Οι συνέπειες ενός δημοψηφίσματος

Γιώργος Πρεβελάκης*
Μία εβδομάδα τώρα, η δημοσιογραφική επικαιρότητα εδώ στο Παρίσι εστιάζεται στην Ελλάδα. Η πρόσφατη άτυχής πρωτοβουλία για το δημοψήφισμα έχει ανατρέψει την καταρχήν θετική εντύπωση την οποία είχε αποκομίσει η Ευρώπη για τον Γιώργο Παπανδρέου, παρά τις παλινωδίες: στην μέχρι πρότινος κυρίαρχη εικόνα, ένας «πολιτισμένος» ηγέτης προσπαθεί να επιβληθεί σε παρασιτικούς, οκνηρούς και διεφθαρμένους πολίτες, ενάντια σε ένα παρακμιακό πελατειακό πολιτικό σύστημα και μια τυχοδιωκτική και εθνικιστική αντιπολίτευση.
Η αντίληψη αυτή δεν είναι ούτε τυχαία ούτε αυθαίρετη: επί μία διετία, μία μεθοδική, ενίοτε και εσκεμμένη, παραπληροφόρηση, μέσω δημοσιογραφικών δικτύων αμφίβολης αντικειμενικότητας και σοβαρότητας, καθώς και η επένδυση του Παπανδρέου στις προσωπικές του διεθνείς δημόσιες σχέσεις, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για αυτές τις αναπαραστάσεις. Επιπλέον, η κυρίαρχη οικονομιστική θεώρηση των ευρωπαϊκών προβλημάτων υποτίμησε το ελληνικό πρόβλημα, λόγω του μικρού σχετικά μεγέθους της ελληνικής οικονομίας. Η γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας έχει λησμονηθεί ή θεωρείται αμερικανική αρμοδιότητα. Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι και κατ' επέκταση οι δημοσιογράφοι, δεν έχουν λόγο ή ενδιαφέρον να ελέγξουν την γνησιότητα των παρεχομένων πληροφοριών.

Η αναγγελία του δημοψηφίσματος κλόνισε τη διαμορφωμένη εικόνα. Η τεράστια όχληση την οποία προκάλεσε, καθώς μάλιστα συνέπεσε με την σύγκληση του G20, και οι οργισμένες αντιδράσεις του Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) και της 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) ανάγκασαν τους δημοσιογράφους να εγκύψουν στην ελληνική κατάσταση με άλλη οπτική. Την αρχική έκπληξη διαδέχτηκε μια πρώτη συνειδητοποίηση των αντιφάσεων, αμηχανία και οι συνεπαγόμενες απορίες: πώς εξηγείται αυτό το πρωθύστερο διακύβευμα που έθεσε αναπάντεχα ο Γιώργος Παπανδρέου;
Σταδιακά έρχονται στο προσκήνιο και οι ευθύνες της Ευρώπης για την ελληνική κρίση· αλλιώς δεν εξηγείται πώς τριάντα χρόνια σύγκλισης και εξευρωπαϊσμού οδήγησαν την υγιή ελληνική οικονομία του 1981 στο σημερινό κατάντημα. Δεν έχει βέβαια ακόμη αποδομηθεί πλήρως η συλλογική ευθύνη των Ελλήνων· όμως γίνεται κατανοητό ότι ο ελληνικός λαός κατέστη όμηρος κύκλων και συμφερόντων τα οποία επωφελήθηκαν από την ανεξέλεγκτη εισροή ευρωπαϊκών πόρων για να ενισχυθούν και να διαβρώσουν την πολιτική σκηνή. Η ημιρατσιστική θεώρηση η οποία καλλιεργήθηκε επιμελώς και εντέχνως, ούτε ικανοποίει, ούτε δίνει επαρκείς απαντήσεις. Οι δημοσιογράφοι αναζητούν άλλες, περισσότερο ορθολογικές προσεγγίσεις.
Το αυξημένο ενδιαφέρον για την Ελλάδα ανέδειξε την ιδιαιτερότητα της χώρας μας. Καθώς οι σπασμωδικές κινήσεις του Παπανδρέου μετασχημάτισαν την οικονομική κρίση σε πολιτική, άρχισε να διαφαίνεται στον ορίζοντα ο επόμενος, εξαιρετικά επικίνδυνος, μετασχηματισμός: ο γεωπολιτικός. Ήδη το χάσμα ανάμεσα στον πολιτικό κόσμο και την κοινή γνώμη έχει επαναφέρει τα αντιευρωπαϊκά και αντιδυτικά αντανακλαστικά τα οποία ενισχύει η παράταση της πολιτικής κρίσης. Οι συνέπειες από μίαν αντιευρωπαϊκή στροφή της Ελλάδας είναι ανυπολόγιστες. Σε ένα γεωπολιτικό περιβάλλον ρευστό και συνεχώς αποσταθεροποιούμενο, η Ελλάδα αποτελεί προς το παρόν το μόνο σοβαρό στήριγμα της δύσης, τον μόνο πραγματικό παράγοντα σταθερότητας, ιδιαίτερα μετά από την μεταστροφή της Τουρκίας. Αν η Ελλάδα αποσυρθεί ή εκδιωχτεί από την ευρωζώνη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οικονομική και κοινωνική κατάρρευση που θα ακολουθήσει συνεπάγεται γεωπολιτικούς κινδύνους οι οποίοι ανακαλούν στην μνήμη τους αποτραπέντες από το σχέδιο Μάρσαλ.
Αυτές τις εξηγήσεις και αυτή την ανάλυση κλήθηκα επανειλημμένως να παρουσιάσω σε διάφορα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, εναντίον του ρεύματος, σε αυτήν την δύσκολη συγκυρία. Η ανταπόκριση των Γάλλων δημοσιογράφων και η απήχηση την οποία μοιάζει να έχει η προσέγγιση αυτή επιβεβαιώνουν την επιτακτική ανάγκη για μια υπεύθυνη, μεθοδική και συνεχή ενημέρωση.
Το άκαιρο και απρόβλεπτο δημοψήφισμα έχει θέσει εν αμφιβόλω τις ανιστόρητες, αγεωγράφητες και ιδεολογικά απαράδεκτες θεωρήσεις για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Όμως η επικαιρότητα σύντομα θα εγκαταλείψει την ελληνική κρίση. Η έγκυρη πληροφόρηση, πρωταρχικό και διαρκές εθνικό καθήκον και μέλημα, δεν εξυπηρετεί απλώς τα ζωτικά συμφέροντα της Ελλάδας, η οποία εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των εταίρων της. Συνεισφέρει σημαντικά και στον αναπροσανατολισμό της Ευρώπης προς τον θεμέλιο λίθο της: την γεωπολιτική.

*O Γεώργιος - Στυλιανός Πρεβελάκης είναι καθηγητής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris 1)
http://lomak.blogspot.com/2011/11/blog-post_10.html