Γαλλία: ο άγιος Μαρτίνος της Τουρ, ο Ελεήμων και Θαυματουργός (12 Νοεμβρίου)

Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της αρχαίας ευρωπαϊκής ιστορίας είναι ο άγιος Μαρτίνος της Τουρ (Tours) ο Ελεήμων και Θαυματουργός (Μαρτίνος της Τουρώνης, Μαρντέν ντε Τουρ, 316-397 μ.Χ.), προστάτης άγιος της Γαλλίας, το βίο του οποίου συνέγραψε ο μαθητής του Σουλπίκιος Σεβήρος.
Ο άγιος Μαρτίνος ήταν ένας μορφωμένος και όμορφος νέος, καταγόμενος από τη Σαβωρία της Παννονίας. Άρχισε σταδιοδρομία ως αξιωματικός του ρωμαϊκού («βυζαντινού») στρατού, όπου έγινε παράδειγμα ευγενικής και φιλάνθρωπης συμπεριφοράς. Είναι γνωστό και αποτυπωμένο από πολλούς γλύπτες και ζωγράφους (και από το Δομίνικο Θεοτοκόπουλο) το επεισόδιο, όπου έκοψε στα δυο το στρατιωτικό του μανδύα για να ντύσει ένα γυμνό ζητιάνο. Την επόμενη νύχτα εμφανίστηκε ο Κύριος στον ύπνο του και του είπε δείχνοντάς του τον μανδύα του «Μαρτίνε, αν και κατηχούμενος ακόμη, με ζέστανες δίνοντας στον επαίτη τον μανδύα σου» (ορθόδοξη φορητή εικόνα του 16ου αι. με αυτό το θέμα από τη συλλογήNicolenko, στο Παρίσι, κοσμεί το εξώφυλλο του 3ου τόμου του έργου Χαρίσματα και χαρισματούχοι, έκδ. ιεράς μονής Παρακλήτου, Ωρωπός 1997).



Τελικά, ο άγιος παραιτήθηκε από το στράτευμα και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη μεγάλη του αγάπη, το Χριστό. Αφού βαπτίστηκε (γιατί μέχρι τότε ήταν κατηχούμενος, δηλ. σε στάδιο
προετοιμασίας για το βάπτισμά του) πήγε στον άγιο Ιλάριο του Πουατιέ (ένα επίσης σημαντικό άγιο και Πατέρα της Εκκλησίας του 4ου αι. στη Γαλλία). Όταν απέκτησε την κατάλληλη παιδεία, έγινε κληρικός και στη συνέχεια επίσκοπος στην Τουρ.
Αγαπώντας την ησυχία και τη νοερά προσευχή, την οποία εσωτερικά εξασκούσε διαρκώς, έζησε για μεγάλο διάστημα ως αναχωρητής μέσα στο δάσος και από εκεί εκτελούσε τα καθήκοντά του.

Για την προσευχή του αγίου διαβάζουμε σε ειδικό άρθρο: «Ο βιογράφος του μας παρέχει την καταπληκτική για τον τόπο και τον χρόνο μαρτυρία, πως ο άγιος “semper orabat” (=πάντοτε προσευχόταν)! Παράλληλα συναντούμε κάποιες νύξεις για την μυστική ζωή του, oι όποιες προφανώς προέρχονται από περιστασιακές δικές του εκμυστηρεύσεις στους μαθητές του, σχετικά με το πως εκτελούσε την εντολή τού “αδιαλείπτως προσεύχεσθε”. Το κύριο συστατικό αυτής της πνευματικής καταστάσεως είναι η διηνεκιή ανάτασις της ψυχής προς τα ουράνια (“animus caelo semper intentus”). Πρέπει να παρατηρήσουμε πως εδώ η σημασία της λέξεως ψυχή (animus, και όχι anima) ταυτίζεται απόλυτα με εκείνη της λέξεως νους των μεταγενεστέρων Πατέρων, πρόκειται δηλ. για νοερά προσευχή» (Ιωάννη μοναχού Αγιαννίτη, «Η προσευχή του αγίου Μαρτίνου», ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ, ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ, ΤΕΥΧΟΣ 4 – και: εδώ).

Διακρίθηκε για τον ενάρετο βίο του και τις σπουδαίες υπηρεσίες που πρόσφερε στο ποίμνιό του. Φρόντισε για τη γνώση της χριστιανικής διδασκαλίας από το λαό. Ίδρυσε τη μονή του Μαρμουτιέ και εργάστηκε για την ενίσχυση του χριστιανισμού, ιδίως μεταξύ των αγροτών. Στα χρόνια του πολλοί στράφηκαν στο χριστιανισμό, εγκαταλείποντας τα είδωλα.
Ήταν πολύ αγαπητός, γι’ αυτό και είχε ογδόντα μαθητές, με τους οποίους συνεργαζόταν στα έργα και στη διδασκαλία του. Ενώ ακόμη ζούσε, απόχτησε το χάρισμα να κάνει θαύματα.
Μαζί με τον πάπα Σιρίκιο και τον άγιο Αμβρόσιο του Μιλάνου διαμαρτυρήθηκε για την εκτέλεση του αιρετικού Πρισκιλιανού (με την κατηγορία της μαγείας) από τον αυτοκράτορα Μάγνο Μάξιμο, την οποία είχε προσπαθήσει με κόπο να αποτρέψει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Ο άγιος αρρώστησε στο χωριό Κάνδην, όπου και παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο σε ηλικία 81 ετών. Η μνήμη του τιμάται στη δύση στις 11 Νοεμβρίου, με μια γιορτή πλούσια σε λαϊκά έθιμα (πολλά προχριστιανικής προέλευσης) και στην ανατολή (σε μας) στις 12 Νοεμβρίου.



Πηγές των παραπάνω: Γεωργίου Πιπεράκι, Η εν Ορθοδοξία Ηνωμένη Ευρώπη.
Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν Ηλίου, λ. «Πρισκιλιανός».
Ορθόδοξος Συναξαριστής.
***



Για τον άγιο Μαρτίνο διαβάζουμε στο κλασικό έργο του π. Σεραφείμ Ρόουζ Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του μέλλοντος (αναδημοσίευση από εδώ):




Κλικ εδώ

…Ο βίος του αγίου Μαρτίνου της Tours (+397) από το μαθητή του Σουλπίκιο Σεβήρο, έχει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα δαιμονικής ισχύος σε συνδυασμό με μια παράξενη «υλική» εκδήλωση που μοιάζει με τις σημερινές «στενές επαφές» με UFO: Ένας νέος ονόματι Ανατόλιος έγινε μοναχός κοντά στο μοναστήρι του αγίου Μαρτίνου, αλλά από ψεύτικη ταπείνωση έπεσε θύμα δαιμονικής πλάνης. Φανταζόταν ότι διαλεγόταν με «αγγέλους», και με σκοπό να πείσουν τους άλλους για την αγιότητά του, αυτοί οι «άγγελοι» συμφώνησαν να του δώσουν «ένα λαμπρό ένδυμα από τον ουρανό» ως σημείο της «δύναμης του Θεού» που κατοικούσε στο νεαρό. Μια βραδυά γύρω στα μεσάνυχτα ακούστηκε τρομερός υπόκωφος κρότος από πόδια που χόρευαν κι ένα βουητό σαν από πολλές φωνές στο ερημητήριο, και το κελλί του Ανατόλιου άστραψε από φως. Μετά έγινε σιωπή, και ο παραπλανημένος ξεπρόβαλε από το κελλί του με το «ουράνιο» ρούχο. «Έφεραν ένα φως και επιθεωρούσαν όλοι προσεκτικά το ένδυμα .Ήταν υπερβολικά απαλό, με ανυπέρβλητη ελκυστικότητα και με χρώμα λαμπερό κόκκινο, αλλά ήταν αδύνατον να προσδιορίσουν τη φύση του υλικού. Ταυτόχρονα, κάτω από τον πιο εξονυχιστικό έλεγχο από μάτια και δάχτυλα, έμοιαζε να είναι ένα ένδυμα και τίποτε άλλο».
Το επόμενο πρωί, ο πνευματικός πατέρας του Ανατόλιου τον πήρε από το χέρι με σκοπό να τον οδηγήσει στον άγιο Μαρτίνο, για να ανακαλύψει αν αυτό ήταν όντως κόλπο του διαβόλου. Φοβισμένος, ο παραπλανημένος αρνήθηκε να πάει, «και καθώς τον εξανάγκαζαν να πάει τη θέλησή του, το ένδυμα εξαφανίστηκε μέσα από τα χέρια εκείνων που τον τραβούσαν». Ο συγγραφέας της αφήγησης (ο οποίος είτε είδε το συμβάν ο ίδιος είτε το άκουσε από αυτόπτη μάρτυρα) συμπεραίνει ότι «ο διάβολος ήταν ανίκανος να συνεχίσει τις παραισθήσεις του ή να αποκρύψει τη φύση τους όταν θα υποβάλλονταν στα μάτια του Μαρτίνου». «Ήταν τόσο ολοκληρωτικά στην εξουσία του να βλέπει τον διάβολο, που τον αναγνώριζε κάτω από οποιαδήποτε μορφή, είτε διατηρούσε το δικό του χαρακτήρα είτε μεταμορφωνόταν σε κάποιο από τα ποικίλα σχήματα της “πνευματικής ανομίας”» - περιλαμβανομένων των μορφών των ειδωλολατρικών θεών και της εμφάνισης του ίδιου του Χριστού, με βασιλικά ενδύματα και στέμμα και περιβεβλημένου με λαμπρό κόκκινο φως».

Πλήρης παρουσίασις των σχετικών με τον άγιο Μαρτίνο μαρτυριών γίνεται στην πρόσφατη έκδοση Ήλιος σε έναν κόσμο που δύει, Άγιον Όρος 1989.

Νεκρός για τον κόσμο