Ἡ ἁγιαστικὴ καὶ σωστικὴ δύναμη τῆς μελέτης τῶν ψυχωφελῶν βιβλίων, κατὰ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη

Γράφει ὁ Σάββας Ἠλιάδης, Δάσκαλος
Στὸ βιβλίο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου "ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΞ" καὶ στὸ εἰσαγωγικό του κείμενο μὲ τίτλο: "Τοῖς ἀναγινώσκουσιν", ὁ ἅγιος ἀναφέρεται ἐκτενῶς στὴν ἀνάγκη τῆς μελέτης τῶν θείων Γραφῶν καὶ γενικά των ψυχωφελῶν βιβλίων. Δὲν δικαιολογεῖ αὐτὴν τὴν ἀμέλεια καὶ ἀντικρούει τὶς συνήθεις «διαχρονικὲς» προφάσεις, οἱ ὁποῖες προβάλλονται, μὲ τρόπο ἁπλὸ καὶ πολὺ διδακτικό. Τονίζει τὴ σοβαρότητα τοῦ πράγματος καὶ τὶς πνευματικὲς συνέπειες, οἱ ὁποῖες ἔχουν ἄμεση σχέση μὲ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Φέρνει δὲ ὡς ἀπλανῆ μάρτυρα σὲ ὅλα αὐτά, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἐδάφια τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο.
Ὀφείλουμε νὰ μελετοῦμε πολύ, ἰδιαίτερα σήμερα, ποὺ οἱ καιροὶ εἶναι ἄκρως πονηροὶ καὶ προσβάλλεται ἡ πίστη, ἀκόμη καὶ ἀπὸ ὑπεύθυνα πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας. Μὲ τὴν ὕπουλη παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὁ ὁποῖος σαρώνει τὰ πάντα, "εὐθείας ποιῶν τὰς τρίβους τοῦ ἀντιχρίστου" καὶ μὲ τὶς ἄνομες παραχωρήσεις στὰ θελήματα τοῦ δόλιου Καίσαρα, ἔγινε πλέον ἡ ζωὴ μας «ἀχρίστιανη». Μελετώντας, θὰ εἴμαστε ἀσφαλισμένοι μὲ τοὺς λόγους τῶν ἁγίων, γιὰ νὰ μὴν πέσουμε στὶς....παγίδες τῶν αἱρέσεων καὶ τὶς μεθοδεύσεις τῶν πολιτικῶν, οἰκονομικῶν καὶ τὸ χειρότερο ἀκόμη, τῶν πλανεμένων καὶ πλανόντων ἐκκλησιαστικῶν "ἰσχυρῶν". Ἡ ἄγνοια, ὁ ἐφησυχασμός, ἡ ἀπραξία καὶ ἡ στασιμότητα στὴν ἀναζήτηση εἶναι σήμερα ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας. Ἂν ἔχουμε τὴν καλὴ ἀνησυχία, ὁ Θεὸς θὰ μᾶς ὁδηγήσει νὰ δοῦμε ποιὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς δρόμος. Σήμερα, μὲ τὰ ὅσα συμβαίνουν γύρω μας, πολλὰ δὲν μποροῦν νὰ θεωροῦνται στὴν πίστη δεδομένα καὶ αὐτονόητα. Παρακάτω παραθέτουμε τὸ ἀπόσπασμα τοῦ λόγου τοῦ Ἁγίου σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση:



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Λοιπόν, βιαστεῖτε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, βιαστεῖτε νὰ ἀποκτήσετε αὐτὸ τὸ ψυχωφελὲς βιβλίο (ἐννοεῖ τὴν ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΚΑ) καὶ κάθε ἄλλη παρόμοια, ἔτσι ὥστε νὰ τὴν ἔχετε πάντοτε κοντά σας καὶ νὰ τὴν μελετᾶτε, ὅταν θέλετε. Ἔτσι σᾶς παρακινεῖ τὸ χρυσὸ στόμα τοῦ Ἰωάννη: "Λοιπόν, νὰ μὴν ἀμελοῦμε στὴν ἀπόκτηση τῶν βιβλίων, γιὰ νὰ μὴν δεχτοῦμε καίρια πλήγματα στὴν πίστη. Οὔτε χρυσὸ νὰ βγάζουμε ἀπὸ τὴ γῆ, δηλαδή, νὰ μὴν ἀποθηκεύουμε ὑλικὰ ἀγαθὰ πλεονάζοντα, ἀλλὰ νὰ ἀγοράζουμε καὶ νὰ ἀποθησαυρίζουμε βιβλία πνευματικὰ γιὰ τὸν καταρτισμό μας. Διότι, ὁ μὲν χρυσός, ὅταν αὐξηθεῖ, τότε γίνεται ὁ μεγάλος ἐχθρὸς αὐτοῦ ποὺ τὸν ἔχει. Τὰ δὲ βιβλία, ὅταν ὑπάρχουν, προσφέρουν πολὺ μεγάλη ὠφέλεια σ' αὐτοὺς ποὺ τὰ ἔχουν. Διότι, σ' ὅποιο σπίτι ὑπάρχουν βιβλία πνευματικά, διώχνεται ἀπὸ ἐκεῖ κάθε διαβολικὴ ἐνέργεια, ἐπιπλέον δέ, παρέχεται μεγάλη στήριξη καὶ παρηγοριὰ σὲ ὅσους κατοικοῦν μέσα, ἐξαιτίας τοῦ ἀγώνα ποὺ γίνεται γιὰ τὴν ἀρετή...
Ἀλλὰ τί προφασίζονται μερικοί; Ἐγὼ δὲν καταλαβαίνω τί γράφουν τὰ βιβλία, πῶς νὰ τὰ ἀγοράσω καὶ πῶς νὰ τὰ διαβάσω; Ἀλλὰ σ' αὐτὸ δίνει ἀπάντηση ὁ Χρυσορρήμων, ὅτι ναί, δὲν καταλαβαίνεις τὰ βιβλία, ἀλλὰ γιατί; Διότι δὲν τὰ διαβάζεις μὲ προσοχὴ καὶ ἐπιμέλεια. Διότι δὲν διαβάζεις πολλὲς φορὲς τὰ δύσκολα νοήματα, ποὺ εἶναι γραμμένα μέσα στὰ βιβλία καὶ διότι δὲ ρωτᾶς σχετικὰ μὲ αὐτὰ καὶ τοὺς σοφότερους ἀπὸ σένα, γιὰ νὰ σοῦ ἐξηγήσουν: "Δὲν καταλαβαίνεις τὰ γραφόμενα; Πῶς θὰ μπορέσεις νὰ τὰ καταλάβεις ποτέ, ἀφοῦ δὲν θέλεις οὔτε καν νὰ σκύψεις ἐπάνω τους; Πάρε τὸ βιβλίο στὰ χέρια σου, διάβασε ὅλα ὅσα γράφει καὶ ἀφοῦ καταλάβεις τὰ γνωστὰ καὶ εὔκολα, ξαναδιάβασε πολλὲς φορὲς τὰ ἀσαφῆ καὶ δυσνόητα. Ἂν στὴ συνέχεια δὲν μπορέσεις νὰ κατανοήσεις αὐτὸ ποὺ γράφει, πήγαινε στὸν σοφότερο, πλησίασε τὸν διδάσκαλο καὶ ἀνακοίνωσε τοὺς τὴ δυσκολία ποὺ ἔχεις στὴν μελέτη. Δεῖξε, τέλος πάντων, μεγάλο ἐνδιαφέρον".
Ἐγὼ δέ, σοῦ λέω κι αὐτὸ ἀγαπητέ, ὅτι, ἐὰν ἐσὺ διαβάζεις συνεχῶς τὰ πνευματικὰ βιβλία μὲ προθυμία καὶ ἐπιμέλεια, νὰ ξέρεις ὅτι αὐτὴ ἡ συνεχὴς προθυμία καὶ ἐπιμέλεια θὰ ἀνοίξει τὸ νοῦ σου καὶ θὰ τὸν κάνει δεκτικό των πνευματικῶν νοημάτων. Καὶ ἐκεῖνο ποὺ δὲν μποροῦσες νὰ καταλάβεις τὴν πρώτη φορά, ὅταν τὸ διαβάσεις δύο καὶ τρεῖς φορές, εὔκολα θὰ μπορεῖς νὰ τὸ καταλαβαίνεις. Ξέρω πολλοὺς μὲ χαμηλὴ νοημοσύνη καὶ ἀγράμματους, οἱ ὁποῖοι, μὲ τὴ συνεχῆ καὶ ἐπιμελῆ ἀνάγνωση τῶν βιβλίων, κατόρθωσαν νὰ καταλαβαίνουν καὶ τὰ δύσκολα νοήματα. Καὶ αὐτοί, ποὺ πρωτύτερα ἦταν ἀμαθεῖς, ἔγιναν ὕστερα μὲ τὴν ἀνάγνωση πολυμαθεῖς, σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ καὶ οἱ ἴδιοι νὰ θαυμάζουν, καθὼς λέει ὁ Ἰώβ: "Τὰ νερὰ λείαναν τὶς πέτρες" (Ἰώβ,ἴδ,19), ἀλλὰ καὶ ἡ κοινὴ παροιμία λέει: "Ἡ σταγόνα ποὺ πέφτει ἐπίμονα, κάνει κοιλιὰ στὴν πέτρα" καὶ ἀκόμη: "Ὅλα κατακτῶνται γρήγορα μὲ τὴν ἐπιμέλεια". Κυρίως δὲ καὶ ἐπειδὴ βλέποντας ὁ Θεὸς τὴ συνεχῆ ἐπιμέλειά σου, θὰ σοῦ φωτίσει τὸ νοῦ, γιὰ νὰ κατανοεῖ καὶ αὐτὰ τὰ δύσκολα. Γι' αὐτὸ λέει πάλι ὁ Χρυσορρήμων: "Ὅταν δεῖ ὁ Θεὸς νὰ δείχνεις τόση προθυμία, δὲν θὰ παραβλέψει τὴν ἀγρυπνία καὶ τὴν φροντίδα σου. Ἀλλά, ἂν ἀκόμη καὶ ἄνθρωπος δὲν βρεθεῖ νὰ σοῦ διδάξει αὐτὸ ποὺ ἀναζητᾶς, Αὐτὸς θὰ σοῦ τὸ φανερώσει βεβαιότατα".
Ἃς μὴν λέει, λοιπόν, ὁ καθένας ἐκεῖνα τὰ ψυχρὰ λόγια, ὅτι "ἐγὼ ἔχω γυναίκα, ἔχω παιδιά, ἔχω σπίτι καὶ εἶμαι φορτωμένος μὲ φροντίδες βιοτικὲς καὶ γι' αὐτὸ δὲν μπορῶ νὰ διαβάσω βιβλία. Ἡ ἀνάγνωση βιβλίων εἶναι ἔργο τῶν μοναχῶν καὶ τῶν ἡσυχαστῶν καὶ ὄχι τῶν λαϊκῶν καὶ ὅσων βρίσκονται στὸν κόσμο". Σ' αὐτοὺς ἀπαντᾶ ὁ ἴδιος ὁ Χρυσόστομος καὶ τοὺς ἀποστομώνει, λέγοντας: "Μὴ μοῦ λέει λοιπὸν κάποιος τὰ ψυχρὰ ἐκεῖνα λόγια, ποὺ εἶναι καὶ ἀξιοκατάκριτα, ὅτι εἶμαι ἀπασχολημένος μὲ τὰ δικαστήρια, ὅτι ἀσχολοῦμαι μὲ τὰ κοινά τῆς πόλης, ὅτι μαθαίνω τέχνη, ἔχω γυναίκα, ἀνατρέφω παιδιά, εἶμαι ὁ ἀρχηγὸς τοῦ σπιτιοῦ, εἶμαι ἄνδρας ποὺ ἀγωνίζομαι γιὰ τὰ τοῦ βίου καὶ δὲν εἶναι δικιά μου δουλειὰ νὰ διαβάζω τὶς Γραφές, ἀλλὰ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἐγκατέλειψαν τὸν κόσμο καὶ ἐπίασαν τὶς κορφὲς τῶν βουνῶν, ἐκείνων ποὺ ζοῦν συνεχῶς αὐτὸν τὸν βίο. Τί λές, ἄνθρωπε; Δὲν εἶναι ἔργο σου νὰ προσέχεις τὶς Γραφές, ἐπειδὴ ἐσὺ σέρνεσαι ἀπὸ μύριες φροντίδες;
Εἶναι περισσότερο δικό σου ἔργο, παρὰ ἐκείνων. Διότι δὲν ἔχουν τόση ἀνάγκη ἐκεῖνοι ἀπὸ τὴ βοήθεια τῶν θείων Γραφῶν, ὅσο αὐτοὶ ποὺ περιφέρονται ἀνάμεσά σε πολλὲς φροντίδες καὶ ἀπασχολήσεις".
Καὶ σὲ ἄλλο σημεῖο ὁ ἴδιος πάλι λέει ὅτι καὶ αὐτὸν τὸν Ἀπόστολο Παῦλο τὸν ὠφελοῦσε ἡ ἀνάγνωση: "Βλέπεις λοιπὸν τὸν Παῦλο, ποὺ χρησιμοποιεῖ συνεχῶς μαρτυρίες τῶν Προφητῶν καὶ γνωρίζει τί γράφουν αὐτές; Ἄρα, ὁ Παῦλος προσέχει στὴν ἀνάγνωση (διότι ξέρει πὼς δὲν εἶναι μικρὴ ἡ ὠφέλεια ποὺ θὰ καρπωθεῖ ἀπὸ τὶς Γραφές), ἐμεῖς δέ, τεμπελιάζουμε καὶ τὸ θεωροῦμε ἀσήμαντο. Ἀλήθεια, πόση κόλαση θὰ μᾶς ἄξιζε". Λέει πάλι ὁ ἴδιος ὅτι ἡ ψυχὴ ποὺ διαβάζει, ἁγιάζεται καὶ διάβολος καὶ ἁμαρτία δὲν τὴν πλησιάζει: "Ἐὰν σὲ σπίτι ὅπου ὑπάρχει Εὐαγγέλιο, δὲ θὰ τολμήσει νὰ μπεῖ ὁ διάβολος, πολὺ περισσότερο σὲ ψυχή, ἡ ὁποία ἔχει μέσα της τέτοια νοήματα, δὲν θὰ ἀκουμπήσει ποτὲ οὔτε θὰ τὴν πλακώσει δαιμόνιο οὔτε καὶ ἡ ἐπιθυμία γιὰ τὴν ἁμαρτία. Ἁγίασε λοιπὸν τὴν ψυχή σου, ἁγίασε τὸ σῶμα σου, ἔχοντας συνεχῶς τὰ ἅγια γράμματα στὴ γλώσσα καὶ στὴν καρδιά σου. Διότι, ἐὰν ἡ αἰσχρολογία καταρρυπαίνει τὰ πάντα καὶ καθίσταται προσκλητήριο δαιμόνων, εἶναι καταφανὲς πὼς ἡ πνευματικὴ ἀνάγνωση ἁγιάζει καὶ προσελκύει τὴ χάρη τοῦ Πνεύματος. Εἶναι θεϊκὰ καταπραϋντικὰ "τραγούδια" τὰ γράμματα. Ἃς τὰ τραγουδήσουμε λοιπὸν στοὺς ἑαυτούς μας καὶ στὰ πάθη τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε τὶς θεραπευτικές τους δυνάμεις".
Καὶ γιὰ νὰ ποῦμε μὲ συντομία, τί καλὸ ἀγαπᾶς, ἀδελφέ μου χριστιανὲ καὶ νὰ μὴν τὸ ἀποκτήσεις ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τῶν θείων Γραφῶν; Θέλεις νὰ μὴν ἁμαρτάνεις; ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τὸ ἀποκτᾶς, κατὰ τὸν Χρυσορρήμονα, ὁ ὁποῖος λέει: "Ἡ ἀνάγνωση τῶν Γραφῶν παρέχει μεγάλη ἀσφάλεια στὴν ἀποφυγὴ τῆς ἁμαρτίας". Θέλεις νὰ ἁγιάζεις τὴν ψυχή σου; ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τὸ ἀποκτᾶς, ἀκόμη καὶ ἂν δὲν κατανοεῖς αὐτὰ ποὺ διαβάζεις, ὅπως λέει πάλι ὁ ἴδιος ἅγιος: "Καὶ ἂν δὲν καταλαβαίνεις αὐτὰ ποὺ διαβάζεις, ἀπὸ αὐτὴν καθ' ἐαυτὴν τὴν ἀνάγνωση ἁγιάζει πολὺ ἡ ψυχή σου". Θέλεις νὰ μὴν μείνεις ποτὲ ἄκαρπος ἀπὸ ψυχικὴ ὠφέλεια; καὶ τοῦτο τὸ ἀποκτᾶς ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση, ὅπως λέει πάλι ὁ ἴδιος ἅγιος: "Εἶναι ἀδύνατον, ἀδύνατον νὰ φύγει κανεὶς χωρὶς ἀποτέλεσμα, ὅταν ἀπολαμβάνει τὸ διάβασμα διαρκῶς καὶ μὲ πολλὴ προσοχή". Θέλεις νὰ μὴν προδώσεις τὴ σωτηρία σου καὶ νὰ μὴν πέσεις σὲ αἱρέσεις, ὅπως ἔπεσαν καὶ οἱ παλιότεροι καὶ οἱ σύγχρονοι; Καὶ αὐτὸ θὰ τὸ κερδίσεις ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση, καθὼς ὁ ἴδιος χαριτώνυμος ἅγιος λέει: "Εἶναι μεγάλος γκρεμὸς καὶ βαθὺ βάραθρο ἢ ἄγνοια τῶν Γραφῶν. Εἶναι μεγάλη προδοσία τῆς σωτηρίας μας τὸ νὰ μὴν γνωρίζει κάποιος τίποτε ἀπὸ τοὺς θείους Νόμους. Αὐτὸ εἶναι ποὺ δημιουργεῖ τὶς αἱρέσεις. Αὐτὸ ἔγινε ἡ αἰτία τῆς διεφθαρμένης ζωῆς. Αὐτὸ ἔκανε τὰ πάντα ἄνω κάτω". Θέλεις νὰ συγκεντρωθεῖ ὁ διασκορπισμένος σου νοῦς καὶ νὰ φωτιστεῖ; Αὐτὸ θὰ τὸ κατορθώσει ἡ ἀνάγνωση. Μάρτυρας γι' αὐτὸ μπαίνει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ὁ ὁποῖος λέει: "Μᾶς δόθηκε ἡ δυνατότητα τῆς ἀνάγνωσης, γιὰ νὰ φωτίζεται καὶ νὰ συγκεντρώνεται ὁ νοῦς, ὄχι μόνο σὲ ἐπίπεδο μετριότητας, ἀλλὰ ἀκόμη ὑψηλότερα. Διότι ὑπάρχουν λόγια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ὅσοι τὰ διαβάζουν, βεβαιότατα ἀποκτοῦν ἐσωτερικὴ ἰσορροπία". Καὶ γιὰ νὰ πῶ τελευταῖο αὐτὸ ποὺ ἦταν νὰ τὸ πῶ πρῶτο, εἶναι ἀδύνατο νὰ σωθεῖς, ἀδελφέ μου, ἂν δὲν καταγίνεσαι μὲ τὴν ἀνάγνωση τῶν ἱερῶν βιβλίων, καθὼς πάλι ἡ ἴδια χρυσὴ γλώσσα τοῦ Ἰωάννου τὸ βεβαιώνει: "Δὲν εἶναι δυνατόν, δὲν μπορεῖ νὰ σωθεῖ κάποιος, ἂν δὲν μετέχει τῆς συνεχοῦς πνευματικῆς ἀνάγνωσης. Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι τὸ ὄντως ποθούμενο καὶ προσδοκώμενο: Ναί, καὶ ἂν ἀκόμη μετέχουμε συνεχῶς σ' αὐτὴν τὴ θεραπεία τῆς πνευματικῆς ἀναγνώσεως, ἃς εὐχόμαστε νὰ μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεὸς τελικὰ νὰ σωθοῦμε".
Σάββας Ἠλιάδης
Δάσκαλος
Κιλκίς, 21-9-2017