«Μήτρα κακοτεκνίας» τὸ σημερινὸ σχολεῖο

Γράφει ὁ Σάββας Ἠλιάδης

Ἀλήθεια, θὰ μποροῦσε νὰ ἀναρωτηθεῖ ὁ καθένας καὶ περισσότερο ἕνας ἀγωνιζόμενος στὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ, θὰ μποροῦσε νὰ ἀναρωτηθεῖ: Τί μπορεῖ νὰ προσφέρει τὸ σημερινὸ σχολεῖο στὴν κατὰ Χριστὸ ζωὴ καὶ τὸν ἀγώνα γιὰ τὴ  σωτηρία τῆς ψυχῆς σ` ἕνα παιδί, τὸ ὁποῖο, αὐτὸ διδάχτηκε στὸ σπίτι του καὶ καθόρισε κατὰ κάποιον τρόπο τὸ σχέδιο τῆς ζωῆς του; Σ` ἕνα παιδί, ποὺ ἔφυγε ἀπὸ τὰ χέρια τῆς οἰκογένειάς του, ἀπὸ τὰ πέντε του χρόνια μ` αὐτὲς τὶς προϋποθέσεις, μ` αὐτὴν τὴν ἁπλοϊκὴ ἀλλὰ συγκεκριμένη πίστη καὶ δόθηκε στὰ χέρια τοῦ σχολείου, στὰ χέρια τῶν δασκάλων καὶ γενικότερα στὰ χέρια τῆς κοινωνίας, γιὰ νὰ συνεχίσει τὴν πορεία τοῦ αὐτή;

Ἀγωνιῶδες ἐρώτημα, ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν ἀκούγεται, νὰ μὴν ἐκφράζεται δημοσίως, ἀλλὰ βοᾶ στὰ ἐσώψυχα τῶν γονιῶν καὶ τυραννάει καὶ βασανίζει ψυχές: «Ποῦ στέλνω τὸ παιδί μου;».

Ποιὰ σχέση μπορεῖ νὰ ἔχει τὸ σχολεῖο, ποιὰ σχετικὰ ἐφόδια διαθέτει στὸ πρόγραμμά του, στὸ περιβάλλον του, νὰ τὰ προσφέρει στὰ παιδιά, γιὰ νὰ καλλιεργήσει τὸ ἀνώτατο, τὸ ὕψιστο στὴ ζωὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου, κατὰ τὴ χριστιανικὴ πίστη καὶ κατὰ τὸν εὐαγγελικὸ λόγο: Τὸν πνευματικὸ ἀγώνα γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Ὄνειρο θερινῆς νυκτός, θὰ μοῦ πεῖτε. Τὸ γνωρίζουμε πολὺ καλά, ὡς ἐπὶ τριάκοντα δύο καὶ πλέον ἔτη ἐργασθέντες στὸ χῶρο αὐτό.

Ὅλες αὐτὲς οἱ σκέψεις γίνονται μὲ ἀφορμὴ τὰ περὶ συζητήσεων σὲ ἀνώτερο ἐπίπεδο «ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις»,  γιὰ τοὺς νόμους σχετικὰ μὲ  τὰ προγράμματα στὸ μάθημα τῶν «θρησκευτικῶν» στὰ σχολεῖα τῆς χώρας. Συζητήσεις καὶ διαφωνίες ἐν τέλει γιὰ τὸ τί; Ἀπόψεις, γιὰ νὰ τακτοποιηθοῦν οἱ συνειδήσεις ἀπὸ τὴ μία, ὅτι κάνανε τὸ καθῆκον τους καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, νὰ νομίζουν οἱ «ἔξυπνοι», οἱ ἀντίχριστοι καὶ ὅλοι οἱ λοιποὶ σχετικοί, ὅτι ἔγινε  τὸ δικό τους; Πόσο ἀλήθεια ἀπέχουν ὅλα αὐτὰ ἀπὸ τὸ οὐσιῶδες!

Τὸ σχολεῖο, τὸ σημερινὸ σχολεῖο, εἶναι προφανές, πὼς δὲν ἔχει τὶς προϋποθέσεις καὶ τὶς προθέσεις γενικῶς, καὶ συνεπῶς δὲν θέλει καὶ δὲν μπορεῖ νὰ διδάξει τέτοια πράγματα. Ἀντιθέτως τὰ θεωρεῖ  ἰδεολογικῶς, ὡς  βιοθεωρία καὶ κοσμοθεωρία, δευτερεύοντα, μᾶλλον ἀσήμαντα καὶ νὰ τολμήσουμε νὰ ποῦμε καὶ ἐχθρικά. Γιὰ τὸ σημερινὸ σχολεῖο, ἐκ πεποιθήσεως τῶν ἀρχόντων καὶ ἐκ τῶν τῆς παγκοσμιοποιήσεως ἐπιβαλλομένων ἀπαιτήσεων, ἄλλα πράγματα ἔχουν πρωτεύουσα ἀξία. Μὴ γελιόμαστε. Τὰ ζήσαμε καὶ τὰ ζοῦμε ὅλοι καί, ὅταν καταλάβουμε τὸ μέγεθος τοῦ κακοῦ, τὴν ὥρα ποὺ μᾶς ἀγγίζει, τότε ἀρχίζουμε τοὺς προβληματισμοὺς καὶ τὶς ἀγωνίες.

Τὸ σημερινὸ σχολεῖο εἶναι ἁπλῶς μία βαρετὴ ἐγκυκλοπαιδικὴ μηχανὴ παροχῆς ποικίλων γνώσεων, ποὺ δὲν ἀγγίζει τὴν ψυχή, ποὺ δὲν ἐμπνέει. Ἕνας μηχανισμός, ὁ ὁποῖος λησμόνησε, μᾶλλον ἄφησε ἐσκεμμένως τὰ οὐσιωδέστερα, αὐτὰ ποὺ δίνουν νόημα καὶ σκοπὸ καὶ ἀληθινὴ χαρὰ στὴ ζωὴ καὶ πασχίζει νὰ φανεῖ καλὸ μὲ τὶς ἐντυπωσιακὲς κινήσεις συνεχῶν ἀλλαγῶν, ἀλλὰ πάντα μὲ τὸν ἴδιο στόχο. Ἕνα ἐργαστήριο, στὸ ὁποῖο, παρόλο ποὺ χύνεται πολὺς ἱδρώτας, τὸ ἀποτέλεσμα νὰ εἶναι δυσανάλογα ἀσήμαντο, σὲ σχέση μὲ τὴν ἀποστολή του.

Σχολεῖο ποὺ δὲν συνταιριάζει τὸ περιεχόμενο τῆς διδακτικῆς ὕλης τοῦ ἔτους μὲ τὸν λατρευτικὸ καὶ ἑορταστικὸ κύκλο τῆς πίστης, τῆς ἱστορίας καὶ τῆς παράδοσης τοῦ λαοῦ, τί μπορεῖ νὰ προσφέρει; Ποῦ θὰ βρεῖ ἐφόδια γιὰ πνευματικὴ τροφὴ τῶν παιδικῶν ψυχῶν; Μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, μακριὰ ἀπὸ τοὺς ἁγίους, ἀπὸ τοὺς ἥρωες, ἀπὸ τὶς μεγάλες προσωπικότητες πού εὐεργέτησαν τὴν πατρίδα, ἀπὸ τοὺς μεγαλουργήσαντες στὴν ἀνθρωπότητα, μακριὰ ἀπὸ τὴν πίστη, μακριὰ ἀπὸ τὸ Χριστό; Ὅλα αὐτὰ γιὰ τὸ σχολεῖο. Ὄχι γιὰ τοὺς δασκάλους.

Σχολεῖο, ποὺ δὲν ἀκουμπάει τὴν ψυχή, θὰ ἀναθρέψει τέρατα καὶ γενιτσάρους. Ὄχι πὼς τὰ παλιὰ σχολεῖα ἦταν ὑποδειγματικά. Καθόλου. Ἦταν «ὀλιγόκαρπα», ὄχι ὅμως «ἄκαρπα» καὶ «κακόκαρπα». Ἀλλὰ θέλουμε δὲ θέλουμε, αὐτὴ εἶναι ἡ ἀλήθεια γιὰ τὰ σχολεῖα μας. Τὸ κυνήγι τοῦ «τίποτα» ζωντανεύει στὸ ἑλληνικὸ σχολεῖο, ἀφοῦ ἀπουσιάζει ὁ πνευματικὸς προσανατολισμός. Δὲν ἐνδιαφέρεται νὰ «μορφώσει ἁγίους». Ἐνδιαφέρεται νὰ «μορφώσει ἀγρίους». Μυαλό, διάνοια, λογική, «ἐξυπνάδα». Μηχανιστικὰ πρότυπα ἄλλων παραδόσεων, γιὰ ἀνταγωνισμό, γιὰ διεκδικήσεις, γιὰ «ἐπιβίωση». Ὄχι καρδιὰ καθαρή, ταπείνωση, ἀνεξικακία, ὀλιγάρκεια, ἀρετὲς εὐαγγελικές. Αὐτὲς ποὺ ἐλευθερώνουν τὸν ἄνθρωπο, τοῦ διαμορφώνουν σταθερὴ ψυχοσωματικὴ ἰσορροπία καὶ τοῦ δίνουν τὴ δύναμη νὰ ἀντιστέκεται σὲ κάθε ἀνήθικη καὶ ἀφιλάνθρωπη κίνηση, ἀπ` ὅπου κι ἂν προέρχεται. Μὲ ἐλπίδα στὴ θεία Πρόνοια, γιὰ τὴν καρτερία στὴ ζωή, σ` ὅ,τι κι ἂν συμβαίνει.

Θυμᾶμαι, ὅταν πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια κινήθηκε κάποιο θέμα σχετικὰ μὲ τὴν προαιρετικὴ συμμετοχὴ τῶν μαθητῶν  στὸ μάθημα τῶν θρησκευτικῶν στὰ λύκεια. Ἕνα ἀπὸ τὰ παιδιὰ κάποιου φίλου μου, ποὺ ἦταν μαθήτρια λυκείου, τοῦ ἔφερε τὸ νέο κάπως στεναχωρημένο. Τοὺς εἶπαν ἀπὸ τὸ σχολεῖο, πὼς ἔπρεπε νὰ κάνουν μία δήλωση οἱ γονεῖς, ἂν ἐπιθυμοῦσαν νὰ παρακολουθοῦν τὰ παιδιὰ τους τὸ μάθημα. Τὸ καθησύχασε τὸ παιδὶ καὶ τοῦ εἶπε: «Νὰ πεῖς στοὺς δασκάλους σου, πὼς ἂν σᾶς δώσουν νὰ ὑπογράψουμε δήλωση ἀποχῆς ἀπὸ τὸ μάθημα, ὁ πατέρας σου θὰ ὑπογράψει πρῶτος». Τὸ παιδὶ πάγωσε. Τὸν κοιτοῦσε ἀποσβολωμένο. «Μὴ φοβᾶσαι, παιδί μου. Ἔτσι θὰ τοὺς πεῖς. Ἀπὸ τέτοιο σχολεῖο δὲν ἔχουμε ἀνάγκη νὰ μᾶς διδάξει τὴν πίστη μας», τοῦ εἶπε καὶ τὸ καθησύχασε.

Δὲν εἶναι ἔτσι; Βέβαια, ὑπεισέρχονται λόγοι νομικοί, συνταγματικοί, ἱστορικοί, καὶ δικαιώματα καὶ ἄλλα, πού δὲν τὰ γνωρίζουμε, ἀλλά, ὅταν φτάνει τὸ κρατικὸ σχολεῖο στὸ «ὅριο» νὰ συζητάει γιὰ παρακολούθηση ἢ ὄχι τοῦ μαθήματος, τί σημαίνει αὐτό; Τί ὑπονοεῖ; Ἂς εἴμαστε εἰλικρινεῖς. «Ε, κι ἂν δὲν τὸ διδάξουμε, δὲν ἔγινε καὶ τίποτε. Ἀφοῦ, οὕτως ἢ ἄλλως διδάσκεται, γιατί σᾶς κάνουμε τὸ χατίρι νὰ διδάσκεται, μέχρι νὰ ρθεῖ  ὁ καιρὸς γιὰ τὸν  ὁριστικὸ παραμερισμό του». Ἐπαναλαμβάνω, ἀφήνουμε ἔξω τούς δασκάλους.

Γιὰ νὰ μὴν εἴμαστε μονόπλευρα ἄδικοι, γράφοντας ὅλα τὰ παραπάνω, δὲν σημαίνει πώς, ὅσα διδάσκονται στὸ σχολεῖο εἶναι ἄχρηστα ἢ ἀνάξια λόγου. Ὄχι. Καὶ ἀλίμονο, ἂν δὲν γίνει αὐτὴ ἡ διευκρίνιση. Γίνεται ἔργο στὸ σχολεῖο. Προσφέρονται γνώσεις γιὰ τὴ σύγχρονη ζωή, ποὺ θὰ τὶς χρειαστοῦν τὰ παιδιά. Πολὺς κόπος ἀπὸ τοὺς συναδέλφους καὶ μεγάλες ἀγωνίες. Ἀλλά, δὲν ἔχει δικαίωμα ἀπὸ αὐτὴν τὴν κούραση κι ἀπ` αὐτὸν τὸν χρόνο, ποὺ διατίθεται στὸ πρόγραμμα, νὰ ἀπολαύσει καὶ ὁ Χριστὸς καὶ οἱ ἅγιοί μας, ποὺ μᾶς φυλᾶνε καὶ μᾶς παραστέκονται; Οἱ ἥρωές μας, πού ἔδωσαν τὴ ζωή τους γιὰ τὸ εἶναι τῆς πατρίδας;  Εἶναι δυνατὸν ὁ Χριστὸς καὶ οἱ ἅγιοι νὰ ζητιανεύει τὴν προσοχή μας καὶ τὴν ἀγάπη μας!

Ἂς ἀφήσουμε τὶς ψευδαισθήσεις. Ποιοὶ εἴμαστε ἐμεῖς καὶ ποιὰ ἡ πνευματική μας ζωή; Πῶς μποροῦμε νὰ πείσουμε, ὅτι ἀγωνιᾶ ἡ ψυχή μας γιὰ τὸ μέλλον τῶν παιδιῶν μας; Πῶς ἀντιστεκόμαστε σὲ κάθε κρούση ἀντόχριστη; Πάνω σ` αὐτὸ στηρίζουν οἱ ἐχθροί τῆς πίστης τὶς ἐλπίδες τῆς ἐπιτυχίας τῶν σκοπῶν τους καὶ ἀποθρασύνονται καὶ νομοθετοῦν κατὰ τὸ δοκοῦν. Τὸ σχολεῖο, ἐξάλλου, εἶναι κομμάτι τῆς κοινωνίας καὶ αὐτοὶ ποὺ νομοθετοῦν, σταθμίζουν  τὶς τρέχουσες τάσεις καὶ τολμᾶνε. Ἂν νοιώσουν πὼς ὑπάρχει σῶμα λαοῦ, ἑνωμένο καὶ ἀποφασισμένο στὸ ὄνομα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, δὲ θὰ τολμήσουν ἔτσι εὔκολα νὰ κάνουν αὐτὰ ποὺ κάνουν καὶ μὲ τόση ἄνεση. Διότι, καὶ πάλι, ποιὰ ἀξία καὶ ποιὰ δύναμη μπορεῖ νὰ ἔχει ἕνας νόμος ἀπέναντι σὲ μία ἱστορία αἰώνων μὲ ἀγῶνες θυσίας καὶ αἵματος!

Δὲν μποροῦν ὅμως νὰ λύνονται αὐτὰ τὰ θέματα μόνο μὲ τοὺς δεσποτάδες καὶ τοὺς καθηγητές. Μόνο μὲ κλειστὰ συμβούλια καὶ συνεδριάσεις ἐπιτροπῶν. Ἂς τὸ σκεφτοῦν καλὰ αὐτὸ οἱ ὑπεύθυνοι τῆς Ἐκκλησίας, πού, βέβαια τὸ γνωρίζουν πολὺ καλά, ἀλλὰ δὲν γνωρίζουμε γιατί τὸ παραμελοῦν. Χωρὶς λαὸ μὲ γνώση, χωρὶς τὴ ζωντανὴ συμμετοχή του, ὅ,τι γίνεται, εἶναι καταδικασμένο σὲ  νέκρωση, σὲ βέβαιο πεθαμό.

Ἠλιάδης Σάββας

Δάσκαλος

Κιλκίς, 15-1-2016

 

Ρωμαίικο οδοιπορικό