Ο χορός των παπάδων

 Σπύρος Καρύδης, θεολόγος
Την Κυριακή της Τυροφάγου σε τρία χωριά της βόρειας Κέρκυρας, μετά τον κατανυκτικό εσπερινό, γνωστό και ως εσπερινό της συγχώρησης, τελείται κάθε χρόνο ο «Χορός των παπάδων» ή διαφορετικά ο χορός «Δόξα νάχει…», από την αρχή του τραγουδιού που συνοδεύει τον χορό.
Στην Επίσκεψη και στην Κληματιά ο χορός γίνεται στην αυλή της εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου και του Αγίου Γεωργίου αντίστοιχα, ενώ στο χωριό Νυμφές ο χορός γίνεται μέσα στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου, όπου οι χορευτές στο τρίτο μέρος του τραγουδιού, που περιλαμβάνει προτροπές του ιερέα για μια σωστή ζωή, χτυπάνε τα πόδια τους και πηδάνε ψηλά.
Ο μεγαλύτερος στην ηλικία ιερέας μπαίνει επικεφαλής του χορού, ακολουθούμενος από τους άλλους ιερείς, τους δημοτικούς άρχοντες, τους γέροντες και τους υπόλοιπους άντρες, που μπαίνουν στη σειρά σύμφωνα με την ηλικία τους.
Ο χορός χορεύεται χωρίς όργανα, στον ρυθμό του κερκυραϊκού χωριάτικου χορού και χωρίς τη συμμετοχή γυναικών. Ο πρωτοχορευτής ιερέας σέρνει το χορό τραγουδώντας πρώτος τον κάθε στίχο και οι υπόλοιποι τον επαναλαμβάνουν.
Κατά μια άποψη στον χορό αναγνωρίζονται στοιχεία αρχαίων εθίμων και τελετουργιών, στη σημερινή του πάντως μορφή έχει καθαρά χριστιανικό περιεχόμενο και ιδιαίτερα στο τρίτο τμήμα του συνδέεται με τον εσπερινό της συγχώρησης που έχει προηγηθεί.
Το τραγούδι λέγεται από τους χωρικούς «δοξαστικό» και «αίνος», ενώ στις υπάρχουσες εκδόσεις του τιτλοφορείται «Δόξα νάχει». Το τραγούδι είναι γνωστό σε όλα τα χωριά της βόρειας Κέρκυρας, στα τρία όμως παραπάνω χωριά συνοδεύεται με χορό.
Θέμα του τραγουδιού είναι ο αντίστοιχος με τα επίγεια επουράνιος χορός, ο οποίος περιγράφεται, μετά τη δοξολογία του τριαδικού Θεού. Χορεύουν οι δώδεκα απόστολοι με πρωτοχορευτή τον Πέτρο. Τον ρυθμό δίνουν οι προφήτες που τραγουδούν και παίζουν όργανα. Καλεσμένοι στη γιορτή, από την Παναγία, είναι όλοι οι άγιοι (προπάτορες, μάρτυρες, ιεράρχες και όσιοι). Το τραγούδι κλείνει με τις προτροπές του ιερέα προς τους πιστούς να μετέχουν στη λατρεία της εκκλησίας, να ελεούν, να μην κακολογούν, να αγαπούν ο ένας τον άλλο για να κερδίσουν τον παράδεισο.
Το βίντεο που ακολουθεί προέρχεται από το χωριό Επίσκεψη και αποτυπώνει τον χορό του 2009.
 
Τα λόγια του τραγουδιού, στην εκδεδομένη του μορφή, είναι τα ακόλουθα (στο βίντεο ακούγονται οι στίχοι σε πλάγια γραφή):
Δόξα νάχει πάσα ημέρα / κι’ ο Υιός με τον Πατέρα,
και το Πνεύμα το Αγίο / το ζωοποιό και Θείο.
Δόξα νάχουν και τα Τρία /και η Δέσποινα Μαρία. Τσ’ ουρανούς χορός και σκόλη / τον κρατούνε οι αποστόλοι.
Δώδεκα είναι και στο μέτρο /σέρνει το χορό ο Πέτρος.
Πιάνει ο Παύλος τον Ανδρέα / και οι άλλοι οι εννέα,
Φίλιππος τον Ιωάννη / και Θωμάς στη μέση πιάνει.
Τότε Μάρκος με καρδίαν / Σίμωνα και τον Ματθίαν.
Ιάκωβος πιάνει Ματθαίον / έτερος Βαρθολομαίον.
κι’ οι προφήτες τραγουδούσι / ψάλλουσι κανοναρχούσι. Όργανο είναι ο Ζαχαρίας/ άρπα παίζει ο Ιερεμίας.
Ο Δαβίδ παίζει τη λύρα, / κι’ Ησαΐας τη κινύρα,
Κι η Παρθένος η Μαρία / η αμόλυντος κυρία
έστειλε για καλεστάδες / τέσσερους Βαγγελιστάδες,
τον Ματθαίον πρώτον βάζει / πρόδρομον τον Ιωάννη
να καλέσουν και την Άννα / Ιωακείμ και την Σωσάννα
Ελισάβετ Ζαχαρίαν / την Μαγδαληνήν Μαρίαν,
τσ’ εβδομήντα αποστόλους / και τους αθλοφόρους όλους.
Στέφανον και των μαρτύρων / τους χορούς των Αναργύρων
ιεράρχους και οσίους / και αγίους δισμυρίους
μάρτυρα Αικατερίνην / Θέκλαν και την Ιουστίνην
Παρασκευήν Αναστασίαν / την αιγύπτιαν Μαρίαν·
κι’ όλες με σπουδή κινούσι / την Παντάνασσαν να βρούσι. Όποιος πάει στην εκκλησία / φεύγει από την αμαρτία
Όποιος κάνει ελεημοσύνη / βρίσκει εκ Θεού ειρήνη.
Όποιος κάνει το σταυρό του / άρματα έχει στο πλευρό του.
κι όποιος δεν κακολογήσει / τσ’ ουρανούς θα κατοικήσει. Το λοιπόν και σεις παιδιά μου / κάνετε το θέλημά μου.
Όλοι μας ν’ αγαπηθούμε / στον παράδεισο να μπούμε,
και του χρόνου με υγείαν / και με πάσαν ευτυχίαν.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

Μανής Ευάγγελος, Επίσκεψη, Αθήνα 1966.
Κλήμης Οδυσσέας-Κάρολος, Δρώμενα και έθιμα του κερκυραϊκού λαού, Κέρκυρα 1987.
Μπουνιάς Ιωάννης, Κερκυραϊκά, Ιστορία-Λαογραφία, Τόμος Α΄, Αθήνα 1951.
Πακτίτης Νίκος, Κερκυραϊκά δημοτικά τραγούδια, Αθήνα 2005.
Τσίγκος Στυλιανός. Το χωρίον Νυμφές, Κέρκυρα 1972.

 

Τρελλογιάννης