Στοχασμοὶ τοῦ Δεκαπενταυγούστου

Γιὰ μᾶς τοὺς Ὀρθόδοξους, καὶ ἰδιαίτερά τους Ἕλληνες, τὸ πρῶτο δεκαπενθήμερό του Αὐγούστου εἶναι ἕνας λειτουργικὸς χρόνος μὲ τελείως δικό του χρῶμα καὶ μὲ μία ξεχωριστὴ πνευματικότητα: καθημερινὴ Παράκληση στὴν Παναγία. Νηστεία ἥμερη καὶ φιλάνθρωπη, ἀφοῦ εἶναι μία ἐποχὴ μὲ πλῆθος φροῦτα καὶ λαχανικά. Καὶ πάνω ἀπ' ὅλα ἐξομολόγηση, περισυλλογὴ κι ἑτοιμασία γιὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου.
Ὅλο ὅμως αὐτὸ τὸ δεκαπενθήμερό του ἐκκλησιαστικοῦ μας ἔτους δὲν θὰ ἦταν αὐθεντικὰ ὀρθόδοξο, ἂν δὲν εἶχε κι ἕνα ἀκόμη στοιχεῖο, ποὺ νὰ τὸ ἀγλαΐζει καὶ νὰ τὸ καταξιώνει σὲ πραγματικὰ Θεομητορικὴ λατρεία. Αὐτὸ τὸ νέο στοιχεῖο τὸ δίνει μία Δεσποτικὴ ἑορτὴ ποὺ παρεμβάλλεται, σχεδὸν ἀθόρυβα θὰ λέγαμε, στὸ ὅλο ἱερὸ σκηνικό του Δεκαπενταυγούστου. Πρόκειται γιὰ τὴν ἑορτὴ τῆς θείας Μεταμορφώσεως. Γιατί ὅπως στὴν εἰκονογραφία μας δὲν θὰ δῆτε πουθενὰ τὴν Παναγία χωρὶς τὸν Χριστό, ἔτσι καὶ στὴ λατρεία καὶ στὴ θεολογία μας δὲν ὑπάρχει μαριολογία χωριστὴ κι ἀνεξάρτητη ἀπὸ τὴ χριστολογία. Γι' αὐτὸ λοιπὸν τὸν οὐσιώδη λόγο, ὑψώνεται σχεδὸν στὴ μέση του Δεκαπενταυγούστου ἡ δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου.
Ποιὰ ὅμως βαθύτερη σχέση θὰ μποροῦσε νὰ ἑνώνει αὐτὲς τὶς δύο φωτεινὲς κορυφές, ποῦ προσανατολίζουν τὴν...πνευματική μας πορεία μέσα στὸ ἱερὸ δεκαπενθήμερο; Τί σχέση ἔχει ἡ Μεταμόρφωση μὲ τὴν Κοίμηση; Ἀπαντώντας κατ' ἀρχὴν συνοπτικὰ σ' αὐτὸ τὸ εὔλογο ἐρώτημα ἔχομε νὰ ποῦμε τοῦτο: Κοινὸς παρονομαστὴς καὶ στὰ δύο αὐτὰ ἱερὰ συμβάντα τῆς θρησκευτικῆς μας ἱστορίας εἶναι ἡ ἐπιμαρτυρία τοῦ δυναμισμοῦ τῆς ἀγάπης, ποὺ δὲν ἀφήνει τίποτε στατικὸ ἢ νεκρό. Καὶ γιὰ νὰ εἴμαστε ἀκριβέστεροι, πρόκειται ὄχι μονάχα γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοὸ πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεό. Μία ἀγάπη ποὺ ἐπιβεβαιώνει μὲ ἄπειρους τρόπους καὶ μὲ διαρκῶς καινούργιες ἐκπλήξεις ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι Θεὸς ζώντων καὶ ὄχι νεκρῶν (Μάτθ. 22,32).

Ἂς ἐξηγηθοῦμε ὅμως σαφέστερα καὶ ἀναλυτικότερα: Τί νόημα ἔχει τὸ γεγονὸς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ πάνω στὸ Θαβώριο ὅρος; Δὲν εἶναι Θεὸς ὁ Χριστός, καὶ μάλιστα ὁ Υἱὸs τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντοs (Μάτθ. 16,16); Καὶ δὲν εἶναι ὁ Θεὸς ἄτρεπτος καὶ ἀναλλοίωτος, χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰώνας (Ἑβρ.13,8); Ἀφοῦ λοιπὸν δὲν μεταβάλλεται καὶ δὲν αὐξομειώνεται ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ -ὅπως συμβαίνει μὲ τὰ κτιστὰ καὶ φθαρτὰ δημιουργήματά Του- τότε τί σημαίνει Μεταμόρφωση στὴν περίπτωση τοῦ Χριστοῦ; ΙΙριν δώσουμε ἀπάντηση σ' αὐτὰ ὅλα τὰ πολὺ εὔλογα ἐρωτήματα κάθε θρησκευόμενου καὶ σκεπτόμενου ἀνθρώπου, πρέπει νὰ βεβαιώσουμε ὅτι θὰ ἦταν κυριολεκτικὰ βλάσφημο ἂν σκεπτόμασταν, ἔστω καὶ γιὰ μία μονάχα στιγμή, ὅτι ὁ Χριστὸς ἔκανε
«ταχυδακτυλουργικὲς» ἐπιδείξεις στὰ μάτια τῶν ἔκπληκτων Μαθητῶν Του. Καὶ πρέπει ἀκόμη νὰ ποῦμε ὅτι καὶ ἡ Γέννησή Του καὶ ἡ Σταύρωσή Του καὶ ὅλα τὰ ἄλλα κεντρικὰ γεγονότα τοῦ ἐπὶ γὴς βίου Του δὲν ἦταν λιγότερο θαυμαστὰ καὶ ὑπερφυσικὰ ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση ἢ τὴ Μεταμόρφωσή Του.
Ἀλλὰ ἂς γυρίσουμε ξανὰ στὸ ἀρχικό μας ἐρώτημα: Τί μετεμορφώθη ἀπὸ τὸν Χριστὸ πάνω στὸ Θαβώρ; Μᾶς τὸ λέει σαφέστατα τὸ κείμενο τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου: Καὶ μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν, καὶ ἔλαμψε τὸ πρόσωπον Αὐτοῦ ὢs ὁ ἥλιος, τὰ δὲ ἱμάτια Αὐτοῦ ἐγένετο λευκὰ ὡς τὸ φῶς (Μάτθ. 17,2-3).
Τὸ «πρόσωπό» Του λοιπὸν ἀπὸ τὴ μία μεριά, καὶ τὰ «ἱμάτια» Του ἀπὸ τὴν ἄλλη ἤσαν ἐκεῖνα ποὺ ἄλλαξαν, ποὺ ἔλαμψαν καὶ μεταμορφώθηκαν, ὥστε νὰ κάμουν τοὺς παρευρισκομένους Μαθητὲς νὰ θαμβωθοῦν καὶ νὰ τρομάξουν ἀπὸ τὸ ἐκτυφλωτικὸ καὶ ἄκτιστο φῶς, ποὺ ἀποκάλυψε σὲ μία ἀστραπιαία στιγμὴ τὴ θεϊκὴ δόξα.
Δὲν μετεμορφώθη λοιπὸν ἡ θεία οὐσία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ μονάχα φωτίσθηκε κι ἔγινε τελείως διαφανὲς ὅ,τι ἀνθρώπινο εἶχε ἡ μορφή Του: Τὸ πρόσωπο καὶ τὰ ἱμάτιά Του. Κι ἂν ρωτήσει κανείς: γιατί ὅλα αὖτα; τοῦ ἀπαντοῦμε: Γιὰ νὰ ὑπενθυμίσει στὸν ἄνθρωπο τὸ δυναμισμὸ τῆς θείας ἀγάπης, ποὺ δὲν ἐπιτρέπει νὰ ὀλιγοπιστήσουμε μήτε μπροστὰ στὰ πιὸ πικρὰ ἀδιέξοδά της ζωῆς. Ἄλλωστε τὸ ὑπογραμμίζει ἰδιαίτερα αὐτὸ τὸ στοιχεῖο ὁ ὑμνογράφος τῆς θείας Μεταμορφώσεως, ὅταν λέγει: «ἴνα θεωρήσαντες τὰ θαυμάσιά Σου, μὴ δειλιάσωσι τὰ παθήματά Σου».
Μεταμορφούμενος λοιπὸν ὁ Θεάνθρωπος ἦταν σὰν νὰ ἔλεγε τὰ ἑξῆς στὸν ἄνθρωπο: «ὅπως ἔγινα ὁρατὸς ὁ ἀόρατος, χωρητὸς o ἀχώρητος, περιγραπτὸς ὁ ἀπερίγραπτος, ἄνθρωπος ὁ Θεός, γιὰ νὰ σὲ πλησιάσω ὅσο γινόταν περισσότερο καὶ νὰ σὲ σώσω, ἔτσι δὲν θὰ πάψω νὰ ἀγρυπνῶ συνεχῶς ἀπὸ πάνω σου ὡς τὴν τελικὴ λύτρωσή σου, ἀρκεῖ νὰ μὴν ξεχάσεις ποτὲ ὅτι ἡ ἀγάπη μου εἶναι πάντα ἕτοιμη νὰ κάμει τὰ πάντα γιὰ σένα».
Ἀνάλογο εἶναι καὶ τὸ μήνυμα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Καὶ ἡ Μετάστασή Της ἀπὸ τὰ φθαρτὰ εἰς τὰ αἰώνια ἦταν κι αὐτὴ μία ἄλλη μεταμόρφωση, ποὺ ἔδειξε ὅτι πέρα ἀπὸ τὰ ὅρια τοῦ φυσικῶς δυνατοῦ ἁπλώνεται ἡ παντοδυναμία τῆς ἀγάπης ποὺ δένει τὸν Δημιουργὸ μὲ τὸ δημιούργημα.
Ὁ δυναμισμὸς λοιπὸν τῆς θείας ἀγάπης ἐν πλήρει δράσει κι ἐδῶ, ὥστε θαυμάζοντας ὁ ὑμνωδὸς νὰ ὑπομνηματίζει ἐπιγραμματικὰ καὶ πάλι: «Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὄροι ἐν Σοῖ, Παρθένε ἄχραντε...».
Ἀλλὰ μήπως καὶ στὴ ζωὴ τοῦ καθενὸς ἀπό μας, δηλαδὴ τοῦ κάθε κοινοῦ ἀνθρώπου, ὁ ἴδιος δυναμισμὸς τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι ποῦ προκαλεῖ πλῆθος μεταμορφώσεων; Ἡ μετάβασή μας ἀπὸ τὴν ἀνυπαρξία στὴν ὕπαρξη, ἡ ἐξέλιξή μας ἀπὸ ἔμβρυο σὲ νεογνό, ἡ ἀνάπτυξή μας ἀπὸ νήπιο σὲ ὁλοκληρωμένο ἄνθρωπο ποὺ μιλᾶ, σκέπτεται, ἁμαρτάνει, μετανοεῖ καὶ ἀναγεννᾶται ἐπιστρέφοντας στὴ μητρικὴ γῆ ἀπὸ τὴν ὁποία ἐπλάσθη, ὅλα αὐτά, τὰ καθημερινὰ καὶ τὰ μεγάλα, δὲν εἶναι ἄπειρες μεταμορφώσεις ποῦ τὶς καθιστὰ δυνατὲς μόνο τοῦ Θεοῦ ἡ ἀγάπη; Ποιὸς δίνει τὴ δύναμη στὸ ληστή, στὸν τελώνη, στὸν ἄσωτο καὶ στὸν ἀπελπισμένο νὰ ξαναγυρίσει στοὺς κόλπους τοῦ Θεοῦ, ἂν ὄχι ὁ δυναμισμὸς τῆς θείας ἀγάπης;
Κορυφαῖο λοιπὸν καὶ ἀπρόσιτο ὁρόσημο στὴ ζωή μας ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ. Ἐπίσης ἱερὴ καὶ ἀπλησίαστη γιὰ μᾶς τοὺς ἀναξίους ἡ Μετάσταση τῆς Θεοτόκου, ποὺ κι αὐτὴ ἦταν μία ἄλλη ἱερὴ μεταμόρφωση. Ὅμως καὶ τὰ δύο αὐτὰ ἱερὰ γεγονότα ἀποτελοῦν ἐγγύηση καὶ παρηγορία ὅτι ὁ ἴδιος Θεὸς τῆς ἀγάπης θὰ μεταμορφώσει σὲ ἄφθαρτο καὶ ἀπὸ τὸν καθένα μάς ὅ,τι Τοῦ ἐμπιστευθεῖ μὲ πίστη ἀκράδαντη καὶ μὲ ταπείνωση τελεία. Γιατί ἀσφαλῶς δὲν ξεχνοῦμε τὴ θεμελιώδη Του ἐπαγγελία, ποὺ εἶναι συγχρόνως παράγγελμα καὶ εὐαγγελισμός: ἰδοὺ καινὰ ποιῶ πάντα (Ἀποκ. 21,5).
Ἀρχιεπίσκοπος Αὐστραλίας Στυλιανὸς
Ἀπὸ τὸ ἔργο Ἐνσαρκώσεις τοῦ Δόγματος, Ἐκδόσεις Δόμος
myriobiblos.gr
paterikiorthodoxia.com