Για τον δανεισμό

Πηγή:http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/

Πλούταρχος:  «Ὁ δανεισμὸς εἶναι πράξη ὑπέρτατης ἀφροσύνης καὶ μαλθακότητας»! Τὸ εἶπε ὁ Πλούταρχος τὸν 1ο μ.Χ. αἰώνα καὶ νὰ ποὺ ἔφθασε ἡ στιγμὴ νὰ ἐκτιμηθοῦν οἱ λόγοι του...

«Ἔχεις; Μὴ δανείζεσαι γιατί δὲν σοὺ λείπουν. Δὲν ἔχεις; Μὴ δανείζεσαι γιατί δὲν θὰ ξεπληρώσεις τὸ χρέος σου», προβλέπει ὁ μεγάλος συγγραφέας τῆς ἀρχαιότητας καὶ ἂς βγεῖ κάποιος νὰ ἀντιπαραθέσει, ὅτι δὲν ἔχει δίκιο...Δυσάρεστα ἐπίκαιρο εἶναι τὸ ἔργο τοῦ «Περὶ τοῦ μὴ δεῖν δανείζεσθαι» (ἀπὸ τὰ Ἠθικά), ποὺ κυκλοφορεῖ σὲ νέα ἔκδοση ἀπὸ τὴ «Νεφέλη» μὲ τὸν τίτλο «Οἱ συμφορὲς τοῦ δανεισμοῦ». Γιατί πράγματι, τὶς συμφορὲς ποὺ συσσωρεύονται στὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος καταφεύγει στὸ δανεισμὸ ἀπαριθμεῖ μὲ τρόπο καυστικό, αὐστηρὸ καὶ καίριο ὁ Πλούταρχος σ΄αὐτὸ τὸ μικρὸ κείμενο, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ διαβαστεῖ σήμερα ἁπλῶς «ἐγκυκλοπαιδικά», ἀφοῦ οἱ παραλληλίες μὲ τὰ σύγχρονα τεκταινόμενα παραφυλοῦν σὲ κάθε στίχο.

«Οἱ ὀφειλέτες εἶναι δοῦλοι ὅλων τῶν δανειστῶν τους. Εἶναι δοῦλοι δούλων ἀναιδῶν καὶ βάρβαρων καὶ βάναυσων». Καὶ οἱ δανειστὲς «Μετατρέπουν τὴν ἀγορὰ σὲ κολαστήριο γιὰ τοὺς δύσμοιρους ὀφειλέτες, σὰν ὄρνεα τοὺς κατακρεουργοῦν καὶ...

 τοὺς κατασπαράζουν βυθίζοντας τὸ ράμφος στὰ σωθικά τους»... λέει κατηγορηματικὰ ὁ Χαιρωνίτης ρήτορας. Καὶ ἐπιχειρηματολογεῖ. Καὶ φέρνει παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἱστορία τῆς ἐποχῆς του, ἀπὸ τοὺς μύθους, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ παθήματα τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων. Καὶ χιοῦμορ ἐπιστρατεύει ἐνίοτε μάλιστα μαῦρο!.. Γιατί τὸ κείμενο, μία ὁμιλία στὴν πραγματικότητα, δὲν γράφτηκε τυχαία. Ἡ Ἀθήνα καὶ οἱ ἄλλες ἑλληνικὲς πόλεις μαστίζονταν ἀπὸ τὶς συνέπειες τῆς ὑπερχρέωσης, ὅταν ὁ Πλούταρχος περὶ τὸ 92 μ. Χ ἀποφάσισε νὰ μιλήσει μπροστὰ σὲ ἀκροατήριο γιὰ τὶς σοβαρὲς συνέπειες τοῦ δανεισμοῦ.

Σὲ ποιοὺς ἦταν χρεωμένοι τότε οἱ ἄνθρωποι; Σὲ δικούς τους, ἀλλὰ κυρίως σὲ ξένους πιστωτὲς ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον Ρωμαίους κουβαλώντας μαζί τους σάκους καὶ συμφωνητικὰ καὶ συμβόλαια σὰν δεσμὰ ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος, τὴν ὀργώνουν ἀπὸ πόλη σὲ πόλη καὶ σπέρνουν χρέη, ποὺ πολλὰ βάσανα φέρνουν καὶ πολλοὺς τόκους, καὶ ποὺ δύσκολα ξερριζώνονται ἐνῶ οἱ βλαστοὶ τοὺς περικυκλώνουν τὶς πόλεις, τὶς ἐξασθενοῦν καὶ τελικὰ τὶς πνίγουν», λέει παραστατικὰ ὁ Πλούταρχος. Καὶ τί προτείνει;

«Φύγε νὰ γλυτώσεις ἀπὸ τὸν ἐχθρὸ καὶ τύραννό σου, τὸν δανειστὴ ποὺ θίγει τὴν ἐλευθερία σου, βάζει πωλητήριο στὴν ἀξιοπρέπειά σου κι ἂν δὲν τοῦ δίνεις, σὲ ἐνοχλεῖ· ἂν πουλήσεις, ρίχνει τὴν τιμή· ἂν δὲν πουλήσεις σὲ ἀναγκάζει· ἂν τὸν πᾶς στὸ δικαστήριο προσπαθεῖ νὰ ἐπηρεάσει τὴν ἔκβαση τῆς δίκης· ἂν τοῦ ὁρκίζεσαι σὲ προστάζει· ἂν κρατᾶς τὴν πόρτα κλειστὴ στήνεται στὸ κατώφλι καὶ σοὺ βροντᾶ ἀδιάκοπα.».

Ἀλλὰ ὁ Πλούταρχος δὲν κατακεραυνώνει μόνον τοὺς πιστωτές. Καὶ ἂς μὴ βιαστοῦν οἱ ἀναγνῶστες του νὰ βγάλουν εὔκολα συμπεράσματα κάνοντας βολικοὺς συσχετισμούς. Δὲν φταίει μόνον ὁ δανειστής. Εὐθύνεται πρωτίστως ὁ δανειζόμενος μὲ τὴν ἄφρονα συμπεριφορά του καὶ τὴν ἐπιθυμία του γιὰ πολυτέλεια καὶ τριφυλὴ ζωὴ (μᾶς θυμίζει κάτι αὐτό;), φωνάζει ὁ συγγραφέας... «Διότι χρεωνόμαστε γιὰ νὰ πληρώσουμε ὄχι τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασί μας, μὰ ἐξοχικὲς κατοικίες, δούλους, μουλάρια, ἀνάκλιντρα καὶ τραπεζώματα. ». Κι ἂν ὁ Πλούταρχος κατακεραυνώνει ἔτσι τοὺς συγχρόνους τους, τί θὰ ἔλεγε γιά τὰ ἐορτοδάνεια καὶ τὰ δάνεια γιὰ καλοκαιρινὲς διακοπές, ποὺ διαφημίζονταν ἀπὸ τὶς Τράπεζες μέχρι προτινὸς βρίσκοντας φυσικά, πολλοὺς «ἀγοραστές». Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ποῖο εἶναι; «Γιὰ νὰ διατηρήσουμε τὴν ἐλευθερία μας ἐνῶ ἔχουμε συνάψει δάνεια κολακεύουμε ἀνθρώπους ποὺ καταστρέφουν σπιτικά, γινόμαστε σωματοφύλακές τους, τοὺς καλοῦμε σὲ γεύματα, τοὺς προσφέρουμε δῶρα καὶ τοὺς πληρώνουμε φόρους».

Τὸ γεγονὸς ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ἰδιαίτερα χαμηλῶν τόνων, ὅπως θεωρεῖται ὁ Πλούταρχος ἀπὸ τοὺς μελετητὲς τοῦ εἶναι τόσο αὐστηρὸς σ΄ αὐτὸ τὸ ἔργο καὶ δείχνει τόσο πάθος καταδικάζοντας τὸ φαινόμενο τοῦ ἀλόγιστου δανεισμοῦ ἂφ΄ ἑνὸς καὶ τῆς ἀπληστίας καὶ βαναυσότητας τῶν δανειστῶν ἀπὸ τὴν ἄλλη, εἶχε ὁδηγήσει στὸν παρελθὸν στὴν ὑπόθεση ὅτι τὸ ἔγραψε σὲ νεαρὴ ἡλικία. Πράγμα λανθασμένο, ὅπως ἀπέδειξε ἡ σύγχρονη ἔρευνα. Ἡ ἀδυναμία τῶν ἀνθρώπων νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὰ δεινά του δανεισμοῦ φαίνεται ὅτι ἀπασχολοῦσε πολὺ τὸν μεγάλο βιογράφο τῆς ἀρχαιότητας. «Ἄνθρωπος ποὺ μπλέκει μία φορά, μένει χρεώστης γιὰ πάντα καὶ σὰν τὸ ἄλογο ποὺ τοῦ ἔχουν φορέσει χαλινάρι, δέχεται στὴ ράχη τοῦ τὸν ἕναν ἀναβάτη μετὰ τὸν ἄλλον», γράφει.