19,20). Πράγματι, όπως ο Τωβίτ κατά την αναχώρησή του έλαβε στα χέρια του τη χολή, (το σύμβολο τού Ευαγγελίου), έτσι και ο Υιός λαμβάνοντας και παραδίδοντας στους μαθητές του το Ευαγγέλιο, αναχωρεί, παραγγέλλοντάς τους να κηρύξουν σε όλη την οικουμένη.

δ. Και η κτίση ακολουθεί

Και όπως ο πιστός τους σκύλος τους ακολουθούσε σε όλη τη διάρκεια τής περιπέτειάς τους, έτσι και η κτίση ακολουθεί την ενδόξαση τού ανθρώπου, όταν τελευταία, κατά τον μέλλοντα αιώνα, μετέχει κι αυτή στις Θείες Ευλογίες, κατά το:

"η μεγάλη προσδοκία τής κτίσης προσμένει τη φανέρωση των παιδιών τού Θεού. 20 Επειδή, η φύση υποτάχθηκε στη ματαιότητα, όχι θεληματικά, αλλά εξαιτίας εκείνου που την υπέταξε, 21 με την ελπίδα ότι, και η ίδια η κτίση θα ελευθερωθεί από τη δουλεία τής φθοράς, και θα μεταβεί στην ελευθερία τής δόξας των παιδιών τού Θεού." (Ρωμαίους 8/η: 19-21).

Το σκυλί βαδίζει με λαχτάρα πίσω από τον άγγελο και τον άνθρωπο, ακολουθώντας τους χαρούμενο στη μέλλουσα να αποκαλυφθεί χαρά και δόξα τού σπιτικού τού Τωβίτ, και να συμφάγει μαζί τους στο πλούσιο γεύμα τής χαράς τους. Έτσι και η κτίση, μετά τους αγγέλους και τους ανθρώπους, ακολουθεί και αυτή το δρόμη τής αφθαρσίας και τής ευλογίας, στο σπιτικό του Πατρός. Αυτή είναι η σειρά: Προπορεύονται οι άγγελοι, δείχνοντας το δρόμο και βοηθώντας, κατά το: "ο λόγος που ειπώθηκε διαμέσου αγγέλων" (Εβραίους 2/β: 2), και κατά το: "Δεν είναι όλοι λειτουργικά πνεύματα, που αποστέλλονται προς υπηρεσία, για εκείνους που πρόκειται να κληρονομήσουν σωτηρία;" (Εβραίους 1/α: 14). Γιατί οι άγγελοι θύμισαν στον Παλαιοδιαθηκικό άνθρωπο: "ου γινώσκεις, αδελφέ, πώς αφήκας τον πατέρα σου;" (Τωβίτ 11/ια: 2), κατά το πρότυπο τού "Ασώτου υιού", που μετά χρόνου επέστρεψε προς τον Πατέρα. Έτσι οι άγγελοι κατά τον καιρό τής Παλαιάς Διαθήκης προβάδιζαν παρακινώντας τον άνθρωπο προς τη σωτηρία, υπενθυμίζοντάς του την απομάκρυνση τού Αδάμ από τον Πατέρα, και δια Ιησού Χριστού ο άνθρωπος εισάγεται και πάλι στην οικία τού Πατρός. Και η κτίση ακολουθεί τον άνθρωπο προς την αφθαρσία, σαν το πιστό σκυλί τού Τωβία.

Πρόκειται για μια προφητική εικόνα που ήδη εξ αρχής τού βιβλίου τού Τωβίτ έχει δοθεί, και σε άλλο χωρίο τού Τωβίτ, όπου ο πατήρ λέει προς τον υιό:

""έτοιμος γίνου προς την οδόν· και ευοδωθείητε". Και ητοίμασεν ο υιος αυτού τα προς την οδόν. Και είπεν αυτώ ο πατήρ αυτού: "Πορεύου μετά του ανθρώπου τούτου, ο δε εν τω ουρανω οικών Θεός ευοδώσει την οδόν υμών, και ο άγγελος αυτού συμπορευθήτω υμίν". Και εξήλθαν αμφότεροι απελθείν και ο κύων του παιδαρίου μετ' αυτών." (Τωβίτ 5/ε: 17). Η ίδια εικόνα: Ο Πατήρ αποστέλλει τον Υιόν να λάβει αυτό που του ανήκει, και τον καλεί "να πορευθεί μετά τού ανθρώπου". Στην πορεία αυτή τού σχεδίου τής σωτηρίας τού Θεού, προπορεύθηκαν οι άγγελοι, ακολουθούν οι άνθρωποι, και τελευταία εισέρχεται στη δόξα τής αφθαρσίας τη κτίση. [...]

Δείτε σχετικά: Η γιορτή των αγγέλων - "Άγνωστοι" αρχάγγελοι

Άγιοι εξωγήινοι + στενές επαφές

Το έργο των αγγέλων

Άγ. Ιωάννης Δαμασκηνός, Περί αγγέλων